του Χάρη Καρολίδη
ΟΜΟΡΦΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΚΤΥΠΑ Η ΚΑΡΔΙΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΕΙΣΑΙ ΚΑΙ ΘΑΣΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΙΩΝΙΑ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ Η ΣΥΜΒΑΣΙΛΕΥΟΥΣΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ,ΓΙΑΥΤΟ ΚΑΙ ΣΕ ΜΙΣΟΥΝ ΟΙ ΕΧΘΡΟΙ ΣΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΟΥ.
ΕΣΥ ΠΟΥ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΕΔΩΣΕΣ ΕΝΑ ΑΡΜΕΝΟΠΟΥΛΟ ΠΟΥ ΕΓΡΑΨΕ ΤΟ ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΟΠΩΣ ΤΟ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ΧΩΡΙΣ ΚΑΜΙΑ ΑΛΛΑΓΗ ΟΙ ΕΥΡΩΠΑΙΟΙ ΚΑΙ Η ΔΥΣΗ . ΕΣΥ ΠΟΥ ΕΒΓΑΛΕΣ ΤΟΝ ΓΡΗΓΟΡΙΟ ΤΟΝ ΘΕΩΝΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΑΒΑΣΙΛΑ , ΕΝΕΝ ΟΣΙΟ ΔΑΥΙΔ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΘΕΟΔΩΡΑ . ΟΛΟΙ ΕΥΛΑΒΙΚΑ ΣΕ ΔΟΞΑΖΟΥΝ ΑΙΩΝΙΑ ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΥ ΕΛΛΗΝΑ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗΛΑΤΗ ΑΝΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ
ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΟ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟΥΣ ΑΝΙΣΤΟΡΗΤΟΥΣ ΠΟΥ ΕΙΠΑΝ ΣΕ ΔΕΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΝΕΙΣ ΔΕΝ ΘΑ ΘΥΜΑΤΑΙ ΤΗΝ ΛΕΞΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΙΣΤΑΝΟΥΝ ΤΑΧΑΤΕΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΣΠΟΥΔΑΙΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥΣ.
Ο Ναός των Αγίων Αποστόλων είναι σημαντικό μνημείο
της βυζαντινής Θεσσαλονίκης και ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα
αρχιτεκτονικής της Παλαιολόγιας περιόδου. Βρίσκεται στο δυτικό
τμήμα της πόλης, στην αρχή της σημερινής οδού Ολύμπου, κοντά στα δυτικά τείχη.
ΠΑΝΑΓΙΑ ΧΑΛΚΕΩΝ
Σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή του ιδρυτή που βρίσκεται άνωθεν της δυτικής
εισόδου, η εκκλησία χτίστηκε το 1028 από τον πρωτοσπαθάριο
Χριστόφορο, κατεπάνω της Λομβαρδίας, και τη σύζυγο του Μαρία, τον γιο του Νικηφόρο
ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ
Ο Ναός της Αγίας Αικατερίνης στη Θεσσαλονίκη είναι
βυζαντινός ναός χτισμένος την περίοδο 1320-1330. Είναι κτίσμα χαρακτηριστικό
της λεγόμενης «Μακεδονικής Σχολής».
ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ
Ο ναός του Προφήτη Ηλία αποτελεί σημαντικό
μνημείο της Θεσσαλονίκης και ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα
ναοδομίας της Παλαιολόγειας περιόδου.[1]
Ο Ναός συμπεριλαμβάνεται στα Παλαιοχριστιανικά και Βυζαντινά μνημεία της
Θεσσαλονίκης ως Μνημείο Παγκόσμιας
Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ
Ι.Ν.ΑΓ.ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝΟΣ
Ο ναός του Αγίου Παντελεήμονος είναι παλαιό καθολικό βυζαντινής μονής της Θεσσαλονίκης και Μνημείο Παγκόσμιας
Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Βρίσκεται στο κεντρικό τμήμα της πολής, στη
συνάντηση των οδών Εγνατίας και Ιασονίδου. Ανήκει στον τύπο του
σύνθετου τετρακιόνιου σταυροειδούς εγγεγραμένου με νάρθηκα και περιμετρική στοά, που
ανατολικά απολήγει σε δύο παρεκκλήσια. Χρονολογείται στα τέλη 13ου - αρχές 14ου
αιώνα και ταυτίζεται με τη Μονή της Θεοτόκου
ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΟΦΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Ο ναός της του Θεού Σοφίας της Θεσσαλονίκης χτίστηκε τον 8ο αιώνα στη θέση μιας μεγάλης
παλαιοχριστιανικής βασιλικής, που καταστράφηκε, πιθανόν από
σεισμό, στις αρχές του 7ου αιώνα. Το 1204, όταν με την Δ' Σταυροφορία κυριεύθηκε η πόλη από τους
σταυροφόρους, η Αγία Σοφία μετατράπηκε στον καθολικό καθεδρικό ναό της
Θεσσαλονίκης. Από το 1246
που η Θεσσαλονίκη επέστρεψε στα χέρια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ήταν ο
μητροπολιτικός ναός της πόλης, μέχρι το 1523/24, που μετατράπηκε σε τζαμί από
τους Τούρκους κατακτητές της πόλης. [1]
ΑΧΕΙΡΟΠΟΙΗΤΟΣ
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Η εκκλησία της Αχειροποιήτου (Ελληνιστική Κοινή: (Παναγία) Ἀχειροποίητος)
είναι παλαιοχριστιανική βασιλική της Θεσσαλονίκης, σωζόμενη σήμερα στην ίδια μορφή που
κατασκευάστηκε τον 5ο αιώνα - γεγονός που την καθιστά μοναδική στην ανατολική Μεσόγειο. Βρίσκεται στην οδό Αγίας Σοφίας, απέναντι
από την πλατεία Μακεδονομάχων και η ίδρυσή της τοποθετείται στην περίοδο
450-475. Είναι αφιερωμένη στη Θεοτόκο και η ονομασία της οφείλεται στην
"αχειροποίητη" λατρευτική εικόνα της Θεοτόκου δεομένης που
βρισκόταν στο ναό.
ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ
Διάφορα αρχαιολογικά
ευρήματα δημιουργούν την άποψη πως στην περίοδο του ναού της Νέας Παναγίας
υπήρχε κατά τη βυζαντινή περίοδο μοναστήρι (12ος αιώνας) προς τιμή της
Θεοτόκου. Το 1873 βρέθηκε στην περιοχή επιγραφή που ανέφερε: ".......την
μονήν ταύτην της Υπεραγίας Θεοτόκου μετά των μετοχίων αυτής.......Ιωάννου
μοναχού ςωλγ" = 1325
ΠΑΝΑΓΙΑ ΛΑΟΔΗΓΗΤΡΙΑΣ
.Ο ναός που υπήρξε κατά την βυζαντινή
περίοδο "καθολικό" γυναικείου μοναστηριού πήρε το ονομά του απο τον
κτήτορά του Λαγουδιάτο που έζησε το 14ο αιώνα,λίγο αργότερα που οι μοναχοί
Βλατάδες ίδρυσαν την ομώνυμη μονή της οποίας η Παναγία Λαγουδιανή υπήρξε "μετόχι".Η
παράδοση θέλει την Παναγία Λαγουδιανή να παίρνει το όνομά της απο ένα λαγό που
κρύφτηκε σε μια τρύπα για να σωθεί απο κυνηγό,και έγινε η αιτία να βρεθεί η
θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Ογλαίτισας ή Τριχερούσας.Στον ίδιο τότε χώρο
κτίστηκε ο ναός της Παναγίας. Στην διάρκεια της τουρκοκρατίας ονομαζόταν
"μοναστήρι των λαγών".Ο ναός ονομαζόταν επίσης Λαοδηγήτρια μάλλον απο
μία φράση του Μητροπολίτη Ευσταθίου που μνημονεύει τον 12ο αιώνα "η
πάναγνος Θεομήτωρ η παρ'ημίν του οδηγείν επώνυμος".Η Οδηγήτρια θεωρήθηκε
ως η γυναίκα προστάτης της πόλης της Θεσσαλονίκης μαζί με τον 'Αγιο Δημήτριο
ΠΑΝΑΓΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Η εκκλησία της Παναγίας Γοργοεπηκόου υψώθηκε στη θέση
παλαιότερου ναού με την ίδια ονομασία, ο οποίος καταστράφηκε από πυρκαγιά το
1817. Δεν αποκλείεται όμως στον ίδιο ακριβώς χώρο να ήταν κτισμένος και
βυζαντινός ναός, πιθανότητα που βασίζεται σε διάφορες ενδείξεις και κυρίως στα
σπουδαία βυζαντινά κειμήλια, τα οποία προέρχονται από την Παναγούδα. Από πηγές
του 12ου, 13ου και 14ου αιώνα γνωρίζουμε ότι στη Θεσσαλονίκη υπήρχε ένα
μοναστήρι – ανδρικό αρχικά και στη συνέχεια γυναικείο – που καλούνταν
«Βασιλικόν». Το συγκρότημα της βυζαντινής αυτής μονής, σύμφωνα με μία υπόθεση
που διατυπώθηκε στη δεκαετία του ’90, αναπτυσσόταν ενδεχομένως στη θέση που
σήμερα βρίσκεται η Παναγούδα.
ΝΑΟΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ
Η ανέγερση του ναού της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, βάσει ενός
νομίσματος που βρέθηκε τοποθετημένο στον τρούλο, πραγματοποιήθηκε γύρω στο
1350. Αξιοσημείωτο είναι ότι στο εσωτερικό της εκκλησίας, κάτω από το δάπεδο
της βόρειας και της νότιας κόγχης, καθώς και στον νάρθηκα, αλλά και στον
περιβάλλοντα του κτηρίου χώρο, εντοπίστηκαν τάφοι, γεγονός που οδηγεί στο
συμπέρασμα ότι αρχικά ήταν ταφικό μνημείο. Επιπλέον, αποκαλύφθηκε μία μικρή
μολύβδινη λειψανοθήκη, η οποία αποτελούσε το εγκαίνιο του ναού· από δύο
εγχάρακτες επιγραφές σε αυτή προέκυψε ότι ο ναός κτίστηκε προς τιμή της
Παναγίας. Στα χρόνια της τουρκοκρατίας είναι σίγουρο ότι το μνημείο δεν
μετατράπηκε σε μουσουλμανικό τέμενος, προφανώς εξαιτίας των περιορισμένων του
διαστάσεων ή επειδή βρισκόταν στη χριστιανική συνοικία της Παναγούδας και στο
προαύλιο οικίας.
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΒΛΑΤΑΔΩΝ
Ιδρύθηκε κατά τα μέσα του 14ου αιώνα σε χώρο που πιθανώς να
φιλοξενούσε παλαιότερο ναό, από τον κρητικής καταγωγής μητροπολίτη Θεσσαλονίκης
Δωρόθεο Βλαττή και τον αδελφό του Μάρκο. Οι πρώτες ιστορικές αναφορές στη Μονή
Βλαττάδων γίνονται το 1405
στο οδοιπορικό του Ρώσου περιηγητή Ιγνατίου του Σμολένσκ
ΟΣΙΟΣ ΔΑΒΙΔ (ΜΟΝΗ ΛΑΤΟΜΟΥ)
Ο ναός του Οσίου Δαβίδ
βρίσκεται στην Άνω
Πόλη της Θεσσαλονίκης, κάτω και νοτιοδυτικά της Μονής Βλατάδων.
Ο μικρός αυτός ναός, που ανάγεται στα τέλη του 5ου ή στις αρχές του 6ου αιώνα, παρόλες τις διαφοροποιήσεις και επεμβάσεις που δέχθηκε κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας, είναι μνημείο μοναδικής αρχαιολογικής και ιστορικής αξίας, καθώς αποτελεί τον πρόδρομο του "σταυροειδούς" ναού με τρούλο, όπου εμφανίστηκε πολύ αργότερα
Ο Ναός του Αγίου Νικολάου του Ορφανού είναι παλαιό βυζαντινό καθολικό μονής της Θεσσαλονίκης και μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, κτισμένο στις αρχές του 14ου αιώνα. Βρίσκεται στη βορειοανατολική γωνία της παλιάς πόλης, εντός των τειχών, μεταξύ των οδών Ηροδότου και Αποστόλου Παύλου. Το όνομα του ναού, Ορφανός ή των Ορφανών, συναντάται για πρώτη φορά σε πηγές του 17ου και 18ου αιώνα και ταυτίζεται με τον άγνωστο κτήτορα του μνημείου που ανήκε στην οικογένεια των Ορφανών ή στη λειτουργία ορφανοτροφείου στο χώρο της μονής[1], είτε αποδίδεται στην ιδιότητα του Αγίου Νικολάου ως προστάτη των χηρών και των ορφανών[2]. Ως ιδρυτής του ναού έχει προταθεί από τους ερευνητές ο Νίκων Σκουτέριος Καπανδρίτης Ορφανός, καθώς και ο κράλης της Σερβίας Μιλούτιν που λόγω του γάμου του με την πριγκήπισσα Σιμωνίδα είχε στενούς δεσμούς με τη Θεσσαλονίκη[1].
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΑΣ ΘΕΟΔΩΡΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Οι πρώτες
πληροφορίες για την ιστορία της μονής της αγίας Θεοδώρας προέρχονται από το Βίο
της Οσίας. Όταν η Οσία κατέφυγε εκεί σε ηλικία 25 ετών για να μονάσει (το έτος
837), η μονή ήταν αφιερωμένη στο όνομα του πρωτομάρτυρος Στεφάνου
ΝΑΟΣ ΑΓΙΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ ΒΑΣΙΛΙΚΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Ο ναος κτισθηκε από την συζυγο του Αυτοκρατορα Λεοντος ΣΤ
του Σοφου στην μνημη της Αγιας Αναστασιας . ηταν καταφυγιο ανταρτων στην
επανασταση των Βασιλικων το 1821 στην Χαλκιδικη . εκεί εφυλασοντο τα ιερά
λείψανα της Άγιας Αναστασίας και του Αγίου Θεωνά τα οποία εκλάπησαν πρόσφατα από αγνώστους
Έκτακτο Παράρτημα