Το τέλος του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος «προφήτεψε» με άρθρο του στους Financial Times ο γνωστός και μη εξαιρετέος Nouriel Roubini…
Όπως επισημαίνει o dr Doom, «Το δολάριο ΗΠΑ ήταν το κυρίαρχο παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα από τον σχεδιασμό του συστήματος του Bretton Woods, μετά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο.
Ακόμη και η μετατόπιση από τις σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες στις αρχές της δεκαετίας του 1970 δεν αμφισβήτησε την «προνομία» του δολαρίου.
Δεδομένης όμως της αυξανόμενης εργαλειοποίησης του δολαρίου για σκοπούς εθνικής ασφάλειας, αλλά και της εντεινόμενης γεωπολιτικής αντιπαλότητας μεταξύ της Δύσης και των ρεβιζιονιστικών δυνάμεων όπως η Κίνα, η Ρωσία, το Ιράν και η Βόρεια Κορέα, ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η αποδολαριοποίηση θα επιταχυνθεί.
Αυτή η διαδικασία καθοδηγείται επίσης από την εμφάνιση ψηφιακών νομισμάτων της κεντρικής τράπεζας, που θα οδηγήσουν σε ένα εναλλακτικό διπολικό νόμισμα και ένα διεθνές καθεστώς πληρωμών.
Οι σκεπτικιστές υποστηρίζουν ότι το παγκόσμιο ποσοστό του δολαρίου ως λογιστικής μονάδας, μέσου πληρωμής και αποθέματος αξίας δεν έχει υποχωρήσει πολύ, παρά τις φλύαρες συζητήσεις περί τελικής πτώσης.
Επισημαίνουν επίσης ότι δεν μπορείς να αντικαταστήσεις κάτι με το τίποτα…
Όπως είπε ο πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Laurence Summers: «Η Ευρώπη είναι ένα μουσείο, η Ιαπωνία ένας οίκος ευγηρίας και η Κίνα μια φυλακή».
Τα πιο σημαντικά επιχειρήματα επισημαίνουν ότι υπάρχουν οικονομίες κλίμακας που διασφαλίζουν το μονοπώλιο του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος και ότι το κινεζικό γιουάν δεν μπορεί να λειτουργήσει αντ’ αυτού εάν δεν καταργηθούν τα capital controls στην Κίνα και αν η συναλλαγματική ισοτιμία δεν γίνει πιο ευέλικτη.
Επιπλέον, μια χώρα αποθεματικού νομίσματος πρέπει να αποδέχεται -όπως οι ΗΠΑ εδώ και πολύ καιρό- μόνιμα ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, επειδή πρέπει να εκδίδει αρκετά liabilities που διακρατούνται από μη Αμερικανούς κατοίκους, ως αντιστάθμισμα.
Τέλος, οι σκεπτικιστές υποστηρίζουν ότι όλες οι προσπάθειες για τη δημιουργία ενός πολυπολικού αποθεματικού συναλλαγματικού καθεστώτος -ακόμη και ενός ειδικού καλαθιού του ΔΝΤ που θα περιλαμβάνει το γιουάν- έχουν αποτύχει μέχρι στιγμής να αντικαταστήσουν το δολάριο.
Πολυπολικός κόσμος
Αυτά τα επιχειρήματα μπορεί κάποτε να είχαν κάποια ισχύ, αλλά σε έναν κόσμο o οποίος χωρίζεται ολοένα και περισσότερο σε δύο γεωπολιτικές σφαίρες επιρροής -συγκεκριμένα εκείνες που περιβάλλουν τις ΗΠΑ και την Κίνα- είναι πιθανό ότι ένα διπολικό, και όχι πολυπολικό, νομισματικό καθεστώς θα αντικαταστήσει τελικά το μονοπολικό.
Η ευελιξία στις συναλλαγματικές ισοτιμίες και η διεθνής κινητικότητα κεφαλαίων δεν είναι απαραίτητες για να αποκτήσει μια χώρα καθεστώς αποθεματικού νομίσματος.
Εξάλλου, την εποχή του συναλλαγματικού κανόνα το δολάριο ήταν κυρίαρχο, παρά τις σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες και τους εκτεταμένους ελέγχους κεφαλαίων.
Επίσης, ενώ η Κίνα μπορεί να έχει capital controls, οι ΗΠΑ έχουν τη δική τους εκδοχή, που μπορεί να μειώσει την ελκυστικότητα των περιουσιακών στοιχείων εκφρασμένων σε δολάρια μεταξύ εχθρών και φίλων.
Αυτές περιλαμβάνουν οικονομικές κυρώσεις κατά των αντιπάλων της, περιορισμούς στις εισερχόμενες επενδύσεις και εταιρείες ευαίσθητες στην εθνική ασφάλεια - ακόμη και κυρώσεις σε «φίλιες» χώρες.
Τον Δεκέμβριο, η Κίνα και η Σαουδική Αραβία πραγματοποίησαν την πρώτη τους συναλλαγή σε γιουάν.
Και δεν είναι παράλογο να πιστεύουμε ότι το Πεκίνο θα μπορούσε να προσφέρει στους Σαουδάραβες και σε άλλες πετρελαιοπαραγωγούς χώρες του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (ΣΣΚ) τη δυνατότητα να εμπορεύονται πετρέλαιο σε γιουάν και να διατηρούν μεγαλύτερο μερίδιο των αποθεμάτων τους στο κινεζικό νόμισμα.
Είναι πιθανό οι χώρες του ΣΣΚ, καθώς και πολλές άλλες αναδυόμενες οικονομίες της αγοράς, να αρχίσουν σύντομα να αποδέχονται τέτοιες προσφορές από την Κίνα, δεδομένου ότι πραγματοποιούν πολύ περισσότερες συναλλαγές με τη Χώρα του Δράκου από ό,τι με τις ΗΠΑ.
Δίλημμα Triffin
Επίσης, πρέπει να λάβουμε υπόψη το λεγόμενο «δίλημμα Triffin…
Το Δίλημμα του Triffin ή αλλιώς το Παράδοξο του Triffin αναφέρεται σε μια ανοιχτή σύγκρουση συμφερόντων σε μια χώρα που το νόμισμα της χρησιμοποιείται ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα.
Μια χώρα σαν τις ΗΠΑ, δηλαδή, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το Δίλημμα προκύπτει καθώς η χώρα που το νόμισμα της χρησιμοποιείται ως παγκόσμιο αποθεματικό πρέπει να επιλέξει μεταξύ των εγχώριων βραχυπρόθεσμων εσωτερικών αναγκών και των διεθνών μακροπρόθεσμων στόχων της.
Όταν ένα εθνικό νόμισμα χρησιμοποιείται ως διεθνές αποθεματικό νόμισμα, υπάρχει μια αναδυόμενη σύγκρουση συμφερόντων για τη δεσπόζουσα χώρα, μεταξύ της εξυπηρέτησης της εγχώριας νομισματικής πολιτικής της και ταυτόχρονα της διατήρησης του διεθνούς νομισματικού της ρόλου.
Τι θα πρέπει να εξυπηρετήσει με τη νομισματική της πολιτική η δεσπόζουσα χώρα;
(1) Την εγχώρια αγορά που άλλοτε χρειάζεται περισσότερη ρευστότητα και άλλοτε λιγότερη ρευστότητα (για να αντιμετωπιστεί ο πληθωρισμός);
(2) Την ανάγκη για επιπλέον προσφορά συναλλαγματικών αποθεμάτων που προκύπτει από την διεθνή ζήτηση;
(3) Τον περιορισμό του εμπορικού ελλείμματος που προκύπτει από την εξαγωγή συναλλαγματικών αποθεμάτων;
Η παραπάνω σύγκρουση συμφερόντων που περιγράφει το Δίλημμα του Triffin δεν έχει λύση.
Η χώρα που εκδίδει το παγκόσμιο νομισματικό αποθεματικό (όπως το δολάριο ΗΠΑ σήμερα) είναι καταδικασμένη να αποτύχει κάποτε στο μέλλον.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι επικριτές αμφισβητούν εάν το νόμισμα μιας χώρας που παρουσιάζει συνεχώς πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών μπορεί να γίνει το παγκόσμιο αποθεματικό.
Η περίπτωση της Κίνας
Ωστόσο, η Κίνα μπορεί σε κάθε περίπτωση να κινείται προς ένα μοντέλο ανάπτυξης λιγότερο εξαρτώμενο από τα εμπορικά πλεονάσματα.
Είναι επίσης αναχρονισμός ότι οι ΗΠΑ, των οποίων το μερίδιο στο παγκόσμιο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν έχει μειωθεί κατά το ήμισυ στο 20% από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον τα δύο τρίτα όλων των λεγόμενων συναλλαγών σε νομίσματα - οχήματα.
Το τρέχον σύστημα καθιστά τις αναδυόμενες οικονομίες της αγοράς ευάλωτες σε αλλαγές σε ό,τι αφορά τη νομισματική πολιτική των ΗΠΑ που οδηγούνται από εγχώριους παράγοντες όπως ο πληθωρισμός.
Τέλος, οι νέες τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένων των CBDC, συστημάτων πληρωμών όπως το WeChat Pay και το Alipay, οι γραμμές swap μεταξύ Κίνας και άλλων χωρών και οι εναλλακτικές λύσεις στο Swift, θα επιταχύνουν την έλευση ενός διπολικού παγκόσμιου νομισματικού και χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Για όλους αυτούς τους λόγους, η πτώση του δολαρίου ΗΠΑ ως κύριου νομίσματος είναι πιθανό να συμβεί την επόμενη δεκαετία.
Η εντεινόμενη γεωπολιτική διαμάχη μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου θα γίνει αναπόφευκτα αισθητή σε ένα διπολικό καθεστώς παγκόσμιων αποθεματικών νομισμάτων».
www.bankingnews.gr
