Μία νέα πολιτειακή ιδεολογία διαμορφώθηκε , ως νέα αυτοκρατορική ιδέα , που οδηγούσε στην υπέρβαση της στατικής κατανόησης των συνόρων και στην οικουμενική συνείδηση των πολιτών της.
Η αυτοκρατορία αναδείχθηκε οικουμενική, όχι λόγω της εδαφικής εκτάσεώς της, αλλά διότι στόχος της ήταν από την αρχή η προοδευτική ενσωμάτωση όλων των Λαών της Οικουμένης στη χριστιανική / ορθόδοξη Πίστη, σύμφωνα με το λόγο του Ι. Χριστού: «πορευθέντες, μαθητεύσατε πάντα τα έθνη» (Ματθ. 28, 19).
Το βαθύτερο νόημα του λόγου αυτού ερμηνεύει ο μεγάλος χριστιανός ποιητής και υμνογράφος Ρωμανός ο Μελωδός, καταγόμενος από τη Συρία, στο Κοντάκιό του εις τους Αγίους Αποστόλους, «μαθητεύσατε (=εκχριστιανίσατε) έθνη και βασιλέας». Κάθε εθνότητα δηλαδή καλείται να ενταχθεί, με όλη την πολιτειακή δομή της, στη μία Χριστιανική Αυτοκρατορία!
Μία η χριστιανική πίστη, μία η χριστιανική οικουμένη, μία η χριστιανική αυτοκρατορία.
Ο μεγάλος χριστιανός συγγραφέας Ωριγένης (β΄αι.) ερμηνεύει χριστολογικά τη νέα αυτή πραγματικότητα: ο Θεός επέλεξε να στείλει τον Υιό Του στον κόσμο, όταν η Ρώμη είχε φέρει ενότητα και ειρήνη, για να διαδοθεί το Ευαγγέλιο χωρίς εμπόδια.
Και ο ιστορικός Ευσέβιος (δ΄ αι.) φθάνει στην ίδια ακριβώς διαπίστωση, που εισήλθε και στη λατρεία της Εκκλησίας μας με τα γνωστό «τροπάριο» της υμνογράφου αγίας Κασσιανής (9ος αι.) : «Αυγούστου μοναρχήσαντος επί της γης, η πολυαρχία των ανθρώπων επαύσατο / και σου ενανθρωπήσαντος εκ της Αγνής, η πολυθεΐα των ειδώλων κατήργηται. / Υπό μίαν βασιλείαν εγκόσμιον αι πόλεις γεγένηνται,/ και εις μίαν δεσποτείαν θεότητος τα έθνη επίστευσαν» .
Πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Δ. Μεταλληνός
Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών