Ο Ρωμανος Δ’ Διογενης αποτελει μια γενναια, οσο και τραγικη μορφη του Ελληνισμου μεχρι και σημερα. Στην μικρη (1068-1071) Βασιλεια του, συνεβησαν τετοια κατακλυσμιαια γεγονοτα, που καθορισαν την μοιρα του Ελληνικου Εθνους μεχρι σημερα. Πραγματι, ευθυς που ανελαβε τα ηνια του Κρατους, ο Ρωμανος ηξερε οτι ειχε μπλεξει σε μια πολυ τεταμενη κατασταση.
Στον Βορρα, οι πολυπληθεις «σαν μυγες» Πετσενεγγοι ειχαν διατρησει το συνορο του Δουναβη την δεκαετια του 1050, αλλα φαινεται οτι κατα τα τελη του ’60 ειχαν ηρεμησει, υφισταμενοι ηττες και απο τον ιδιο, οταν ηταν «Δουξ» Παριστριου ( Βορεια Βουλγαρια). Οι αναδυομενοι ομως Ουγγροι, ειχαν βλεψεις στη Βορεια Βαλκανικη. Στην Δυση, τα πραγματα δεν ηταν καλα, αφου οι σχετικα ολιγαριθμοι (8-10.000 ανδρες) αλλα εξαιρετικα αξιομαχοι Νορμανδοι υπο την λαμπρη ηγεσια του Robert Guiscard κυριευαν το ενα φρουριο μετα το αλλο στην Νοτια Ιταλια και ηταν ετοιμοι να περασουν και στην Σικελια. Παρα τις επανειλημμενες αποστολες ενισχυσεων δια θαλασσης ( Κυριως Βαραγγων και Ρωσων) η κατασταση εμοιαζε «κρισιμη».
Εκει ομως οπου η κατασταση ηταν οχι απλα κρισιμη, αλλα απελπιστικη, ηταν στη Μικρα Ασια, οπου οι «θηριωδεις» Σελτζουκοι Τουρκοι, και τα αιμοβορα σκυλια τους, οι Τουρκομανοι, ειχαν κανει κοσκινο το Ανατολικο συνορο, σχεδον σε ολη την εκταση του, απο τα προαστεια της Τραπεζουντας μεχρι και τις παρυφες της Αντιοχειας. Σαν να μην εφτανε αυτο, η αλωση της Σεβαστειας (1057), Μελιτηνης (1059), Ανιου (1064) και Καισαρειας (1067) αφηνε να εννοηθει οτι ολος ο κεντρικος τομεας ηταν υπο καταρρευση, και ηταν ζητημα χρονου πριν φτασουν οι Τουρκοι σε μεγαλα αστικα κεντρα στην Δυση οπως η Αγκυρα, το Αμοριο, το Ικονιο, και οι Χωνες.
Σε αυτην λοιπον την κρισιμη στιγμη για ολους, ο Ρωμανος εγινε Αυτοκρατορας, και σαν στρατιωτης που ηταν, πηγε που αλλου; Στο μετωπο. Γιατι τελικα απετυχε ο Ρωμανος;
Α) Η κατασταση του Στρατου ποικιλε απο: α) Καλή ( 8.000 Νορμανδοι, κατα βασιν Βαρυ ιππικο, με στοιχεια ειδικευμενων πεζων, φοβερα αξιομαχοι αλλα με «πονηρη» ηγεσια (Robert Krispin, Ursel de Balleuil), 5-6.000 Βαραγγοι, συν 2-3.000 » «Ρωσοι» ( Σλαβοι παντοδαπης προελευσεως, κυριως Ρωσοι, Βοημοι) β) Μέτρια (οσο αφορουσε τα Ταγματα της Πρωτευουσας περιπου 10.000 ανδρες, που ναι μεν δεν ειχαν παραμεληθει, διεθεταν βαρυ εξοπλισμο, αλλα ειχαν χρονια να πολεμησουν και αλλοπροσαλη αποδοση ( Ιεραπολις, Συρια-1069), Βαλκανικα «Ταγματα» (15-20.000 ανδρες, Μακεδονες, Θρακες, Θεσσαλοι κατα βασιν, οι υπολοιποι Νοτιοελλαδιτες απασχολουταν σαν Φρουρες σε Πελοποννησο, Στερεα, Ηπειρο) οι οποιοι διεθεταν καλο οπλισμο, καταρτιση και ηθικο ( Βρυεννιος) γ) Οικτρή, οσο αφορα τα Μικρασιατικα Θεματικα στρατευματα ( Ταγματα απο το 1045) και ειδικα της Κεντρικης Μικρας Ασιας ( Ανατολικων, Βουκελλαριων, Αρμενιακων, Χαρσιανου) οπου η κατασταση ηταν για κλαματα οπως παρατηρει με πονο ψυχης ο Ατταλειατης τον Σεπτεμβριο του 1068 σε συναξη των Στρατευματων στα Σανιανα της Αγκυρας: «Το θεαμα δεν ηταν απλα λυπηρο, αλλα εξωφρενικο: Τα παλαι ποτε Θεματικα στρατευματα, φοβητρο ολων των εχθρων της Αυτοκρατοριας, ειχαν καταντησει ενας οχλος κακομοιρηδων. Πολλοι εγεγγραμμενοι ιππεις ηρθαν χωρις…αλογα, πεζοι με …κυνηγετικα δορατα, με μπαλωμενες ασπιδες, σημαιοφοροι με μαυρισμενες απο τον χρονο σημαιες, οι στρατιωτες δεν ηταν τοσοι οσοι επρεπε να ειναι συμφωνα με τους καταλογους, και αυτοι που ηταν ηταν σε κακη κατασταση. Πολλοι νεοσυλλεκτοι φοβουνταν τους Τουρκους, ενω καποιοι πιο παλιοι δικαιολογηθηκαν οτι: » Δεν τους εδινε πλεον το Κρατος χρηματα για εξοπλισμο, το «σιτηρεσιον» ηταν για γελια, ενω κανεις Αυτοκρατορας δεν τους ειχε οδηγησει σε μαχη για χρονια» ( Τελευταια συγκρουση, …εμφυλια κιολας, το..1057). Ο Ρωμανος ενεπλεξε πολλους βετερανους στα Ανατολικα Θεματα για να τα δυναμωσει καπως, ηταν φανερο οτι ο Στρατος «δεν τραβαγε» παροτι το συνολο των Ανατολικων στρατευματων ηταν τουλαχιστον 60.000 ανδρες (Treadgold, 2006).
B) H τακτικη του Ρωμανου: Και στις τρεις εκστρατειες κατα των Τουρκων (Οκτωβριος 1068-Ιανουαριος 1069, Ανοιξη-Φθινοπωρο 1069, Μαρτιος -Αυγουστος 1071) ο Ρωμανος τα ειχε ολα: Γενναιος στη μαχη, ελλιπεστατος στην αναγνωριση, ατυχος, μετριος στην στρατηγικη. Παροτι σημειωσε σποραδικες επιτυχιες ( Αλωση εξ εφοδου της Ιεραπολης το 1068, επανακτηση των λαφυρων και εκτελεση των Τουρκομανων επιδρομεων της Νεοκαισαρειας το 1069) , οι Τουρκοι συνεχως του «ξεφευγαν» σημειωνοντας τρομακτικα πληγματα στα μετοπισθεν Αμοριο 1068, Νεοκαισαρεια 1069, Ικονιο 1069, Χωνες 1070) δειχνοντας οτι εκανε μια ..τρυπα στο νερο. Η δε τελικη Εκστρατεια, που κατεληξε σε τραγωδια, εδειχνε συνδυασμο και των δυο παραγοντων, αν και ο Ρωμανος ευθυνεται εν μερει για τον πρωτο, αφου απεστειλε το πιο αξιομαχο στην ουσια μερος του στρατου του (20.000 Νορμανδοι, Ρωσοι και πολυ Θεματικο πεζικο απο Μακεδονια και Θρακη) υπο τον Nορμανδο Ursel de Balleuil και τον Γεωργιανο Ιωσηφ Ταρχανειωτη, να καταλαβουν ενα οχυρο…στο πουθενα, το Hliat, 40χλμ μακρια(!). Φυσικα, αυτη η αποφαση του υπαγορευτηκε και απο τις λανθασμενες πληροφοριες του «Δουκος» Εδεσσης Λεοντος Διαβατηνου, που με 10.000 ανδρες βρισκοταν αποκλεισμενος στην Εδεσσα (Harran) της Συριας, διαβεβαιωνοντας τον Ρωμανο οτι οι Τουρκοι ερχοντουσαν απο Ανατολικα, και οχι απο νοτια(!) οπως ηταν στην πραγματικοτητα.
Τιποτα λοιπον δεν λειτουργουσε καλα για τον Ρωμανο και τους 120.000 ανδρες του εκεινο το καλοκαιρι, και πολλοι αναρωτιουνται τελικα αν ηταν γραφτο να γινει ο,τι εγινε, με φοβερες συνεπειες για ολους μας.
https://cognoscoteam.gr