Μετάφραση: Μιχαήλ Στυλιανού
Η νίκη του Βολόντιμιρ Ζελένσκι στις ουκρανικές προεδρικές εκλογές της Κυριακής σημειώνει την πλήρη απόρριψη της διχαστικής εθνικιστικής γραμμής που ακολούθησε ο αντίπαλός του, Πέτρο Ποροσένκο, τα τελευταία πέντε χρόνια.
Όπως ο Αμερικανός Πρόεδρος Τραμπ και ο Πέπε Γκρίλο (ιδρυτής του κινήματος 5 Αστέρων) της Ιταλίας, ο Ζελένσκι αξιοποίησε μια σημαντική τηλεοπτική δημοτικότητα για πολιτικό κέρδος, αλλά τα κατάφερε με ένα ενοποιητικό πρόγραμμα στην εκστρατεία του, σε αντίθεση με την διχαστική ρητορική του αντιπάλου του.
Τώρα η Ουκρανία αντιμετωπίζει μιαν ασυνήθιστη κατάσταση. Αντικατέστησε έναν ιδεολογικά φανατικό και φασίστα πρόεδρο με μια τελείως άγνωστη προσωπικότητα. Κάποιον που δεν διαθέτει καμιά κοινοβουλευτική βάση και θα πρέπει να περιμένει έξη μήνες ως τις εκλογές για την νέα Βουλή.
Το παράδοξο του ουκρανικού Μεϊντάν του 2014 (εξέγερσης/πραξικοπήματος) ήταν ότι έμοιαζε με επανάσταση, αλλά η κατάληξή του αποδείχτηκε περισσότερο σαν νέα διευθέτηση των καθισμάτων στο κατάστρωμα του Τιτανικού, παρά σαν πραγματική αλλαγή εξουσίας. Τώρα εκείνα τα μπούμερανγκ που εκτοξεύθηκαν τότε μπορεί τελικά να επιστρέφουν. Και οι Δυτικοί υποστηρικτές εκείνου του κινήματος δεν έχουν παρά τους εαυτούς τους να καταριούνται, γιατί κοίταξαν να προωθήσουν τα δικά τους γεωπολιτικά σχέδια αντί της γνήσιας επιθυμίας κάποιων Ουκρανών για αλλαγή.
Απατημένοι ήρωες;
Ο Πέτρο Ποροσένκο ήταν λάθος μαριονέτα για την ηγεσία τής μετά το Μεϊντάν Ουκρανίας, που προέκυψε από την υπόσχεση της πλήρους ανασυγκρότησης των πολιτικών ηγεσιών. Η επιλογή ενός δισεκατομμυριούχου,που είχε διατελέσει υπουργός υπό τους προέδρους Βίκτορα Γιουσένκο και Βίκτορα Γιανούκοβιτς, αποτελούσε μιαν άμεση αποτυχία των υποσχέσεων που δόθηκαν στα δυτικά αφεντικά του Κιέβου.
Ο Ποροσένκο και το περιβάλλον του ήσαν προϊόντα της δεκαετίας του 1990, όταν συγκροτήθηκε το μετα-σοβιετικό ολιγαρχικό σύστημα.
Τα σκληρά μέτρα που εφαρμόσθηκαν εξώθησαν στην μετανάστευση εκατομμύρια Ουκρανούς, κυρίως στην Πολωνία και στην Ρωσία. Η ροή προς την Ρωσία αποτελεί εντυπωσιακό παράδοξο, με δεδομένη την εκστρατεία του Ποροσένκο κατά της γειτονικής χώρας.
Η στρατηγική του απερχόμενου προέδρου- μαριονέτας ήταν ολοφάνερη. Και κυνική. Ήξερε ότι μπορούσε να υπολογίζει στην Δυτική υποστήριξη, όσο θα ακολουθούσε μιαν αντιρωσική στάση, και στον διάβολο οι υποσχέσεις για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Επειδή, όπως θαυμάσια γνώριζε ο Ποροσένκο, οι Βρυξέλλες και η Ουάσιγκτον θα ανεχθούν οποιεσδήποτε αταξίες, όσο εξυπηρετούνται τα πολιτικά σχέδιά τους.
Για παράδειγμα, δείτε την Δυτική διακριτική σιωπή όταν ο Ποροσένκο πέταξε τον αγαπημένο των ΗΠΑ Μιχαήλ Σαακασβίλι έξω από την ουκρανική πολιτική σκηνή. Μέσα σε ένα εξάμηνο και κάτι, ο πρώην Πρόεδρος της Γεωργίας, από Διοικητής της Οδησσού έγινε άπατρις, αφού ο Ποροσένκο του αφαίρεσε την ουκρανική υπηκοότητα και αργότερα τον απέλασε. Και όλα αυτά χωρίς ψίθυρο διαμαρτυρίας από το Δυτικό κατεστημένο, που κάποτε λάτρευε και προωθούσε τον Σαακασβίλι.
Ατυχώς, για τον Ποροσένκο, οι Ουκρανοί ψηφοφόροι δεν ήταν τόσο συγκαταβατικοί. Και τώρα η Δύση θα πρέπει να βολευτεί με τον Ζελένσκι, που μπορεί να αποδειχτεί περισσότερο Ουκρανόφιλος από Δυτικόφιλος. Εάν φανεί τέτοιος, θα είναι γιατί ξέρει ότι, εάν η Ουκρανία έχει κάποια πιθανότητα να ευημερήσει, θα πρέπει να εξομαλύνει κάπως τις σχέσεις της με την Ρωσία, που εξακολουθεί να είναι ο σημαντικότερος εμπορικός εταίρος της.
Πραγματική αλλαγή;
Οι τηλεοπτικές σειρές του Ζελένσκι, «Υπηρέτης του Λαού», ήταν ουσιαστικά μια δραματοποιημένη προεκλογική διαφήμιση, που εισήγε τον ηθοποιό μέσα σε εκατομμύρια σπίτια και συνήθιζε τους απλούς Ουκρανούς στην εικόνα του ως επικεφαλής της χώρας. Αν και, φυσικά, πολλοί μπορεί να ψήφισαν το ίνδαλμα του Βασίλ Χολομπορόντκο (του καθηγητή που υπεδύετο), παρά το πραγματικό προϊόν.
Στο σήριαλ, ο Χολομπορόντκο είναι ένας άκαμπτος αγωνιστής, που μάχεται με τις διεφθαρμένες ελίτ. Και φυσικά η διαφθορά ήταν το κύριο θέμα για τους Ουκρανούς ψηφοφόρους, που ξέρουν ότι ο Ποροσένκο, ολιγάρχης ο ίδιος, δεν επρόκειτο ποτέ να ανατρέψει το σύστημα στο οποίο οφείλει την περιουσία του.
΄Ετσι, ο Ζελένσκι, ή τουλάχιστον ο εικονικός πολιτικός που υποδύεται στο σήριαλ, ήταν φυσικά πιο αξιόπιστος από τον αντίπαλό του, όταν υποσχόταν να αντιμετωπίσει την εξαγορά.
Ο Ζελένσκι επίσης επέλεξε μια θετική προεκλογική πλατφόρμα, αποφεύγοντας τις ανεδαφικές υποσχέσεις. Αντίθετα, ο Ποροσένκο επέμεινε στην ικανότητά του να αντιμετωπίσει σθεναρά την Ρωσία. Αλλά με αυτήν την τακτική έδινε συχνά την εντύπωση πως νόμιζε ότι μονομαχεί με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, αντί με τον εκλογικό του αντίπαλο.
Επιπλέον, η αντιρωσική πολεμική του, συχνά σε επίπεδο υστερίας, απόδιωχνε ψηφοφόρους στις κεντρικές, τις νότιες και τις ανατολικές περιοχές, πολλοί από τους οποίους συμμετέχουν στην ρωσική πολιτισμική παράδοση και έχουν την ρωσική ως μητρική γλώσσα τους. Αλλά ,αυτή η αντιρωσική έμφαση δεν φαίνεται να καρποφόρησε ούτε στις πιο ευπρόσδεκτες δυτικές περιοχές, καθώς τα «έξιτ-πολ» έδειξαν ότι ο Ποροσένκο έχασε παντού, εκτός της (ιστορικά Δυτικόστροφης) Γαλικίας, της περιοχής των προδοτών και των γερμανοπροσκυνημένων.
Ο Ζελένσκι μπορεί να αποδειχτεί αναποτελεσματικός. Και αν δεν κατορθώσει να επιτύχει μιαν ριζική αναδιάταξη δυνάμεων στην Βουλή το φθινόπωρο, θα καταστεί πολιτικά ανίσχυρος.
Ωστόσο, η εκλογική νίκη του επιβεβαιώνει ότι οι Ουκρανοί κουράστηκαν να χρησιμεύουν σαν πιόνια, τόσο από εξωτερικούς Δυτικούς παράγοντες όσο και από τις δικές τους ηγεσίες.
Η Δύση στήριξε τον λάθος άνθρωπο με τον Ποροσένκο. Και προηγουμένως, δυστυχώς και η Ρωσία διέπραξε το ίδιο λάθος με τον προκάτοχό του, Γιανούκοβιτς που αποδείχτηκε λίγος. Ο Ζελένσκι θα έπραττε σοφά να βάλει πρώτη την Ουκρανία και να συνειδητοποιήσει ότι η λογική του «όλα για όλα» δεν οδηγεί την χώρα του πουθενά.
Πηγή