Γράφει ο Νίκος Χειλαδάκης
Η Τουρκία είναι η χώρα όπου οι κάτοικοι της περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο, δεν…
εμπιστεύονται ο ένας τον άλλο. Την καταπληκτική αυτή διαπίστωση αναδεικνύει μια πρόσφατη έρευνα του τουρκικού πανεπιστημίου, Bahçeşever Üniversitesi, με τον πολύ χαρακτηριστικό τίτλο, «Άτλας των τουρκικών αξιών». Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας, που είχε σαν βασικό αντικείμενο τις κοινωνικές τάσεις της σύγχρονης Τουρκίας και τα οποία δημοσιευτήκαν πρόσφατα, ανακοινώσε ο καθηγητής και πρόεδρος του «Κέντρου Ερευνών» του πανεπιστημίου, Yılmaz Esmer. Ο Esmer επισήμανε ότι οι Τούρκοι δεν εμπιστεύονται τους Τούρκους, σε ποσοστό που φέρνει τη Τουρκία πρώτη στον τομέα της έλλειψης εσωτερικής εμπιστοσύνης, κάτι που καθιστά εύθραυστο όλο το σύγχρονο τουρκικό κρατικό οικοδόμημα.
Η διαπίστωση αυτή, που αποκαλύπτει μια εσωτερική ανασφάλεια και αφορά άμεσα την εσωτερική συνοχή της Τουρκίας, οφείλετε σε πολλούς παράγοντες ο κυριότερος των οποίων είναι ότι ακριβώς η σύγχρονη Τουρκία δεν είναι ένα ομοιογενές κατασκεύασμα, όπως θέλουν να το προβάλλουν οι δημιουργοί του. Η σύγχρονη Τουρκία είναι ένα ετερογενές συνονθύλευμα, που αποτελείται από διαφορετικές εθνοφυλετικές και θρησκευτικές ομάδες, τα συμφέροντα των οποίων συχνά βρίσκονται σε αντίθεση και φτάνουν μέχρι και τις ένοπλες συγκρούσεις, όπως γίνετε εδώ και χρόνια με το κουρδικό ζήτημα.
Αλλά η έρευνα αυτή του τουρκικού πανεπιστημίου έβγαλε και άλλα πολύ χρήσιμα συμπεράσματα για τις κοινωνικές τάσεις που συνθέτουν και συνάμα καθορίζουν την γενικότερη πορεία της γειτονικής χώρας. Έτσι, σύμφωνα με την έρευνα του τουρκικού πανεπιστημίου, τα τελευταία χρόνια με τις συλλήψεις και τις αποκαλύψεις περί στρατιωτικών συνωμοσιών για την κατάλυση της δημοκρατίας, είχαν σαν άμεση συνέπεια την μεγάλη πτώση της εμπιστοσύνης προς τον τουρκικό στρατό. Έτσι ενώ το 1990 το 90% των Τούρκων εμπιστεύονταν τον τουρκικό στρατό, το ποσοστό αυτό μειώθηκε στο 76%. Ένα άλλο επίσης αξιοσημείωτο αποτέλεσμα, είναι η αύξηση της θρησκευτικότητας και της ισλαμοποίησης της κοινωνίας. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην πολιτική του κυβερνώντος εδώ και δεκαετίες ισλαμικού κόμματος του Ερντογάν. Από το 75% που ήταν το ποσοστό αυτών που δήλωναν ότι είναι θρησκευόμενοι το 1990, το ποσοστό αυτό ανέβηκε το 2012 στο 85%. Ενδιαφέρουσες είναι και οι απαντήσεις που δόθηκαν στην ερώτηση, «αν πηγαίνετε μια φορά τη εβδομάδα στο τζαμί» ; Εδώ φάνηκε καθαρά η αντίθεση μεταξύ ανατολικής και δυτικής Τουρκίας. Ενώ στην ανατολική Τουρκία το ποσοστό αυτών που πηγαίνουν συχνά στο τζαμί κυμαίνετε μεταξύ 87% και 82%, στην δυτική πέφτει μέχρι και στο 32%. Ένα άλλο αξιοσημείωτο στοιχείο της έρευνας είναι η άνοδος του πολιτικού συντηρητισμού κατατάσσοντας την Τουρκία στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στην δεύτερη θέση μετά την Γεωργία στην δεξιά συντηρητική πολιτική τοποθέτηση των κατοίκων της.
Εκείνο όμως που εντυπωσιάζει μετά την διαπίστωση ότι οι Τούρκοι δεν εμπιστεύονται τους Τούρκους, είναι η τεράστια αντίθεση μεταξύ ανατολικής και δυτικής Τουρκίας, όσον αφορά την παραδοχή της εθνικής τουρκικής ταυτότητας, άλλο ένα σοβαρό σημάδι εσωτερικής διαφοροποίησης. Έτσι ενώ στην Άγκυρα το 88% δηλώνει πως είναι υπερήφανοι που είναι Τούρκοι, στις νοτιοανατολικές επαρχίες όπου κατοικούν οι Κούρδοι, το ποσοστό αυτό πέφτει μόλις στο 25%. Επίσης σε περιοχές όπως στην ανατολική Θράκη και σε περιοχές των παραλίων του Αιγαίου, το ποσοστό αυτό διαφοροποιείτε στο 71%. Στην Κωνσταντινούπολη και στην Σμύρνη, τις δυο μεγαλύτερες πόλεις της Τουρκίας, το ποσοστό αυτό είναι 78% και 72% αντίστοιχα.
Τα γενικότερα συμπεράσματα αυτής της έρευνας καταδεικνύουν με τον πιο σαφή τρόπο το τεράστιο πρόβλημα της εσωτερικής συνοχής της Τουρκίας, το οποίο για πολλούς ερευνητές και τουρκολόγους είναι το σημαντικότερο σύγχρονο πρόβλημα για την χώρα αυτή που θέλει να προβάλλετε σαν η ανερχόμενη υπερδύναμη, παίζοντας επικίνδυνα παιχνίδια με την ειρήνη και την σταθερότητα της ευρύτερης περιοχής μας.
ΝΙΚΟΣ ΧΕΙΛΑΔΑΚΗΣ
Δημοσιογράφος-Συγγραφέας-Τουρκολόγος
http://nikosxeiladakis.gr
