Για να καταλάβουμε τι ακριβώς συμβαίνει με τα ελληνοτουρκικά σήμερα – και κυρίως τι μπορεί να συμβεί στο μέλλον – πρέπει να δούμε τη «μεγάλη εικόνα».
Οι σχέσεις μας την Τουρκία και το ενδεχόμενο μιας ελληνοτουρκικής κρίσης είναι μέρος μόνο πολύ ευρύτερων ανακατατάξεων στην περιοχή μας…
Για να το πούμε εντελώς σχηματικά και με δύο λόγια:
–Πρώτον, στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου έχει δημιουργηθεί ένα πολύ επικίνδυνο «γεωπολιτικό κενό».
–Δεύτερον, το κενό αυτό το προκάλεσε η αποτυχία της δυτικής πολιτικής απέναντι στην λεγόμενη «Αραβική Άνοιξη» μετά το 2010, και η πλήρης αναδίπλωση των ΗΠΑ από την περιοχή τα τελευταία δύο χρόνια.
–Τρίτον, το κενό αυτό καλύπτεται – όπως συμβαίνει σχεδόν πάντα – είτε από εξωτερικές δυνάμεις που παρεμβαίνουν, είτε από αναδιάρθρωση τοπικών συσχετισμών (όπως θα δούμε, το δεύτερο είναι πολύ πιο ενδιαφέρον)….
Στην περίπτωση μας το «κενό» που προκάλεσε η αποτυχία της
δυτικής στρατηγικής και η αναδίπλωση της αμερικανικής παρουσίας,
προσπάθησαν να το καλύψουν η Ρωσία και η Τουρκία.
Αλλά στο κενό αυτό αναπτύσσονται πλέον και τοπικές συμμαχίες.
Αντί-τουρκικές τοπικές συμμαχίες, όπως προκύπτει…
Με κάπως περισσότερα λόγια:
Ολόκληρος ο αραβικός κόσμος εξερράγη μετά το 2010.
Οι εξεγέρσεις που είχαν φαινομενικά «δημοκρατικό» χαρακτήρα, στην πραγματικότητα καθοδηγήθηκαν από τα δίκτυα των σουνιτικών ισλαμιστών – των
«αδελφών Μουσουλμάνων» – και οδήγησαν σε προσπάθεια επιβολής φονταμενταλιστικών καθεστώτων.
— Η Τουρκία του Ερντογάν κατάλαβε αμέσως τι
ήταν και που οδηγούσαν όλα αυτά τα «κινήματα» και έσπευσε να συσφίξει
τις σχέσεις της μαζί τους. Οραματιζόταν μια σειρά από σουνιτικά
ισλαμιστικά καθεστώτα που θα αναγνώριζαν την ηγεμονία της ίδιας της
Τουρκίας σε ολόκληρη την περιοχή. Αυτό ήταν το «νέο-Οθωμανικό» όραμα του Ερντογάν…
— Η Δύση δεν κατάλαβε τίποτε! Νόμισε ότι τα κινήματα που καθοδηγούνταν από ισλαμιστές στον Αραβικό κόσμο, θα συγκροτούσαν… σύγχρονες δημοκρατίες δυτικού τύπου! Στην πραγματικότητα προέκυψαν εμφύλιοι πόλεμοι από τις αντιστάσεις των τοπικών κοινωνιών που ΔΕΝ ήθελαν να υποταχθούν στον φονταμενταλισμό…
–Τελικά πολύ γρήγορα οι Αμερικανοί κατάλαβαν το λάθος
τους, όταν οι ομάδες που ανέτρεψαν και εκτέλεσαν τον Καντάφι στη Λιβύη
λίγο αργότερα, σκότωσαν τον Αμερικανό πρέσβη εκεί!
Αυτά συνέβησαν το Σεπτέμβριο του 2012, επί Χίλαρι Κλίντον
υπουργού εξωτερικών των ΗΠΑ και επί Προεδρίας Ομπάμα (για να μη
ξεχνιόμαστε…)
Όμως, οι ΗΠΑ εξακολούθησαν να βρίσκονται σε αμηχανία και αδιέξοδο…
–Λίγο αργότερα, ο Αμερικανοί (επίσης επί Ομπάμα) σκέφτηκαν προς στιγμήν να βομβαρδίσουν τον καθεστώς Άσαντ στη Συρία, όταν μαίνονταν ο εμφύλιος εκεί, κι όταν οι ισλαμοφασίστες του ΙΣΙΣ έλεγχαν το μεγαλύτερος μέρος της Συρίας. Η τότε απόφαση για βομβαρδισμό του Άσαντ στη Δαμασκό θα οδηγούσε σε πλήρη επικράτηση του ΙΣΙΣ…
Τότε αποφεύχθηκε το μοιραίο εκείνο λάθος. Ο εξασθενημένος Άσαντ δεν βομβαρδίστηκε. Αλλά η αμερικανική πολιτική βρέθηκε στο απόλυτο κενό. Το οποίο εκμεταλλεύθηκαν οι Ρώσοι, για να «επιστρέψουν» στην περιοχή, να στηρίξουν και τελικά να σώσουν τον Άσαντ και το καθεστώς του και να αρχίσουν να αποκτούν γεωπολιτική παρουσία περιφερειακής υπερδύναμης ξανά.
–Οι Αμερικανοί τότε στήριξαν τους Κούρδους στη Συρια για να πολεμήσουν το ΙΣΙΣ. Το ΊΣΙΣ πράγματι άρχισε να ηττάται από τους Κούρδους,
οι ισλαμιστικές ομάδες τις οποίες στήριζε ο Ερντογάν, έχαναν έδαφος
παντού και η Τουρκία είδε να δημιουργείται πολύ κοντά στα σύνορά της μια
Κουρδική «οντότητα», η οποία είχε πολιτική στήριξη και
από ΗΠΑ και από Ρωσία και από Γαλλία – και στρατιωτικές επιτυχίες σε
βάρος των δικών της τοπικών συμμάχων στη Συρία.
–Λίγα χρόνια αργότερα, μόλις πέρσι, η Τουρκία μπήκε στη
βόρειο Συρία, προσπάθησε να ελέγξει όλη την περιοχή, δεν τα κατάφερε
(έλεγξε περίπου τα μισά εδάφη από όσα υπολόγιζε), αλλά οι ΗΠΑ εγκατάλειψαν εντελώς τους Κούρδους (επί Προεδρίας Τράμπ, πλέον), ενώ ο Άσαντ με τη βοήθεια της Ρωσίας κάλυψε το κενό…
–Στο μεταξύ στην Αίγυπτο είχε εκλεγεί Πρόεδρος, στα τέλη Ιουνίου 2012, ο Μοχάμεντ Μόρσι,
ηγετικό στέλεχος των «Αδελφών Μουσουλμάνων». Η Τουρκία πανηγύριζε, κι
άρχισε να δημιουργείται ένας πανίσχυρος τουρκο-αιγπυτιακός «άξονας» στην
Ανατολική Μεσόγειο.
Η Αμερικανική διπλωματία πάλι δεν κατάλαβε τίποτε, πάλι χάρηκε, αλλά η χαρά της πάλι δεν
κράτησε πολύ (ούτε της Τουρκίας), μια που ένα χρόνο αργότερα (αρχές
Ιουλίου 2013), έγινε πραξικόπημα στην Αίγυπτο ο Μοχάμεντ Μόρσι ανατράπηκε και φυλακίστηκε. Κι αργότερα πέθανε στη φυλακή.
–Το νέο καθεστώς Σίσι στην Αίγυπτο εξέφραζε το αντι-ισλαμιστικά τμήματα των αραβικών κοινωνιών. Που δεν ήθελαν με τίποτε να υποταχθούν στον ισλαμοφασισμό των «Αδελφών Μουσουλμάνων».
Από τότε ξεκίνησε μια αντιπαράθεση ανάμεσα στην Αίγυπτο και την Τουρκία, η οποία έχει «υπαρξιακές» διαστάσεις και για τις δύο:
–Η Τουρκία γνωρίζει ότι δεν θα καταφέρει ποτέ να επιβάλει τον νέο-οθωμανική ηγεμονία της στην περιοχή, όσο στην Αίγυπτο κυβερνούν οι αντί-ισλαμιστές.
–Και το καθεστώς Σίσι γνωρίζει ότι δεν θα σταθεροποιηθεί ποτέ, αν δεν εξουδετερώσει οριστικά τους «αδελφούς Μουσουλμάνους», αλλά κι αν δεν «κοντύνει» την Τουρκία του Ερντογάν που τους στηρίζει παντού.
–Στο μεταξύ και το Ισραήλ έχει κάνει αντί-τουρκική στροφή, αφού οι «αδελφοί Μουσουλμάνοι» είναι πλέον τα πιο σκληρά στηρίγματα της ισλαμικής τρομοκρατίας σε όλη την περιοχή.
[Όποιος πιστεύει ότι η Τουρκία μπορεί να τα βάλει με την Αίγυπτο και το Ισραήλ μαζί, απλώς βρίσκεται στον κόσμο του…]
Όμως και πολλές άλλες χώρες της περιοχής – ουσιαστικά όλος ο Αραβικός κόσμος πλην Κατάρ – είναι πλήρως αντίθετες προς τις νέο-οθωμανικές φιλοδοξίες της Τουρκίας και αρχίζουν να συμμαχούν μεταξύ τους για να αντισταθούν στον Τουρκικό ηγεμονισμό. Μη ξεχνάμε ότι το Αραβικό έθνος αναγεννήθηκε μετά το 1915 από παναραβική εξέγερση κατά των Οθωμανών…
–Σήμερα λοιπόν, στην περιοχή υπάρχει από τη μια πλευρά μια τάση για επιστροφή των κοινωνιών αυτών στις αρχές του Ισλάμ με τη δημιουργία φονταμενταλιστικών Ισλαμικών κρατών. Την τάση αυτή την ενισχύει η Τουρκία ως «ανασύσταση» του Οθωμανισμού, με τη μορφή χαλαρής Ομοσπονδίας-Χαλιφάτου. Αλλά με υπογραμμισμένο τον ηγετικό ρόλο της Τουρκίας.
–Από την άλλη πλευρά, βρίσκονται και συσπειρώνονται όλες οι δυνάμεις του Αραβικού κόσμου (και το Ισραήλ πια) που δεν δέχονται με τίποτε ούτε τον ισλαμικό φονταμενταλισμό, ούτε ανασύσταση του Οθωμανικού ηγεμονισμού.
Αυτοί είναι πιο «φιλοδυτικοί» εξ ορισμού, αλλά η Δύση δεν τους στηρίζει. Ούτε καν έχει ενιαία πολιτική στην περιοχή.
Η Τουρκία προσπάθησε να στηρίξει τους δικούς της φονταμενταλιστές! Αλλού, αλλού το πέτυχε, αλλού όχι, αλλά συνεχώς επεκτείνεται σε φιλοδοξίες. Δημιουργώντας, όμως, σιγά-σιγά, περισσότερους τοπικούς εχθρούς απ’ όσους μπορεί να αντέξει μακροπρόθεσμα…
Γενικά η Τουρκία καταφέρνει και επεκτείνεται προσωρινά, όπου οι κινήσεις της δεν βρίσκουν αρκετή αντίσταση.
Παίρνει πρωτοβουλίες εντελώς έξω από τα όρια της διεθνούς νομιμότητας,
παραβιάζει το Διεθνές Δίκαιο κατάφωρα, παραβιάζει ανοικτά το συμφωνημένο
εμπάργκο όπλων στη Λιβύη, εισπράττει «καταγγελίες» από παντού, αλλά δεν σταματάει όσο κανείς δεν την σταματά!
Ωστόσο, η αποφασιστικότητα των χωρών που έχει συσπειρώσει εναντίον της συνεχώς αυξάνεται. Με κύρια αιχμή πλέον την Αίγυπτο, που έδωσε κανονικό «τελεσίγραφο» στην Τουρκία για την παρέμβασή της στη Λιβύη.
Όλοι γνωρίζουν κι όλοι ομολογούν δημόσια ότι η Αίγυπτος δεν μπλοφάρει.
Και μια σύγκρουση, έστω και σύντομη, μεταξύ Αιγύπτου και Τουρκίας στη Λιβύη δεν την αντέχει η Τουρκία (της οποίας η εκεί παρουσία είναι ουσιαστικά δυνάμεις παραστρατιωτικών)!
Η Αίγυπτος είναι χώρα πολύ μεγαλύτερη από την Τουρκία – και σε έκταση και σε πληθυσμό – έχει στρατό ισχυρότερο της Τουρκίας (σύμφωνα με τα σύγχρονα επαγγελματικά έντυπα του χώρου) θεωρείται ηγέτιδα του Αραβικού κόσμου (σε αντίθετη με την Τουρκία που έχει καταφέρει πλέον να θεωρείται «ιστορικός δυνάστης» των Αράβων) καταλαμβάνει πιο στρατηγική θέση απ’ ό,τι η Τουρκία (η Αίγυπτος ελέγχει το Σουέζ, ενώ η Τουρκία το Βόσπορο) και διαθέτει πια σημαντικούς πλουτοπαραγωγικούς πόρους, ενώ η Τουρκία δεν διαθέτει τίποτε…
Ταυτόχρονα η Αίγυπτος βρίσκεται δίπλα στην Λιβύη, ενώ η Τουρκία βρίσκεται πολύ μακριά, και η Αίγυπτος δεν είναι μόνη της. Έχει όλους τους Άραβες και τα περισσότερα αφρικανικά κράτη με το μέρος της, ενώ και η Γαλλία σήμερα στρέφεται ανοικτά εναντίον της Τουρκίας, και με αυτή την έννοια «συγκλίνει αντικειμενικά» με την Αίγυπτο.
Από την άλλη πλευρά, βέβαια, η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά αυτό δεν τη βοηθά πλέον πολύ, μια που το μεν ΝΑΤΟ θεωρείται από πολλούς (του Γάλλου Προέδρου Μακρόν συμπεριλαμβανομένου)… «εγκεφαλικά νεκρό»!
Σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη φορά μπαίνει στην ημερήσια διάταξη η παράκαμψη του «αδρανοποιημένου» ΝΑΤΟ, από μια νέα δυτική συμμαχία που θα συμπεριλαμβάνει και την Αίγυπτο και το Ισραήλ (και την Κύπρο), αλλά θα αφήνει έξω την Τουρκία του Ερντογάν.
Μια τέτοια συμμαχία θα δίνει αίσθηση ασφαλείας σε όλους τους φιλοδυτικούς πληθυσμούς των Αραβικών κοινωνιών, που επιθυμούν να εξουδετερώσουν οριστικά τον φονταμενταλιστικό κίνδυνο.
Και θα δίνει στρατηγικό ρόλο στην Ελλάδα (και την Κύπρο) μια που θα αποτελεί τον «ομφάλιο» λώρο αυτών των κοσμικών καθεστώτων της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρικής με τη Δύση.
Και μια τέτοια συμμαχία θα συγκρατούσε και θα «μάζευε» τη ρωσική διείσδυση στην περιοχή (αλλά και την Κινεζική διείσδυση λίγο νοτιότερα, στην υπόλοιπη Αφρική)…
Μια τέτοια συμμαχία ήδη προκύπτει εκ των πραγμάτων, είναι από τη φύση της αντί-τουρκική και θα επιβληθεί μόνο ως οριστική εξουδετέρωση του νέο-Οθωμανικού ηγεμονισμού του Ερντογάν.
Η θέση της Ελλάδας είναι σε αυτή τη συμμαχία!
Όχι να συνθηκολογήσει με τον τοπικό τύραννο της περιοχής – την Τουρκία – τη στιγμή μάλιστα που όλο και περισσότεροι ξεσηκώνονται εναντίον του…
Καταλάβατε τώρα ποια είναι η «μεγάλη εικόνα»;
Καταλάβατε γιατί δεν πρέπει να συνθηκολογήσουμε με την Τουρκία – ειδικά τώρα;
Θανάσης Κ.