Από το σεισμό κατέπεσε ολόκληρος ο πρώτος όροφος της διώροφης οικίας στο κέντρο της Λάρισας (φωτ. British Pathe)
Τέσσερις δεκαετίες ερευνά ιστορικά τους σεισμούς στην περιοχή μας ο συνταξιούχος πολιτικός μηχανικός Γιάννης Παπαϊωάννου. Σ’ αυτή του την έρευνα σημαντική ήταν η συμβολή του παλαίμαχου σεισμολόγου Βασίλη Παπαζάχου και του εκδότη του «Θεσσαλικού Ημερολογίου», Κώστα Σπανού. Μέσα από τις ενθυμίσεις του Κώστα Σπανού εμπλουτίζει τη δική του έρευνα και σημαντικά στοιχεία δημοσιεύονται στο «Θεσσαλικό Ημερολόγιο» (τόμοι 71ος, 72ος, 73ος και 74ος ), που αποτέλεσαν τη βάση για την έκδοση του βιβλίου «Ο σεισμός της Λάρισας της 1ης Μαρτίου 1941».
«Την 1η Μαρτίου 1941 στις 5.53’ ώρα Ελλάδας ένας ισχυρός σεισμός, με επίκεντρο ανατολικά – βορειοανατολικά της Λάρισας, προκάλεσε ανθρώπινα θύματα και εκτεταμένες υλικές ζημιές στην πόλη και σε γειτονικά χωριά. Ο σεισμός συνοδευόταν από υπόκωφη βοή. «Οι κάτοικοι των χωριών Ελευθερίου, Νέχαλης κ.ά., άτινα ευρίσκοντο πλησίον της βουνοσειράς ταύτης, ήκουον ευκρινώς ολίγον προ των σεισμών, κατά την διάρκειαν των πρώτων μεγάλων σεισμικών δονήσεων και κατόπιν, υποκώφους βρόμους, ομοίως προς ομοβροντίας βαρέων πυροβόλων, προερχομένους εκ των εγκάτων της γης, από το Μόψιον. “Tην ώρα εκείνη ξυπνητός, καθόμουν μέσα σε δωμάτιο ισόγειο, σε συνηθισμένη καρέκλα, κοιτώντας κατά την ανατολή (…) Στην αρχή ακούστηκε μια υπόγεια βοή, σαν εκρήξεις υπονόμου. Ακολούθησε αμέσως ισχυρότατη δόνηση (…). Σε μεταγενέστερες δονήσεις, ξεχωρίσαμε πολλές φορές την υπόγεια βοή”. Aπό μαρτυρίες κατοίκων, ο σεισμός, και στον Τύρναβο και στην Αγιά, συνοδευόταν από θόρυβο, ο οποίος θεωρήθηκε ότι προερχόταν από εκρήξεις βομβών. Δύο μήνες πριν, στις 2 Ιανουαρίου, είχε εκδηλωθεί στην περιοχή ένας σεισμός μεγέθους 4,1. Άλλοι σεισμοί, πριν από τον κύριο σεισμό δεν αναφέρθηκαν» σημειώνει ο Γιάννης Παπαϊωάννου στο βιβλίο «Ο σεισμός της Λάρισας της 1ης Μαρτίου 1941».
Ο κατάλογος των θυμάτων
Τι άφησε πίσω του ο σεισμός; Χαρακτηριστικό είναι το απόσπασμα του βιβλίου: «Στη Λάρισα ο σεισμός είχε ανθρώπινα θύματα, αρκετούς νεκρούς και πολλούς τραυματίες. Στα γύρω χωριά είχε μόνο λίγους τραυματίες και κανένα νεκρό. Ο αριθμός των νεκρών, στη Λάρισα, ο οποίος ανακοινώθηκε στις 3.3.1941, ανερχόταν στους 36. Στον επίσημο κατάλογο αναφέρονταν τα ονόματα 34 θυμάτων και υπήρχαν ακόμη δύο θύματα άγνωστης ταυτότητας. Στον κατάλογο δεν περιλαμβάνονταν οι φυλακισμένοι και τα θύματα του στρατού, αξιωματικοί και στρατιώτες που υπηρετούσαν στη Λάρισα. Οι εφημερίδες ανεβάζουν τον αριθμό των νεκρών πάνω από 50, επειδή, μετά την ανακοίνωση του καταλόγου, ανασύρθηκαν από τα ερείπια κι άλλοι νεκροί και επιπλέον επειδή αρκετοί από τους σοβαρά τραυματισμένους, οι οποίοι είχαν μεταφερθεί στα νοσοκομεία του Βόλου, των Τρικάλων και της Καρδίτσας, υπέκυψαν στα τραύματά τους. Συνολικά, ο αριθμός των νεκρών θα πρέπει να ξεπέρασε τους 60, των τραυματιών με σοβαρά τραύματα τους 200 και των τραυματιών με ελαφρά τραύματα τους 1.000».
Παρουσίαση του βιβλίου
Το βιβλίο με τίτλο «Ο Σεισμός της Λάρισας της 1ης Μαρτίου 1941» (Λάρισα 2018, σ.σ.110, έκδοση του Δήμου Λαρισαίων), που επιμελήθηκε ο πολιτικός μηχανικός και ερευνητής ιστορικής σεισμολογίας κ. Γιάννης Παπαϊωάννου θα παρουσιαστεί σε εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 5 Δεκεμβρίου και ώρα 7:30 μ.μ. στο Χατζηγιάννειο Πνευματικό Κέντρο Λάρισας. Την εκδήλωση συνδιοργανώνουν η Αντιδημαρχία Πολιτικής Προστασίας του Δήμου Λαρισαίων, ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Λάρισας και ο Σύλλογος Πολιτικών Μηχανικών Λάρισας.
Στην εκδήλωση θα αναπτύξουν θέματα Αντισεισμικής Μηχανικής, Γεωλογίας και Σεισμολογίας ο ομότιμος καθηγητής Ε.Μ.Π. καθηγητής Αντισεισμικών κατασκευών κ. Παναγιώτης Καρύδης, ο Διευθυντής Ερευνών στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Αστεροσκοπείου Αθηνών κ. Γεράσιμος Παπαδόπουλος, ενώ για τον συγγραφέα θα μιλήσει ο καθηγητής Γεωλογίας Α.Π.Θ. κ. Σπύρος Παυλίδης. Την εκδήλωση θα συντονίσει ο δημοσιογράφος κ. Αλέξης Καλέσης.
«Αναζητεί το σεισμογόνο ρήγμα»
Ο κ. Παυλίδης σημειώνει για τον συγγραφέα και το βιβλίο: «Ο Γιάννης με επιμονή αναζητεί το σεισμογόνο ρήγμα, υπολογίζει για κάθε χωριό και κατατάσσει τις μακροσεισμικές εντάσεις, κατασκευάζει ισόσειστες καμπύλες, εντοπίζει και δίνει έμφαση στα φαινόμενα ρευστοποίησης και αναζητεί από επιστημονικές πηγές και βιβλία γεωλογίας, σεισμολογίας και μηχανικής, θεωρητικές απαντήσεις για τα προβλήματα που θέτει. Για καλύτερη τεκμηρίωση παρουσιάζει αυτούσια αποσπάσματα και ακριβείς περιγραφές στα παραρτήματα στο τέλος, αν και αρκετές από τις επιστημονικές ερμηνείες εκείνης της εποχής έχουν μόνο ιστορική σημασία και δεν συνάδουν με τις σημερινές γνώσεις».
Ο πολιτικός μηχανικός και ερευνητής ιστορικής σεισμολογίας κ. Γιάννης Παπαϊωάννου
Ποιος είναι ο συγγραφέας
Ο Γιάννης Παπαϊωάννου γεννήθηκε στα Τρίκαλα το 1941. Σπούδασε Πολιτικός Μηχανικός στο ΕΜΠ. Εργάστηκε στη ΔΤΥ Ν. Χαλκιδικής από το 1965 έως το 1969, ως επιβλέπων μηχανικός των μελετών Οδικών Κυκλωμάτων των χερσονήσων Κασσάνδρας και Σιθωνίας, στη ΔΤΥ Ν. Λάρισας από το 1969 έως το 1971, ως προϊστάμενος του Γραφείου Πολεοδομίας και στη ΔΤΥ Ν. Τρικάλων από το 1971 έως το 1973, ως υποδιευθυντής. Έκτοτε, και μέχρι το 2008 εργάστηκε ως ελεύθερος επαγγελματίας, στην κατασκευή μεγάλων έργων οδοποιίας υδραυλικών και οικοδομικών. Από το 1978 έως σήμερα, παράλληλα με τις λοιπές ασχολίες του, ασχολήθηκε και με την έρευνα της σεισμικής ιστορίας της Κεντρικής Ελλάδας. Έχει δημοσιεύσει σε περιοδικά και εφημερίδες της Θεσσαλίας και της Φθιώτιδας περισσότερες από 40 μελέτες και άρθρα, για σεισμούς, πολλοί από τους οποίους ήταν άγνωστοι μέχρι τότε. Σε συνεργασία με τους καθηγητές Κ. Μακρόπουλο και Β. Κουσκουνά ανακοίνωσε το 1994 στο XXIV Ευρωπαϊκό Συνέδριο Σεισμολογίας, την μελέτη «Revision of some historical earthquakes in Central Greece». Επίσης, σε συνεργασία με τους καθηγητές Σπ. Παυλίδη και Γερ. Παπαδόπουλο, ανακοίνωσε το 2004, στο 10ο Διεθνές Συνέδριο της Ελληνικής Γεωλογικής Εταιρίας, την μελέτη «The earthquake of 426 BC, in Evoikos Gulf revisited amalgamation of two different strong earthquake events;» Κατά τα έτη 2017 και 2018 δημοσίευσε στο Θεσσαλικό Ημερολόγιο (τόμοι 71-74) την σεισμική ιστορία της Θεσσαλίας από το έτος 1500 μέχρι το 1950.
https://www.larissanet.gr/2018/12/03/o-seismos-tis-larisas-tis-1is-martiou-1941-fot1/