Στη συριακή πρωτεύουσα, όπου οι στρατιωτικές εγκαταστάσεις βρίσκονται ανάμεσα στις κατοικημένες περιοχές, κανείς δεν γνώριζε έως το Σάββατο ποια θα ήταν η επόμενη μέρα και κάθε ώρα που περνούσε ήταν πολύτιμη…
Η Δύση ήταν έτοιμη για το μεγάλο βήμα. Ενα άλμα στο κενό σαν αυτό που έγινε στο Ιράκ ή ένα μετέωρο βήμα σαν αυτό που έγινε στη Λιβύη; Το ερώτημα έμενε να απαντηθεί. Ο εμφύλιος σπαραγμός, που ξεκίνησε πριν από δύο χρόνια με την ένοχη σιωπή της διεθνούς κοινότητας, μετρά ήδη δεκάδες χιλιάδες νεκρούς, εκτοπισμένους και ανυπολόγιστες καταστροφές σε μια χώρα που βρίσκεται στο σταυροδρόμι πολιτισμών αλλά και μεγάλων γεωστρατηγικών συμφερόντων. Οι αποφάσεις της Δύσης για επέμβαση δεν ελήφθησαν εν θερμώ. Και βέβαια ουδείς πείθεται, ούτε καν τα αμερικανικά ΜΜΕ, ότι η χρήση χημικών όπλων στη Γούτα αποτελεί ικανή αιτία για την ανάληψη στρατιωτικής δράσης. Αλλωστε, όπως εύστοχα σχολίαζαν στο κύριο άρθρο τους οι «New York Times», η κυβέρνηση Ομπάμα οφείλει εξηγήσεις. Μια στρατιωτική επέμβαση θα μπορούσε να δικαιολογηθεί μόνο εάν υπάρχει στον ορίζοντα πολιτικό σχέδιο και συμβιβασμός του Μπασάρ αλ Ασαντ με τους αντικαθεστωτικούς. Ειδάλλως τίποτα δεν μπορεί να δικαιολογήσει τη στρατιωτική επέμβαση της Δύσης.
Οι πληροφορίες για το επιχειρησιακό σχέδιο διέρρευσαν από τα μέσα της εβδομάδας στον ξένο Τύπο, με αποτέλεσμα πολλοί εύλογα να αναρωτηθούν εάν τελικά όσα αφήνει το αμερικανικό Πεντάγωνο να διαρρεύσουν έχουν πράγματι βάση. Ολα τα ρεπορτάζ έκαναν λόγο για αεροπορικές «χειρουργικές» επιδρομές με F16, που θα αποτελούσαν περισσότερο προειδοποίηση για το καθεστώς. Οι βάσεις που θα χρησιμοποιούσαν είναι τρεις, οι αμερικανικές αεροπορικές βάσεις στο Ιντσιρλίκ της Τουρκίας και στο Αμάν της Ιορδανίας, καθώς και η βρετανική βάση στο Ακρωτήρι της Κύπρου. Το NBC μετέδιδε πληροφορίες για επίθεση που δεν θα διαρκούσε πάνω από τρεις ημέρες, ενώ στο ίδιο πνεύμα τα ρεπορτάζ της «Washington Post» και των «New York Times» ανέφεραν ότι η όποια επίθεση δεν θα διαρκούσε περισσότερο από δύο ημέρες και θα επέτρεπε στις ΗΠΑ να αποφύγουν μια μεγαλύτερη εμπλοκή στον εμφύλιο της Συρίας.
Σύμφωνα με πληροφορίες του «Foreign Policy», οι αμερικανικές Αρχές είχαν χαρτογραφήσει 34 σημεία που θα αποτελούσαν τον πρώτο στόχο στο κύμα των αεροπορικών επιθέσεων. Πρόκειται για τα εργοστάσια κατασκευής χημικών οπλών στη Δαμασκό, στο Ντιμαΐρ, στην Παλμύρα, στη Χομς, στη Μασιάτ, βορείως του Χαλεπίου και της Λατάκια, οι εγκαταστάσεις αποθήκευσής τους αλλά και οι αεροπορικές βάσεις όπου βρίσκονται οι δυνάμεις της κυβέρνησης του προέδρου Μπασάρ αλ Ασαντ. Στον χάρτη υπάρχουν επίσης και οι θέσεις για τις κεντρικές εγκαταστάσεις της εταιρίας Setma Ltd, στη Δαμασκό, που συνεργάζεται με την κυβέρνηση για την κατασκευή χημικών όπλων, καθώς και το προεδρικό μέγαρο, το γενικό αρχηγείο της Δημοκρατικής Φρουράς και την πλατεία Ουμαγιάντ, που είναι τα κεντρικά γραφεία των συριακών ενόπλων δυνάμεων. Ειδικοί που επικαλούνταν ο «Independent» υποστήριζαν ότι τον βασικό ρόλο σε οποιαδήποτε επίθεση θα τον παίξουν αμερικανικοί πύραυλοι Tomahawk, βομβαρδιστικά Β-2 και αεροσκάφη F16 που θα εκτελέσουν μια σειρά «χειρουργικών» επιδρομών βραχείας διάρκειας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν αυτή τη στιγμή τέσσερα πολεμικά πλοία στην ανατολική Μεσόγειο. Τα πλοία «USS Mahan», «USS Barry», «USS Gravely» και «USS Ramage» μεταφέρουν συνολικά 430 πυραύλους Tomahawk Block III, που έχουν εμβέλεια 1.500 μίλια.
Η αμερικανική αεροπορία μπορεί επίσης να εξαπολύσει επιδρομές χρησιμοποιώντας τα βομβαρδιστικά Β-2 που σταθμεύουν στο Μισούρι και μπορούν να φτάσουν στη Μέση Ανατολή με μόνο έναν ανεφοδιασμό.
Η Βρετανία είναι σε θέση να λάβει μέρος στην αποστολή με υποβρύχια Trafalgar οπλισμένα με πυραύλους Tomahawk και αεροσκάφη Tornado οπλισμένα με πυραύλους Storm Shadow, που σταθμεύουν στη βάση του Νόρφολκ. Οι Γάλλοι μπορούν να προσφέρουν ένα αεροπλανοφόρο, το «Charles de Gaulle», ενώ διαθέτουν επίσης αεροσκάφη Rafale και Mirage, που σταθμεύουν στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος βέβαια είναι η επέκταση των στρατιωτικών επιχειρήσεων πέραν των «γνωστών» στόχων.
Οι δυνάμεις του Ασαντ!
Το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών του Λονδίνου (IISS) εκτιμά ότι ο συριακός στρατός αριθμεί 178.000 άνδρες, εκ των οποίων οι 110.000 υπηρετούν στις χερσαίες δυνάμεις, 5.000 στο ναυτικό, 27.000 στην αεροπορία και 36.000 στην αεράμυνα. Το 2009 το IISS υπολόγιζε ότι ο συριακός στρατός αποτελούνταν από 325.000 άνδρες, εκ των οποίων οι 220.000 στις χερσαίες δυνάμεις. Η πολεμική αεροπορία της χώρας, που αναμένεται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο, υπολογίζεται ότι διαθέτει 365 μαχητικά αεροσκάφη, τα περισσότερα σοβιετικής κατασκευής.
«Πυρετός» σε λιμάνια και αεροδρόμια Κύπρου και Τουρκίας
Ηδη έξι καταδιωκτικά αεροσκάφη Typhoon της βρετανικής πολεμικής αεροπορίας (RAF) εστάλησαν το πρωί της Πέμπτης στο Ακρωτήρι της Κύπρου ως «προληπτικό μέτρο για την προστασία των βρετανικών συμφερόντων». Τα βρετανικά μέσα ενημέρωσης συνεχίζουν καθημερινώς τις αναφορές τους για χρησιμοποίηση των βρετανικών βάσεων (Δεκέλεια και Ακρωτήρι - Επισκοπή) για επιθέσεις κατά της Συρίας. Η Κύπρος απέχει μόλις 40 μίλια από τη Συρία και θεωρείται προνομιακός χώρος για τους συμμάχους των ΗΠΑ για ενδεχόμενη επίθεση εναντίον της Συρίας, αφού, πέραν των δύο βρετανικών στρατιωτικών βάσεων, διαθέτει και την αεροπορική βάση «Ανδρέας Παπανδρέου» στην Πάφο, ενώ στο λιμάνι της Λεμεσού μπορεί να ελλιμενιστούν πολεμικά σκάφη.
Δύο από τις κοντινότερες στη Συρία νατοϊκές βάσεις βρίσκονται στο Ιντσιρλίκ και στη Σμύρνη. Η στρατηγικά σημαντική βάση του Ιντσιρλίκ έχει χρησιμοποιηθεί για επιχειρήσεις υπό την καθοδήγηση των ΗΠΑ, όπως στον πόλεμο του Κόλπου το 1990, αλλά και πιο πρόσφατα, στους πολέμους σε Ιράκ και Αφγανιστάν. Εντός του 2013 εγκαταστάθηκαν στην ίδια βάση συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας Patriot για να αποτραπούν πιθανές επιθέσεις από τη συριακή πλευρά. Γεγονός είναι πάντως ότι η συνδρομή της Τουρκίας σε μία πιθανή διεθνή στρατιωτική επιχείρηση υπάγεται σε ορισμένους νομικούς και πολιτικούς περιορισμούς. «Μία συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας από το 1980 και το συμπληρωματικό πρωτόκολλό της ορίζουν ότι η νομική βάση μιας τέτοιας επιχείρησης στοιχειοθετείται είτε μέσω απόφασης του Συμβουλίου Ασφαλείας των Η.Ε. είτε του ΝΑΤΟ» επισημαίνει στην «DW» ο Καγκρί Ερχάν, καθηγητής πολιτικής επιστήμης στο πανεπιστήμιο της Αγκυρας. Οπως λέει, αν δεν υπάρχει απόφαση του ΝΑΤΟ ή του Συμβουλίου Ασφαλείας, η χρήση τουρκικών βάσεων για επιχειρήσεις αμερικανικών ή άλλων συμμαχικών δυνάμεων πρέπει να λάβει την έγκριση του τουρκικού Κοινοβουλίου.
Οι επιθεωρητές έφυγαν έπειτα από τους ελέγχους
Το πρωί του Σαββάτου θα έφευγαν από τη Συρία οι επιθεωρητές του ΟΗΕ που διεξάγουν έρευνες για τη χρήση χημικών όπλων κοντά στη Δαμασκό, μια απόφαση που εκτιμάται ότι ανοίγει τον δρόμο για τις αεροπορικές επιθέσεις. Σε αυτό το σκηνικό η διπλωματία αλλά και τα στρατιωτικά επιτελεία στις χώρες της Δύσης χτύπησαν κόκκινο! Ο Μπαράκ Ομπάμα δήλωσε βέβαιος πλέον ότι η συριακή κυβέρνηση έκανε χρήση χημικών όπλων κοντά στη Δαμασκό και έκανε λόγο για την ανάγκη να σταλεί στον Ασαντ ένα «ισχυρό μήνυμα» προκειμένου να μη γίνει ξανά χρήση χημικών όπλων στο μέλλον. Ωστόσο δεν είχε λάβει αμέσως την τελική απόφαση για μια στρατιωτική επέμβαση στη Συρία. Την Πέμπτη, η Βουλή των Κοινοτήτων στη Βρετανία συνεδρίασε εκτάκτως προκειμένου να συζητηθεί και να ψηφιστεί δύο φορές η κυβερνητική πρόταση για πιθανή στρατιωτική επέμβαση. Η διπλή ψηφοφορία έγινε μετά τις έντονες πιέσεις των Εργατικών, που απείλησαν να καταψηφίσουν την κυβερνητική πρόταση, αν ο πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον δεν περιμένει πρώτα τα αποτελέσματα από τις έρευνες του ΟΗΕ. Οι Ρωσία, Κίνα και Ιράν προειδοποιούσαν την ίδια στιγμή ότι ενδεχόμενη ανάληψη στρατιωτικής δράσης θα ήταν επικίνδυνη και καταστροφική για τη Μέση Ανατολή και τη βόρεια Αφρική. Η Ιορδανία, όπως και το Ισραήλ, τηρούσε στάση αναμονής.
Η Αθήνα αναμένει
Επισήμως κανείς δεν επιβεβαιώνει το αμερικανικό αίτημα για παραχώρηση κυρίως της βάσης της Σούδας, όμως και σε κοινή συνέντευξη Τύπου που έδωσαν, μετά τη σύσκεψη για τη Συρία, ο υπουργός Εξωτερικών Ευ. Βενιζέλος με τον υπουργό Αμυνας Δ. Αβραμόπουλο την Πέμπτη παρέπεμπαν στη συνέπεια της Αθήνας έναντι των συμβατικών της υποχρεώσεων απέναντι στους διεθνείς οργανισμούς.
Σκηνικό τρόμου με τρεις ισχυρές δυνάμεις να στηρίζουν το καθεστώς της Δαμασκού!
Γιατί η Ρωσία, η Κίνα και το Ιράν εξακολουθούν να στέκονται στο πλευρό του Μπασάρ αλ Ασαντ; Το ερώτημα έχει τεθεί ευθύς εξαρχής από την έναρξη του εμφυλίου πολέμου.
Σε ό,τι αφορά τη Ρωσία, οι βασικοί λόγοι είναι δύο. Ο ένας έχει να κάνει με τα οικονομικά, ο άλλος με την ιδεολογία. Η Ρωσία αποτελεί έναν από τους βασικότερους προμηθευτές όπλων της Συρίας. Τα συμβόλαια που έχει συνάψει με τη Δαμασκό ξεπερνούν σε αξία τα 4 δισ. δολ., σύμφωνα με τον Τζέφρι Μάνκοφ του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών του Προγράμματος «Ρωσία και Ευρασία». Σύμφωνα με το Stockholm International Peace Research Institute, το 2009 και το 2010 πουλήθηκαν στη Συρία ρωσικά όπλα αξίας 324.000.000 δολ., ενώ η Μόσχα υπέγραψε συμφωνία και για την πώληση μαχητικών εκπαιδευτικών αεροσκαφών αξίας 550.000.000 δολ. Η Ρωσία χρησιμοποιεί επίσης τη ναυτική βάση στην Ταρτούς, η οποία αποτελεί ουσιαστικά τη μόνη απευθείας πρόσβαση του ρωσικού ναυτικού στη Μεσόγειο. Σε ό,τι αφορά την ιδεολογία, ο βασικός στόχος της Μόσχας είναι να μπλοκάρει τα αμερικανικά σχέδια για ακόμη μεγαλύτερη επιρροή στην περιοχή. Η Μόσχα δεν πιστεύει ότι οι πόλεμοι και οι ανατροπές καθεστώτων μπορεί να φέρουν σταθερότητα και δημοκρατία. Μάλιστα, ως απόδειξη φέρνει την Αραβική Ανοιξη αλλά και τον πόλεμο στο Ιράκ. Η Ρωσία επίσης δεν εμπιστεύεται τις αμερικανικές προθέσεις. Θεωρεί -δικαιολογημένα με βάση το πρόσφατο παρελθόν- ότι οι ανθρωπιστικές ανησυχίες δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια δικαιολογία για τις αμερικανικές πολιτικές και οικονομικές επιδιώξεις. «Τα σχέδια για στρατιωτικά πλήγματα στη Συρία που αναγγέλλονται από ορισμένες χώρες αποτελούν πρόκληση στις θεμελιώδεις αρχές της Χάρτας του ΟΗΕ και σε άλλους κανόνες του διεθνούς δικαίου» αναφέρεται σε ανακοίνωση που εκδόθηκε από το ρωσικό ΥΠΕΞ. Η Ρωσία πάντως ετοιμάζεται να στείλει δύο πολεμικά πλοία στην ανατολική Μεσόγειο, ένα ανθυποβρυχιακό πλοίο και ένα καταδρομικό εξοπλισμένο με πυραύλους.
To Iράν και η Συρία είναι δεμένες στο ίδιο άρμα. Οι λόγοι είναι δύο, η θρησκεία και η στρατηγική. Σε ό,τι αφορά τη θρησκεία, το Ιράν είναι η χώρα με τον μεγαλύτερο πληθυσμό σιιτών μουσουλμάνων. Η συριακή κυβέρνηση κυριαρχείται από τους αλεβίτες, ενώ οι αντικαθεστωτικοί από τους αντίπαλους σουνίτες. Για το Ιράν η Συρία ήταν ο μόνος αραβικός σύμμαχος κατά τη διάρκεια του οκτάχρονου πολέμου με το σουνιτικό Ιράκ. Το τελευταίο πράγμα που θα ήθελε να δει η Τεχεράνη είναι μια σουνιτική Συρία, με δεδομένο μάλιστα ότι οι σύμμαχοι των ανταρτών είναι το Κατάρ και η Σαουδική Αραβία.
Σε ό,τι αφορά τη στρατηγική, για το Ιράν η Συρία είναι σημαντικός σύμμαχος. Η σιιτική Χεζμπολάχ του Λιβάνου παρείχε στήριξη στις δυνάμεις του Ασαντ στη Δαμασκό, μια οργάνωση που αποτελεί για την Τεχεράνη βασικό μοχλό πίεσης του Ισραήλ. Σύμφωνα με διαρροές του WikiLeaks το 2009, ανώτατος Αμερικανός διπλωμάτης στη Δαμασκό αποκάλυψε ότι η Συρία είχε ξεκινήσει την αποστολή βαλλιστικών πυραύλων στη Χεζμπολάχ. Μυστικές υπηρεσίες της Δύσης πιστεύουν ότι το Ιράν έχει δώσει τεχνική βοήθεια στη Δαμασκό, όπως δίκτυο πληροφόρησης και συστήματα οπλικού ελέγχου. Τον Μάιο ο ΟΗΕ είχε αναφέρει ότι φορτία με ιρανικό οπλισμό είχαν κατασχεθεί στην Τουρκία. Επισήμως η Τεχεράνη κάνει λόγο για έναν «πόλεμο της Δύσης» και θεωρεί ότι η κυβέρνηση Ασαντ είναι θύμα μια διεθνούς συνωμοσίας. Υποστηρίζει μάλιστα ότι στόχος είναι να καταστεί η περιοχή ασφαλέστερη για το Ισραήλ. Οπως όμως λέει ο Γουόλτερ Πος, ειδικός για τα ιρανικά θέματα του Γερμανικού Ινστιτούτου για Διεθνή Θέματα και Θέματα Ασφαλείας (SWP), «το Ιράν ήδη προετοιμάζεται για την επόμενη μέρα, ενισχύοντας την παραστρατιωτκή παρουσία του στη Συρία, καθώς και χωρίς τον Ασαντ ο εμφύλιος μπορεί να συνεχιστεί και να περάσει σε μια επόμενη φάση». Ο Πος εκτιμά ότι με δεδομένες τις παρασκηνιακές συνομιλίες της Τεχεράνης με τη Δύση για τον τερματισμό της διεθνούς απομόνωσης, το Ιράν δεν θα θελήσει να αντιπαρατεθεί με τις ΗΠΑ και τους Ευρωπαίους.
Η σχέση της Κίνας με τη Συρία είναι πιο περίπλοκη. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι αυτό που θέλει μόνο είναι να διατηρήσει τα συμβόλαιά της. Η Κίνα αποτελεί τον τρίτο μεγαλύτερο εξαγωγέα στη Συρία το 2010, σύμφωνα με τα στοιχεία της Κομισιόν. «Το ενδιαφέρον του Πεκίνου για τη Δαμασκό, το τέρμα του αρχαίου δρόμου του μεταξιού, υποδηλώνει ότι η Κίνα βλέπει τη Συρία ως έναν σημαντικό εμπορικό εταίρο», σύμφωνα με έκθεση του ινστιτούτου ανάλυσης και έρευνας The Jamestown Foundation, με έδρα την Ουάσινγκτον. Υπάρχει όμως κι ένας ακόμη σημαντικότερος παράγοντας. Η Κίνα δεν θέλει να επαναληφθεί αυτό που συνέβη στη Λιβύη, στη μετά Καντάφι εποχή, ταυτόχρονα όμως διατηρεί μια ουδέτερη, θα έλεγε κανείς, θέση, θέλοντας να τα έχει καλά με όλους. Το Πεκίνο υποστήριξε την αποστολή των επιθεωρητών του ΟΗΕ για τη χρήση χημικών όπλων, ενώ ζητούσε από την αρχή μια πολιτική λύση, χωρίς όμως να «στυλώνει και τα πόδια».
Τα τουρκικά συμφέροντα και η μάχη του πετρελαίου
Για την Τουρκία, από την έναρξη του εμφυλίου της Συρίας έως σήμερα, το μεγάλο πρόβλημα δεν ήταν άλλο από την αναζωπύρωση του Κουρδικού και τα νέα δεδομένα που δημιουργούσαν οι Κούρδοι της Συρίας. Τώρα η Αγκυρα εξετάζει το ενδεχόμενο να ενταχθεί σε πιθανό διεθνή συνασπισμό δυνάμεων υπό την καθοδήγηση των ΗΠΑ, όπως δήλωσε ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης Μπουλέντ Αρίντς. Ωστόσο οι κίνδυνοι για την ασφάλεια σε συνδυασμό με τις νομικές και πολιτικές προκλήσεις που συνεπάγεται μια τέτοια κίνηση περιορίζουν τη δυνατότητα δράσης της κυβέρνησης. Ο Αρίντς διευκρίνισε ότι η Τουρκία θα συμμετείχε σε έναν διεθνή συνασπισμό με στόχο να τερματίσει τη σφαγή στη Συρία, τονίζοντας ότι ενδεχόμενη εμπλοκή της χώρας του θα είχε αποκλειστικά ανθρωπιστικά κίνητρα.
Τα τελευταία χρόνια η Τουρκία ζητεί μία πολυμερή επέμβαση του ΟΗΕ στη Συρία και τον καθορισμό μιας ζώνης απαγόρευσης πτήσεων χωρίς να έχει καταφέρει να πείσει τους δυτικούς και τους περιφερειακούς της εταίρους. Τα τουρκοσυριακά σύνορα καλύπτουν μία γραμμή 910 χλμ. Ο πόλεμος στη Συρία τα τελευταία δύο χρόνια επηρέασε αρνητικά την ασφάλεια στην περιοχή, δημιουργώντας νέες απειλές για την Τουρκία. Τούρκοι παρατηρητές επισημαίνουν ότι, αν η Τουρκία συμμετάσχει άμεσα σε στρατιωτικές επιχειρήσεις στο πλαίσιο διεθνούς συνασπισμού δυνάμεων, διακυβεύεται η ασφάλεια της χώρας.
Κανείς δεν μπορεί να μαντέψει τι θα συμβεί την επόμενη μέρα, εκτός από τις αγορές που αντιδρούν στην παραμικρή προοπτική ανάφλεξης. Οι τιμές του μαύρου χρυσού εκτινάχτηκαν, με το αργό να αναρριχάται σε υψηλό διετίας. Η Societe Generale, σε έκθεσή της, εκτιμά ότι το brent θα μπορούσε να φτάσει έως και τα 125 δολάρια το βαρέλι, εάν ξεκινήσουν αεροπορικές επιδρομές στη Συρία, και θα μπορούσε να εκτιναχθεί σε ακόμη υψηλότερα επίπεδα, εάν υπάρξει διάχυση της κρίσης. Ο επικεφαλής πολιτικός αναλυτής της Nomura Aλαστερ Νιούτον εκτιμά ότι οι παγκόσμιες αγορές πετρελαίου θα χρειαστούν πολλές ημέρες για να προσαρμοστούν στον κίνδυνο μιας πιθανής στρατιωτικής επέμβασης εναντίον της Συρίας και, αν και είναι απίθανο, να υπάρξει κάποια άμεση επίπτωση στην προσφορά, δεδομένου ότι η χώρα παράγει αμελητέες ποσότητες πετρελαίου και φυσικού αερίου. Παρ' όλα αυτά, η δυτική στρατιωτική επέμβαση θα εμβαθύνει της περιφερειακές εντάσεις, προσθέτοντας στις αυξημένες ανοδικές πιέσεις στην τιμή του αργού πετρελαίου τύπου brent που σημειώθηκαν αμέσως μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του Ιουλίου στην Αίγυπτο, σύμφωνα με τη Nomura.
δημοκρατία
