Με ανακούφιση αναρωτήθηκαν στο διαδίκτυο αρκετοί Έλληνες αν ο Ερντογάν άφησε τον μάταιο τούτο κόσμο, μετά την αναπαραγωγή στον αρρωστημένο χώρο του διαδικτύου ενός fake news από αραβικά sites.
Όχι, ο «σουλτάνος» ζει και βασιλεύει.
Η Τουρκία είναι, και θα παραμείνει, ένα διαρκές πρόβλημα για την Ελλάδα. Θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με έναν συνδυασμό σκληρής και ήπιας ισχύος. Η σκληρή ισχύς θα έχει τον χαρακτήρα της πειστικής αποτροπής και η ήπια θα επιστρατεύσει όλες τις δυναμικές δυνάμεις της χώρας – στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Τα μηνύματα ότι θα φθάναμε στο σημερινό σημείο αδυναμίας ήταν γνωστά. Φρόντισε να τα μεταδώσει η ίδια η Τουρκία όταν άρχισε με σοβαρότητα τη σχετική προσπάθεια αλλά στην Αθήνα χόρευαν στο κατάστρωμα του Τιτανικού. Τώρα γίνεται –ή θα γίνει– προσπάθεια να καλυφθούν κενά, αλλά η Τουρκία ενεργεί μεθοδικά και αποφασιστικά σε βάρος των ελληνικών και κυπριακών συμφερόντων.
Δεν μας φταίει ο Ερντογάν.
Ο Τούρκος πρόεδρος κάνει ό,τι είναι να κάνει για τη χώρα του, και είναι ο λιγότερο προκλητικός από όλο το φάσμα των τουρκικών πολιτικών δυνάμεων. Ακόμη, φυσικά, και από τους «δυτικόστροφους» κεμαλιστές, οι οποίοι, την εβδομάδα που πέρασε, ζήτησαν από τον Ερντογάν να καταλάβει τα Αντικύθηρα.
Και πριν προκληθεί ο γέλωτάς σας, σας υπενθυμίζω πως οι κεμαλιστές, πάλι, μαζί με κάποιους άλλους εθνικιστές, ήταν που αμφισβήτησαν την ελληνικότητα 18 κατοικημένων νησιών του Αιγαίου και η τουρκική πολιτική τα συμπεριέλαβε στις διεκδικήσεις της.
Η Τουρκία ως γενική πολιτική, και όχι ο Ερντογάν μόνο, αμφισβητούν τη Λοζάνη. Και από την εποχή του Θουκυδίδη είναι γνωστό πως ο ισχυρός διεκδικεί μέχρι εκεί που μπορεί να αντισταθεί ο ανίσχυρος.
Οι συμμαχίες είναι καλές και χρήσιμες, αλλά κανείς, την κρίσιμη ώρα, δεν θα συμπαραταχθεί μαζί σου. Το πολύ-πολύ η υποστήριξη να είναι διπλωματική, όπως γίνεται και τώρα.
Η Ελλάδα φαίνεται να είναι η οριογραμμή της Δυτικής επιρροής, κυρίως των ΗΠΑ αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από την Τουρκία και σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, χώρες μπορεί να συντάσσονται με τις ΗΠΑ αλλά γνωρίζουν πως η Ουάσινγκτον είτε δεν θέλει είτε δεν μπορεί, πλέον, να καθορίσει μόνη της τις εξελίξεις και τις ισορροπίες στην περιοχή. Και αναζητούν και αλλού στηρίγματα, όπως στην Ρωσία και την Κίνα.
Η Ελλάδα, ενταγμένη στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ, δεν έχει αυτήν την ευελιξία.
Η Τουρκία ως γενική πολιτική, και όχι ο Ερντογάν μόνο, αμφισβητούν τη Λοζάνη. Και από την εποχή του Θουκυδίδη είναι γνωστό πως ο ισχυρός διεκδικεί μέχρι εκεί που μπορεί να αντισταθεί ο ανίσχυρος.
Οι συμμαχίες είναι καλές και χρήσιμες, αλλά κανείς, την κρίσιμη ώρα, δεν θα συμπαραταχθεί μαζί σου. Το πολύ-πολύ η υποστήριξη να είναι διπλωματική, όπως γίνεται και τώρα.
Η Ελλάδα φαίνεται να είναι η οριογραμμή της Δυτικής επιρροής, κυρίως των ΗΠΑ αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από την Τουρκία και σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, χώρες μπορεί να συντάσσονται με τις ΗΠΑ αλλά γνωρίζουν πως η Ουάσινγκτον είτε δεν θέλει είτε δεν μπορεί, πλέον, να καθορίσει μόνη της τις εξελίξεις και τις ισορροπίες στην περιοχή. Και αναζητούν και αλλού στηρίγματα, όπως στην Ρωσία και την Κίνα.
Η Ελλάδα, ενταγμένη στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ, δεν έχει αυτήν την ευελιξία.
Η ρευστότητα στον μικρασιατικό και μεσανατολικό χώρο.
Εδώ, ο κύριος δρων που μας ενδιαφέρει είναι η Τουρκία. Δεν είναι σαφές αν η αναθεωρητική και ακραία προκλητική πολιτική της Άγκυρας είναι ένδειξη δύναμης ή αδυναμίας. Πάντως, πρέπει να θεωρείται δεδομένος ένας επαναπροσανατολισμός της γειτονικής χώρας προς την Ανατολή – επαναπροσανατολισμός με στρατηγικά χαρακτηριστικά.
Η ένδειξη ότι η προκλητικότητα της Άγκυρας προέρχεται από αδυναμία και φόβο έλαβε σαφή χαρακτηριστικά με τη δήλωση του πρώην υπαρχηγού του τουρκικού ΓΕΕΘΑ Εργκίν Σαϊγκούν ότι μετά το Ιράκ και τη Συρία, σειρά στην αμερικανική ατζέντα έχει η Τουρκία.
Η ένδειξη ότι η προκλητικότητα της Άγκυρας προέρχεται από αδυναμία και φόβο έλαβε σαφή χαρακτηριστικά με τη δήλωση του πρώην υπαρχηγού του τουρκικού ΓΕΕΘΑ Εργκίν Σαϊγκούν ότι μετά το Ιράκ και τη Συρία, σειρά στην αμερικανική ατζέντα έχει η Τουρκία.
Οι ΗΠΑ δεν θέλουν να δουν την Τουρκία να γίνεται περιφερειακή δύναμη· το μεγάλο θέμα τους είναι η ασφάλεια του Ισραήλ, και η δημιουργία μιας κουρδικής υπόστασης είναι αποφασισμένη. Αυτός είναι ο τουρκικός εφιάλτης.
Είπε και κάτι άλλο ο στρατηγός από το οποίο οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις έχουν οδυνηρή εμπειρία κατά την τουρκική αποβίβαση (όχι απόβαση) στην Κύπρο: Μπορούν –είπε– οι ΗΠΑ να κλειδώσουν όλα τα όπλα που διαθέτουμε.
Αυτό είναι ένα δύσκολο παζλ, όχι τόσο για την αμερικανική υπερδύναμη όσο για τον πρόεδρό της ο οποίος διακατέχεται από μια επιχειρηματική λογική, ακόμη και όταν διακυβεύονται συμφέροντα του κράτους του.
Όλα τα κέντρα διαμόρφωσης αμερικανικής πολιτικής προτείνουν κυρώσεις κατά της Τουρκίας, όπως προβλέπουν οι αμερικανικοί νόμοι, λόγω της αγοράς των S-400, αλλά ο Τραμπ προσπαθεί να παρακάμψει το νόμο. Εικάζεται από ορισμένους ομιλητές ότι προκρίνει τα επιχειρηματικά του συμφέροντα από τα συμφέροντα του κράτους που προεδρεύει.
Τέλος, από τα εν εξελίξει ζητήματα που αφορούν την Ελλάδα σε σχέση με την Τουρκία είναι και η προσπάθεια της Άγκυρας να οριοθετήσει ΑΟΖ με τη Λιβύη, κάτι που αν συμβεί θα δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα.
Αυτό είναι ένα δύσκολο παζλ, όχι τόσο για την αμερικανική υπερδύναμη όσο για τον πρόεδρό της ο οποίος διακατέχεται από μια επιχειρηματική λογική, ακόμη και όταν διακυβεύονται συμφέροντα του κράτους του.
Όλα τα κέντρα διαμόρφωσης αμερικανικής πολιτικής προτείνουν κυρώσεις κατά της Τουρκίας, όπως προβλέπουν οι αμερικανικοί νόμοι, λόγω της αγοράς των S-400, αλλά ο Τραμπ προσπαθεί να παρακάμψει το νόμο. Εικάζεται από ορισμένους ομιλητές ότι προκρίνει τα επιχειρηματικά του συμφέροντα από τα συμφέροντα του κράτους που προεδρεύει.
Τέλος, από τα εν εξελίξει ζητήματα που αφορούν την Ελλάδα σε σχέση με την Τουρκία είναι και η προσπάθεια της Άγκυρας να οριοθετήσει ΑΟΖ με τη Λιβύη, κάτι που αν συμβεί θα δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα.
Όπως έγραψε ο καθηγητής διεθνούς δικαίου Άγγελος Συρίγος, κάτι τέτοιο θα πρέπει να αποτραπεί διότι αν συμβεί η αναίρεσή του γίνεται στη συνέχεια είτε με την υποχώρηση της Λιβύης είτε με την προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο. Το δεύτερο αποκλείεται να το δεχθεί η Τουρκία.
Η Λιβύη, όμως, και οι κυβερνήσεις της είναι μια άλλη υπόθεση την οποία θα προσεγγίσουμε σε επόμενο σχόλιο.
