Ο ποταμός Άλυς, ο μεγαλύτερος της περιοχής, πηγάζει από τον Αντίταυρο και αφού διασχίσει την Καππαδοκία και τη μικρασιατική ενδοχώρα εκβάλλει στον Εύξεινο Πόντο. Το όνομά του, σύμφωνα με τον Στράβωνα, το οφείλει στις εκτεταμένες αλυκές στις εκβολές του, εκεί όπου σχηματίζεται το δέλτα του ποταμού. Σε αυτόν τον υδροβιότοπο ενδημούν μύραινες από τις οποίες εξάγεται χαβιάρι υψηλής ποιότητας.
Στα τουρκικά ονομάζεται Κιζίλιρμακ, που σημαίνει ερυθρός ποταμός. Την ονομασία αυτή την οφείλει στα αργιλώδη νερά των ορμητικών χειμάρρων που κοκκινίζουν τα νερά του.
Ο Άλυς είναι πλωτός για 60 χλμ. από τις εκβολές του, και χαρακτηριστικό «συστατικό» του νομού Σαμψούντας. Χωρίζει τη Μικρά Ασία σε δύο τμήματα, το πέραν του Άλυος, δηλαδή το ανατολικό, και το δυτικό μέρος που οι αρχαίοι το αποκαλούσαν «κυρίως Ασία εντός του Άλυος». Εκεί κατοικούσαν αυτόχθονες λαοί, Παφλαγόνες, Λυδοί, Βιθυνοί, Τρώες, Μυσοί, Φρύγες και Αχαιοί, και από τις αρχές της πρώτης χιλιετίας άρχισαν τις αποικίσεις οι Ίωνες, οι Αιολείς και οι Δωριείς.
«Κροίσος Άλυν διαβάς, μεγάλην αρχήν καταλύσει»
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο όταν το 550 μ.Χ. ο Κροίσος θέλησε να εκστρατεύσει πέρα από τον Άλυ ζήτησε –κατά τα ειωθότα– χρησμό από το Μαντείο των Δελφών. «Κροίσος Άλυν διαβάς, μεγάλην αρχήν καταλύσει» είπε η Πυθία, χωρίς να διευκρινίσει ποια ήταν η αρχή που επρόκειτο να καταλυθεί. Ο Λυδός βασιλιάς, που θεώρησε ότι ο χρησμός αφορούσε την αντίπαλη Περσική Αυτοκρατορία, ξεκίνησε με ενθουσιασμό. Μάλιστα ανέθεσε στον Θαλή τον Μιλήσιο να βρει λύση στο πώς τα στρατεύματα θα διασχίσουν τον ποταμό.
Ο Έλληνας φιλόσοφος με μια ευφυέστατη… πατέντα κατάφερε να «στρίψει» το ποτάμι. Πριν από λίγο καιρό ο Γάλλος σπηλαιολόγος Ερίκ Ζιλί δήλωσε ότι ανακάλυψε στην περιοχή της Καππαδοκίας ένα τούνελ μέσω του οποίου έγινε η εκτροπή. Μέχρι στιγμής δεν έχει δώσει περισσότερες πληροφορίες, καθώς αναζητά χρηματοδότηση προκειμένου να γίνουν εκτεταμένες έρευνες.
Όντως το σχέδιο του Θαλή λειτούργησε και οι στρατιές του Κροίσου μπόρεσαν να περάσουν για να συναντήσουν στη συνέχεια το… περσικό τείχος. Ο Λυδός βασιλιάς νικήθηκε κατά κράτος στη μάχη της Πτεριάς, «καταλύσας μεγάλην αρχήν», όπως είχε προβλέψει το Μαντείο των Δελφών. Μόνο που η αρχή αυτή ήταν η δική του…
Ευχαριστούμε τον συγγραφέα Μιχάλη Καϊκουνίδη, ο οποίος παραχώρησε στο pontos-news.gr τις φωτογραφίες που τράβηξε κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στον Πόντο, το καλοκαίρι του 2017.
πηγή