Έκτακτο Παράρτημα: Η «ασφαλίτιδα» ως προπαγανδιστικό σημάδι ολοκληρωτισμού

Εφαρμοσμένα μαθήμα προπαγάνδας
Γράφει ο Κωνσταντίνος Ι. Βαθιώτης

Ποτέ άλλοτε τα τελευταία χρόνια, ούτε καν όταν κηρύχθηκε από τον Π.Ο.Υ. η λεγόμενη «πανδημία» του κορωνοϊού, δεν είχαμε φθάσει, όπως σήμερα, ημέρα παραμονής των Χριστουγέννων, σε τέτοιο σημείο, ώστε να ακούμε από παντού τον αντίλαλο της λέξης «ασφάλεια», των συνωνύμων ή των παραγώγων της. Μάλιστα, η βιομηχανία παραγωγής του ελληνικού και παγκόσμιου τρόμου δεν δίνει απλώς ένα ήπιο προβάδισμα στην έννοια της ασφάλειας σε σχέση με εκείνη της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας, αλλά έχει φροντίσει να πείσει την συμπαγή πλειοψηφία των τρομοκρατημένων βρεφοπολιτών ότι μόνη λύση για ένα «βιώσιμο μέλλον» (sic) είναι ο καθολικός συντονισμός τους για την επικράτηση της απόλυτης ασφάλειας σε όλα τα πεδία ανθρώπινης δράσης, ώστε να μην απειλείται κανείς από μικρούς ή μεγάλους κινδύνους.

Φυσικά, όποιος διατηρεί αλώβητη την κριτική του ικανότητα και την ορθολογική του σκέψη, αντιλαμβάνεται ευχερώς ότι το αίτημα της απόλυτης ασφάλειας είναι ουτοπικό και ότι όποια κυβέρνηση το έχει αναγάγει σε λάβαρο αντεγκληματικής και εν γένει διαχειριστικής πολιτικής, στην πραγματικότητα αποδέχεται ή, ακόμη χειρότερα, επιδιώκει να εγκλωβίσει τον λαό σε έναν δυστοπικό ολοκληρωτισμό. Αν στην εποχή του κορωνοϊού έγινε, περισσότερο από οποιοαδήποτε άλλη εποχή, της μόδας η ευχή «υγεία πάνω απ’ όλα», κατά την παραμονή των Χριστουγέννων του σατανικού έτους 2023 η ευχή αυτή θα μπορούσε να διατυπωθεί αναβαθμισμένα ως «ασφάλεια πάνω απ’ όλα».

Μόνο που αυτό το αμόκ για την επίτευξη ασφάλειας αποστερεί από τον πολίτη τις δύο θεμελιώδεις ιδιότητές του, την ελευθερία και την αξιοπρέπεια, και τον εκφυλίζει σε έναν ξεμωραμένο ανήλικα», σε έναν «παλίμπαιδα» (αγγλιστί kidult < kid + adult = kidult), ο οποίος πασχίζει για την κάλυψη των αναγκών του ανθρώπου που αντιστοιχούν στις κατώτατες ιεραρχικές βαθμίδες της περίφημης πυραμίδας του Μάσλοου. Έτσι, η φρενίτιδα για ασφαλή βίο μοιάζει με έναν διανοητικό ιό που έχει μολύνει το μυαλό των βρεφοπολιτών και τους οδηγεί στην αυτοκαταστροφή, μακριά από τις υψηλότερες (ψυχολογικές) ανάγκες του ανθρώπου, δηλ. εκείνες της αυτοεκτίμησης και αυτοπραγμάτωσης. Υπό αυτό το πρίσμα, δικαίως πλάσθηκε στις Η.Π.Α. ο όρος «ασφαλίτιδα» (safetyism).

Στις πληκτικές, νεοταξίτικες, ά-Χριστες και εν ταυτώ ά-χρηστες ευχές που ανταλλάσσουν αυτές τις ημέρες οι τηλεδιασωληνωμένοι και εν γένει οθονόπληκτοι Νεοέλληνες για υγεία, ασφάλεια, αγάπη, ειρήνη κ.λπ., μουχλιασμένες ευχές που τις βγάζουν από τον χριστουγεννιάτικο φοριαμό τους, ας προσπαθήσουμε να αντιτάξουμε τις ευχές εκείνες που θα πιστοποιούν ότι έχουμε πλέον κατανοήσει την πορεία που τα όρνεα της μισάνθρωπης ελίτ έχουν προγραμματίσει να ακολουθήσει το «πλοίο των τρελών».

Όποιος βαριέται να ξεχωρίσει σημαντικά από το ομοιόμορφο πλήθος και να δημιουργήσει κάποια ιδιαίτερη ευχή που θα διαφέρει από τις τετριμμένες και θα εμπεριέχει οπωσδήποτε το εξαφανισμένο δίδυμο της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας, θα αρκούσε να ανασύρει από την νηπιακή τηλε-μνήμη του την γνωστή κραυγή του Άγγελου Κρεούζη από την φωσκολική ταινία του 1970 «Ορατότης μηδέν» και να την προσαρμόσει στα σημερινά δεδομένα. Θα αρκούσε, δηλαδή, το «όχι άλλο κάρβουνο!» να το παραλλάξει σε «όχι άλλη ασφάλεια!».

Το «κάρβουνο» μιας κοινωνίας ανθρώπων δεν είναι η ασφάλεια, αλλά η ελευθερία και η αξιοπρέπεια. Χωρίς ασφάλεια οι πολίτες μπορεί να φοβούνται να ασκήσουν τις ατομικές ελευθερίες τους, αλλά χωρίς ελευθερίες παύουν να είναι άνθρωποι και μεταλλάσσονται σε ζώα που ζουν ασφαλή σε χρυσά κλουβιά. Κατά τούτο, η λυσσαλέα προπαγανδιζόμενη «μηδενική ανοχή» (zero tolerance) στο ρίσκο ταιριάζει απόλυτα με τον τίτλο της ταινίας «Ορατότης μηδέν»!

Στο κείμενο που ακολουθεί, χριστουγεννιάτικο μάθημα εφαρμοσμένης προπαγάνδας για την «ασφαλίτιδα», αναδεικνύεται ένα δοκίμιο-ρετρό του 1976, γραμμένο από τον βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας (διάβαζε σήμερα: Νέας Δικτατορίας) Κωνσταντίνο Τσιουπλάκη, ο οποίος έβλεπε πεντακάθαρα πού πηγαίνει το πράγμα, δηλ. προς την μόλυνση των βρεφοπολιτών με τον ιό της «ασφαλίτιδας».

Από την οπτική της τρίτης δεκαετίας του 21ου αιώνα, η οποία έχει σφραγισθεί από το αμόκ για την απόλυτη ασφάλεια, την θεοποίηση του δόγματος «τάξη και ασφάλεια» και την αναβίωση της αυταρχικής θεωρίας περί της μηδενικής ανοχής, οι οξυδερκείς επισημάνσεις του συγγραφέως για τον 20ό αιώνα φαντάζουν σήμερα σαν ένα σκουριασμένο καμπανάκι που, ενυλωμένο στο δοκίμιό του για την «Ασφάλεια και την Ελευθερία», θα πρέπει να φυλαχθεί ως κόρην οφθαλμού.

Το «καμπανάκι του Τσιουπλάκη» συνοψίζεται στην εξής διαπίστωση: «οι άνθρωποι των ευημερουσών χωρών έχουν λησμονήσει την απλή αλήθεια που ισχύει για όλες τις εποχές: Το γεγονός ότι η ζωή, άσχετα από τη μορφή και το επίπεδο όπου ανήκει, περιέχει μέσα της τόσο την τάση για διατήρηση και διασφάλιση, όσο και το αίσθημα του κινδύνου, της ριψοκινδυνεύσεως και της αβεβαιότητας».

Ιδίως από την κήρυξη της πανδημίας του κορωνοϊού και μετά, οι κυβερνήσεις, οι πάσης φύσεως ειδικοί, τα Μέσα Μαζικής Εξαπάτησης και διάφορες επιδραστικές προσωπικότητες επιδίδονται –πανελληνίως και παγκοσμίως– σε μια άνευ προηγουμένου επιθετική προπαγάνδα υπέρ της ασφάλειας.

Δεν είναι τυχαίο ότι οι συγγραφείς Γκρεγκ Λουκιάνοφ και Τζόναθαν Χάιντ στο σπουδαίο βιβλίο τους με τίτλο «To ντάντεμα του αμερικανικού νου. Πώς οι καλές προθέσεις και οι κακές ιδέες οδηγούν μια γενιά στην αποτυχία»¹ εισήγαγαν τον όρο «ασφαλίτιδα» (safetyism).

Μπροστά, λοιπόν, στον «επιβλητικό ναό» της ασφάλειας, η οποία, στην τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα, λατρεύεται ως μια ιεροποιημένη αξία, η ελευθερία και η αξιοπρέπεια του ανθρώπου έχουν εκφυλισθεί σε «εννοιολογικούς νάνους» που φωτίζονται αποκλειστικά από την δόξα του παρελθόντος τους.

Η «ασφαλίτιδα» καλύπτει σχεδόν κάθε πεδίο της ανθρώπινης δραστηριότητας και γι’ αυτό οι προπαγανδιστές σπεύδουν να λανσάρουν το αντίστοιχο σύνθημα που θα περιέχει την μαγική λέξη «ασφάλεια» ή κάποιο παράγωγο ή συνώνυμό της.

Μερικά χαρακτηριστικά συνθήματα στα οποία αντανακλάται η «ασφαλίτιδα» είναι τα εξής:

«τηρείτε τις αποστάσεις ασφαλείας» (είτε για την πρόληψη τροχαίου ατυχήματος είτε για την αποφυγή μολύνσεως με κάποιον ιό)
«η υγεία και η ασφάλειά σας είναι η προτεραιότητά μας»
«4 συμβουλές για την ασφάλεια του σπιτιού σας όταν λείπετε σε διακοπές»
«η ασφάλεια στο διαδίκτυο είναι υπόθεση όλων μας»

Επειδή οι σύγχρονοι πολιτικοί κρατούν συνωμοτικά σφραγισμένα τα χείλη τους για τους τρομερούς κινδύνους που υποκρύπτονται στην ανελέητη προπαγάνδα υπέρ της ασφάλειας, η οποία καταβροχθίζει λαίμαργα την ελευθερία και την αξιοπρέπεια του ανθρώπου, αξίζει να θυμηθούμε τι έγραφε ένας βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας (σήμερα μετεξελίχθηκε σε «Νέα Δικτατορία»), εκλεγείς για πρώτη φορά το 1974 στον Νομό Χαλκιδικής.

Πρόκειται για τον καθηγητή της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών Κωνσταντίνο Τσιουπλάκη, ο οποίος το 1976 είχε εκδώσει ένα προφητικό δοκίμιο με τίτλο «Ασφάλεια και Ελευθερία. Προβληματισμός της σύγχρονης σκέψεως περί της ασφαλείας».

Ο συγγραφέας παρατηρούσε εισαγωγικώς ότι:

«οι περισσότεροι λαοί της Υδρογείου […] υποτάσσονται στην αυθεντία και στη δύναμη επιδράσεως του συνθήματος: “Η ασφάλεια πριν απ’ όλα”».

Εν συνεχεία, καταγράφει ορισμένες σκέψεις που εξηγούν άψογα πώς φθάσαμε εν έτει 2023 σε μια ζοφερή κατάσταση παγκόσμιου πολυμορφικού (και ταυτοχρόνως «έξυπνου») ολοκληρωτισμού:

«Το γενικό άγχος της ζωής και η εσωτερική ανασφάλεια, το ψυχικό ξερίζωμα [που βιώνουν] σήμερα οι περισσότεροι άνθρωποι, εξαιτίας της θρησκευτικής κρίσεως και της απώλειας των πνευματικών βάσεων της υπάρξεως, κατευθύνει σε μια αντιρρόπηση με μια αυξημένη εξωτερική προστασία· δηλ. κυρίως με μια ενισχυμένη υλική ασφάλιση. Η μειούμενη εσωψυχική ζωτικότητα, η εξαφάνιση των στερεών δυνάμεων της πίστεως, εξαφανίζει το θάρρος, περιορίζει την ετοιμότητα για πίστη και συγχρόνως αφαιρεί την αξία της ελευθερίας».

Συγχρόνως, «απλώνεται και μια κατάσταση πανικού, η οποία από την άλλη πλευρά παρουσιάζει ένα δεκτικό έδαφος για δικτατορίες κάθε είδους. Ιδιαιτέρως δε για τα ολοκληρωτικά μέτρα που αντιπαραθέτουν με μαζικές υποσχέσεις για να δημιουργήσουν μια ύπνωση ασφάλειας. Η σημασία αυτών των καταστάσεων υποτιμάται από τη σημερινή κοινωνία και πολύ λίγο γίνεται αντιληπτή».

Στην τρίτη ενότητα του δοκιμίου του, ο Τσιουπλάκης κρούει τον κώδωνα του κινδύνου οσάκις καθίσταται υδροκέφαλος ο στόχος της ασφάλειας και της ευημερίας:

«Ανοίγεται ο δρόμος για ένα κράτος τερμιτών, για μια κοινωνία μυρμηγκιών […] ή για ένα εντελώς πατροναρισμένο αυτόματο ρομπότ, όπως το είδε ο Huxley στο έργο του “Brave New World” και ο Orwell στο έργο του “1984”».

«Όλα είναι καθορισμένα και φροντισμένα, εκτός από το θάνατο τον ίδιο. Ένα μάξιμουμ καταναλώσεως, μια γρήγορη διοχέτευση αγαθών, γίνονται κύριοι σκοποί και στόχοι και κατά κάποιο τρόπο το κύριο περιεχόμενο μιας πλήρως οργανωμένης, τακτοποιημένης και αυτοματοποιημένης κοινωνίας, που έχει μάθει να εξασφαλίζει την αδιάκοπη και δίχως δυσκολίες απασχόληση, που προγραμματίζει εκ των προτέρων».

Τα λόγια αυτά θυμίζουν το δολωματικό σύνθημα της Νέας Εποχής «εύκολα – γρήγορα – σίγουρα», το οποίο αναπαράγεται ασταμάτητα από όσους επιδιώκουν να αποσπάσουν την συναίνεση του πολίτη σε κάθε προπαγανδιζόμενη καινοτομία, που συνήθως βαπτίζεται «επανάσταση»!

Ο Τσιουπλάκης εφιστά την προσοχή μας στο γεγονός ότι μια υπερβολική αύξηση της ανάγκης για ασφάλεια εμπεριέχει μια «ολέθρια απειλή», η οποία «φθάνει να οδηγήσει σε μια πλήρη παράλυση, σε μια ασφυξία ζωτικών ανθρώπινων στοιχείων, απαραίτητων για κάθε πρόοδο».

Κι ενώ μια ελάχιστη δόση ασφάλειας καθιστά δυνατή την ελευθερία και την θέληση για την απόκτησή της, η ελευθερία δεν αποτελεί αναγκαία συνέπεια της ασφάλειας και συχνά η θέληση για ασφάλεια καταπνίγει την αγάπη για την ελευθερία.

Η «μονόπλευρη και υπερβολική προσπάθεια ασφαλείας» σκάβει εν τέλει τον λάκκο της ελευθερίας για να την ενταφιάσει οριστικώς και αμετακλήτως.

Κατά τον Τσιουπλάκη, αυτής της συνέπειας «δεν έχουν καθόλου σαφή επίγνωση […] πολλοί υποστηριχτές [του] ακραίου (εξτρεμιστικού) πνεύματος περί ευημερίας και προπαντός οι δογματικοί “απόστολοι” ολοκληρωτικών, κρατικο-καπιταλιστικών κομμουνιστικών μεθόδων».

Με βάση, όμως, τα σημερινά δεδομένα, και ιδίως τα βιώματα από την διαχείριση της πρόσφατης υγειονομικής κρίσης (σε συνδυασμό με την προπαγανδιζόμενη καταπολέμηση της δήθεν ανθρωπογενούς «κλιματικής αλλαγής»), ως πιθανότερη εκδοχή δεν προβάλλει η έλλειψη σαφούς επιγνώσεως των αρνητικών επιπτώσεων που έχει για την ελευθερία το αμόκ της ασφάλειας, αλλά η συνειδητή πρόκλησή τους, προκειμένου ακριβώς να εγκαθιδρυθεί ένας πολυμορφικός «έξυπνος ολοκληρωτισμός» παγκόσμιας εμβέλειας.

Οι ινστρούχτορες ενός τέτοιου ολοκληρωτισμού είναι προφανές ότι πρέπει να προπαγανδίζουν διαρκώς την ανάγκη για μια υπερασφαλή κοινωνία, η οποία, εξ ορισμού, δεν ανέχεται τους «παλαιομοδίτικους» οπαδούς της ελευθερίας, αφού όσο παραμένει άσβεστη η φλόγα γι’ αυτήν, τόσο διογκώνονται οι απειλές κατά της ασφάλειας και επιτείνεται το διάχυτο αίσθημα της αβεβαιότητας.

Ο αντίλογος σε μια τέτοια παραπλανητική θεώρηση καταγράφεται ιδανικά από τον Τσιουπλάκη στην πέμπτη ενότητα του δοκιμίου του:

«Πάντοτε ήταν το αβέβαιο, αυτό που δεν μπορούσε να προγραμματιστεί και να προβλεφτεί, το κατ’ εξοχήν ζωντανό, δημιουργικό, απ’ όπου ξεκίνησαν τα παραγωγικότερα και παντοδύναμα ελατήρια. Και πάνω σ’ αυτά στηρίχτηκαν οι μεγαλύτερες επαναστάσεις, όχι μόνο στην περιοχή της σκέψεως και της φιλοσοφίας, αλλά επίσης και στην πρακτική, ρεαλιστική, οικονομική, οργανωτική ζωή. Το χαρακτηριστικό μιας επιδόσεως εδώ, δεν ξεκινά από μια “κοινότητα”, αλλά από μιαν ατομική πρωτοβουλία και δραστηριότητα».

Η μονόπλευρη υλοποίηση της ανάγκης για ασφάλεια και ευημερία, που είναι στενά συνυφασμένη με την ατέρμονη παροχή κοινωνικών επιδομάτων (στην Ελλάδα του 2023 δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η κυβερνητική πολιτική στηρίζεται σε αμέτρητα επιδόματα, που, μάλιστα, έχουν υποστεί «ξενόγλωσσο λίφτινγκ», αποκαλούμενα π.χ. pass ή voucher) «καταπνίγει και θανατώνει στον άνθρωπο την εμπιστοσύνη στον εαυτό του και συγχρόνως το νόημα του επί μέρους ατόμου αναφορικά με τη συλλογική ευθύνη του απέναντι στους συνανθρώπους του», την ίδια ώρα, όμως, που «το καταστροφικό στο κράτος ευημερίας είναι ότι οι ευημερούντες ενθαρρύνονται να λησμονούν του φτωχούς».

Όσο, όμως, «δεν εξισώνονται αυτές οι ισοπεδωτικές επιδράσεις στα ανθρώπινα αισθήματα» και «δεν αντιρροπούνται με άλλες δραστηριότητες που ενεργοποιούν κοινωνικά συναισθήματα», διατηρώντας «σε εγρήγορση έναν κάποιο βαθμό ετοιμότητας ευθύνης του επί μέρους ατόμου, τότε βρίσκεται η ανθρωπότητα στο δρόμο για μια μηχανοποιημένη κοινωνία ρομπότ».

Ο Τσιουπλάκης επισημαίνει ότι αυτός δεν είναι παρά ένας «δρόμος προς το κενό» που τελειώνει «σε μια ψυχική ανυπαρξία», εκφράζει όμως την αισιόδοξη άποψη ότι:

σε αυτήν την «πολιτική απανθρωπισμού» ο άνθρωπος θα εναντιωθεί, διότι «ούτε ψυχικά ούτε σωματικά θα μπορούσε να υπομείνει αυτή την κατάσταση [για] πολύ χρόνο».

Άραγε, με βάση την ενδοτική στάση που βλέπουμε να τηρούν οι βρεφοποιημένοι λαοί απέναντι στην «ασφαλίτιδα» που καλλιεργούν οι κυβερνήσεις τους, υπάρχει ακόμη περιθώριο να αισιοδοξούμε ότι κάποια στιγμή η ανελέητη προπαγάνδα θα εξουδετερωθεί από ένα τσουνάμι αίφνης ενηλικιωμένων πολιτών;

Μόλις πληροφορηθούμε τι σημείωνε ο Σαράντος Καργάκος την 4η Ιανουαρίου 1984, σε ένα κείμενό του με αφορμή το «1984» του Τζωρτζ Όργουελ, η αισιοδοξία μας στερείται σοβαρού ερείσματος:²

«Το φοβερό με τις μοντέρνες δικτατορίες είναι πως κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το τέλος τους και οι πιο πολλοί δε θέλουν το τέλος τους. Στις καταναλωτικές κοινωνίες οι αλυσίδες είναι χρυσές, για να φέρνουν δήθεν τους ανθρώπους πιο κοντά και ανεπαισθήτως να τους δένουν πιο σφιχτά. Παλιότερα, κάθε μορφή τυραννίας έπεφτε, χάρη στην ανθρώπινη φύση που διψούσε για λευτεριά. Τώρα, η ανθρώπινη φύση κινδυνεύει από τον έλεγχο του λόγου και της σκέψης, καθώς και από τα μαζικά πρότυπα ζωής που προβάλλονται και επιβάλλονται παντού».

Ότι μια φυσιολογική ζωή δεν μπορεί να στηρίζεται στην υδροκέφαλη, πόσω μάλλον στην απόλυτη, ασφάλεια, επισημαίνεται από τον Τσιουπλάκη στις καταληκτικές σκέψεις του δοκιμίου του:

«Παρά το ότι ο 20ός αιώνας κατά πολύ απόλυτο τρόπο και με περισσότερο πάθος από προηγούμενες εποχές παρουσιάζει την κοινή υλική διασφάλιση ενός κατά το δυνατό μεγαλύτερου αριθμού ανθρώπων σαν την υψηλότερη κοινωνική αξία, εν τούτοις οι άνθρωποι των ευημερουσών χωρών έχουν λησμονήσει την απλή αλήθεια που ισχύει για όλες τις εποχές: Το γεγονός ότι η ζωή, άσχετα από τη μορφή και το επίπεδο όπου ανήκει, περιέχει μέσα της τόσο την τάση για διατήρηση και διασφάλιση, [όσο] και το αίσθημα του κινδύνου, της ριψοκινδυνεύσεως και της αβεβαιότητας.

Ακόμη και στη φαινομενικά κατά τον καλύτερο τρόπο διασφαλισμένη κατάσταση, παραμένει η ζωή συνεχώς εκτεθειμένη στο ανυπολόγιστο και το άγνωστο. Στα λόγια του Nietzsche περί του “επικινδύνως ζην” αποκαλύπτεται, με μια προσεκτική παρατήρηση, μια ταυτολογία, σαν μια διπλή σε έννοια λέξη, που λέει δύο φορές το ίδιο πράγμα. Γιατί η ζωή είναι βέβαια ήδη κίνδυνος, είναι και παραμένει πάντοτε κάτι ριψοκίνδυνο, κάτι που προκύπτει διαρκώς από την αλληλεπίδραση απειλής και ασφάλειας, ένα μεταξύ υπολογισμένου και αβέβαιου».

Δυστυχώς, ο Τσιουπλάκης δεν εισακούσθηκε. Από την οπτική της τρίτης δεκαετίας του 21ου αιώνα, η οποία έχει σφραγισθεί από το αμόκ για την απόλυτη ασφάλεια, την θεοποίηση του δόγματος «τάξη και ασφάλεια» και την αναβίωση της αυταρχικής θεωρίας περί της μηδενικής ανοχής, οι οξυδερκείς επισημάνσεις του για τον 20ό αιώνα φαντάζουν σήμερα σαν ένα σκουριασμένο καμπανάκι που, ενυλωμένο στο δοκίμιό του για την «Ασφάλεια και την Ελευθερία», θα πρέπει να φυλαχθεί ως κόρην οφθαλμού.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το ανωτέρω κείμενο αποτελεί εμπλουτισμένη μορφή του άρθρου που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 17 Δεκεμβρίου 2023, σελ. 57.