Στην αρχή της βασιλείας του ο Βασίλειος Β’ διεξήγαγε πόλεμο ενάντια σε πανίσχυρους εσωτερικούς στρατηγούς της αριστοκρατίας στην ανατολική πλευρά της αυτοκρατορίας. Μετά την υποταγή τους σταθεροποίησε τα ανατολικά σύνορα και έβαλε πλώρη για την αντιμετώπιση των Βουλγάρων, τον κυριότερο τότε εχθρό της αυτοκρατορίας. Οι Βούλγαροι από τότε εποφθαλμιούσαν την έξοδό τους στο Αιγαίο και με συνεχείς αιματηρές επιθέσεις και σφαγές είχαν κυριεύσει εδάφη της Ρωμανίας μέχρι και τη Θεσσαλία, ενώ συχνά επιχειρούσαν ληστρικές επιδρομές μέχρι και την Πελοπόννησο. Ο Βασίλειος έπειτα από αρκετά έτη σκληρών μαχών κατόρθωσε να τους υποτάξει, για αυτό και ονομάστηκε Βουλγαροκτόνος από μεταγενέστερους ιστορικούς.
Εκτός από τους Βουλγάρους, ο Βασίλειος πολέμησε και νίκησε τους Άραβες στη Συρία, τους Λογγοβάρδους στην Ιταλία, τους Αρμένιους στην Κιλικία και τους Νορμανδούς στη Σικελία. Κατά το θάνατό του η αυτοκρατορία εκτεινόταν από τη Νότια Ιταλία μέχρι τον Καύκασο και από το Δούναβη μέχρι την Παλαιστίνη.
Ο Βασίλειος εκτός από στρατιωτικές επέδειξε και αξιόλογες διπλωματικές ικανότητες. Κορυφαία του κίνηση αποτέλεσε ο γάμος της αδελφής του Άννας με τον Βλαδίμηρο Α΄ του Κιέβου, τον ηγεμόνα των Ρως (Ρώσων) με αντάλλαγμα τη στρατιωτική του υποστήριξη. Αλλά οι μετέπειτα συνέπειες αυτής της κίνησης υπήρξαν ακόμα σημαντικότερες. Η Άννα επέβαλε ως όρο στον Βλαδίμηρο να βαπτιστεί χριστιανός ορθόδοξος για να τον παντρευτεί. Εκείνος βαπτίστηκε και με τη σειρά του εκχριστιάνισε τους Ρως, με αποτέλεσμα την ενσωμάτωση της Ρωσίας στην πολιτιστική σφαίρα της Αυτοκρατορίας της Ρωμανίας (Βυζαντίου).
Ο Βασίλειος πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της βασιλείας του εκστρατεύοντας μαζί με το στρατό του, αντί να στέλνει διαταγές από το παλάτι, με συνέπεια ο στρατός να τον λατρεύει. Έζησε τη ζωή απλού στρατιώτη, σε σημείο που έτρωγε το ίδιο φαγητό με τους στρατιώτες του. Έπαιρνε τα παιδιά των σκοτωμένων αξιωματικών υπό την προστασία του και τους πρόσφερε στέγη, τροφή και μόρφωση.
Στον εσωτερικό τομέα υπήρξε δίκαιος και αυστηρός. Μέχρι τότε, οι χωρικοί πλήρωναν βαρείς φόρους στους τοπικούς άρχοντες, οι οποίοι συγκέντρωναν τα φορολογικά έσοδα και μπορούσαν να κερδίζουν τον έλεγχο της τοπικής κοινωνίας με την προσχώρηση των ανδρών στον ιδιωτικό τους στρατό. Ο Βασίλειος εισήγαγε νόμο που επέβαλλε στους τοπικούς άρχοντες να καταβάλλουν όλους τους φόρους της κοινότητας, δηλαδή και τις τυχόν υπολειπόμενες απλήρωτες φορολογικές υποχρεώσεις των χωρικών. Ταυτόχρονα, καθόρισε την επιστροφή όλων των περιουσιών των δυνατών που αγοράστηκαν παράνομα από τους φτωχούς, ανεξάρτητα από την προθεσμία διαγραφής και φυσικά χωρίς αποζημίωση. Με τον ίδιο τρόπο περιόρισε και την αύξηση της εκκλησιαστικής περιουσίας σε βάρος των φτωχών αγροτών. Παράλληλα, αύξησε τους φόρους της αριστοκρατίας και της εκκλησίας και προσπάθησε να ελαττώσει την ισχύ και τον πλούτο τους. Για αυτούς τους λόγους δεν ήταν δημοφιλής στις τάξεις τους, αλλά ουδείς τους είχε τη δύναμη να αντιταχθεί στον υποστηριζόμενο από το στρατό και το λαό αυτοκράτορα. Ο Βασίλειος, εκτός από τους νόμους που προστάτευαν τη μικρή αγροτική ιδιοκτησία, μείωσε και τους φόρους των αγροτών.
Οι συνεχείς διαμαρτυρίες των δυνατών δεν κλόνισαν τον Βασίλειο. Μάλιστα, μετά το θάνατο του Πατριάρχη Νικολάου Β’ Χρυσοβέργη, άφησε κενό τον πατριαρχικό θρόνο για σχεδόν πέντε χρόνια. Ο Βασίλειος είχε διακρίνει ό,τι, η εκκλησιαστική ηγεσία στις μέρες του είχε ταυτιστεί με τους οικονομικά και πολιτικά ισχυρούς. Με κατάλληλα νομικά μέτρα και προπαντός με πυγμή, την υποχρέωσε να περιοριστεί στα θρησκευτικά της καθήκοντα.
Στη νεαρή του ηλικία είχε έκλυτο βίο, ειδικά με το γυναικείο φύλο, αλλά όταν έγινε αυτοκράτορας απέκτησε ασκητικές συνήθειες και δεν νυμφεύτηκε ποτέ. Δεν ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τη μεγαλοπρέπεια και τις τελετές της αυτοκρατορικής αυλής, ενώ συνήθως ήταν ντυμένος με στρατιωτική στολή. Ήταν ικανότατος στην κρατική διοίκηση και πεθαίνοντας άφησε γεμάτα τα ταμεία της αυτοκρατορίας. Η βασιλεία του θεωρήθηκε ως περίοδος ευημερίας, παρά τους σχεδόν συνεχείς πολέμους και η αυτοκρατορία του αναγνωρίστηκε ως το πιο εύπορο και καλά διοικούμενο βασίλειο του χριστιανικού κόσμου.
Σύμφωνα με επιθυμία του ενταφιάστηκε χωρίς πομπές και επισημότητες στο Ναό του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στην περιοχή Έβδομον, έξω από τα τείχη της Κωνσταντινούπολης.
Ο Βασίλειος Β’ αποτελεί πρότυπο Ελληνορθόδοξου ηγέτη, έναν ηγέτη που χρειαζόμαστε ειδικά σήμερα, καθώς η πατρίδα μας βαδίζει τα χνάρια της ηθικής, πολιτικής, κοινωνικής και θρησκευτικής παρακμής που επέφερε την πτώση της Βασιλεύουσας και τη σκλαβιά στους Ρωμιούς προγόνους μας.
Κωνσταντίνος Μαργέλης
Άγιος Πέτρος, Λευκάδας, 21 Απριλίου 2023
www.eksadaktylos.gr
Υ.Γ.
Για όποιον ενδιαφέρεται να διαβάσει για τον Βασίλειο Β’, αλλά τον κουράζουν τα ιστορικά βιβλία, υπάρχει το αριστουργηματικό ιστορικό μυθιστόρημα του Κώστα Κυριαζή «Βασίλειος ο Βουλγαροκτόνος» από τις εκδόσεις Εστία, το οποίο είχε βραβευτεί από την Ακαδημία Αθηνών.