Το «Έθνος της Κυριακής» παρουσιάζει κατ’ αποκλειστικότητα τα αποτελέσµατα επιστηµονικής έρευνας που µε απόλυτο και τεκµηριωµένο τρόπο καθορίζει για πρώτη φορά τον τόπο της προσωρινής φυλάκισης του Ιησού πριν από τη Σταύρωση. Πρόκειται για το παρεκκλήσι των Κλαπών και τη Φυλακή του Χριστού στον Ιερό Ναό της Αναστάσεως στα Ιεροσόλυµα. Επίσης, για πρώτη φορά ταυτοποιήθηκε ότι η Φυλακή του Χριστού υπήρξε λατρευτικός χώρος όχι τον 12ο αιώνα µ.Χ., αλλά κατά την ιουδαιοχριστιανική περίοδο.
Μετά τις εργασίες αποκατάστασης που πραγµατοποίησε τον περασµένο Φεβρουάριο ο Ελληνας αρχιτέκτονας, διδάκτορας και διευθυντής του Τεχνικού Γραφείου του Πατριαρχείου Ιεροσολύµων, κ. Θεοδόσιος Μητρόπουλος, τα αρχαιολογικά ευρήµατα δείχνουν ότι αυτά τα δύο παρεκκλήσια που ανήκουν στους Ορθοδόξους είναι από τα αρχαιότερα κοµµάτια του Ναού της Αναστάσεως. Οπως αναφέρει στο «Έθνος της Κυριακής» ο Γέρων Σκευοφύλαξ του Παναγίου Τάφου Αρχιεπίσκοπος Ιεραπόλεως Ισίδωρος, «µετά τις γιορτές θα είµαστε έτοιµοι να παραδώσουµε τα δύο παρεκκλήσια
στο κοινό.
Το έργο χρηµατοδοτήθηκε από τις εισφορές των προσκυνητών, ενώ οι δύο βασικοί χορηγοί προέρχονται από τη Ρωσία και την Ουκρανία». Η Φυλακή του Χριστού αποτελεί έναν από τους τέσσερις βασικούς πυλώνες σχεδιασµού του ιστορικού συγκροτήµατος του Ναού της Αναστάσεως. Οικοδοµήθηκε από τους αρχιτέκτονες Ζηνόβιο και τον πρεσβύτερο βασιλικό εκπρόσωπο Ευστάθιο την περίοδο 326-335 µ.Χ. Οι άλλοι τρεις είναι ο Γολγοθάς, ο Πανάγιος Τάφος και η τοποθεσία εύρεσης του Τιµίου Σταυρού».
«∆ιάφοροι ιστορικοί και µελετητές λανθασµένα τοποθετούν τη χρήση και τη λατρεία του χώρου της Φυλακής πολύ αργότερα, κατά τον 12ο αιώνα µ.Χ., οπότε οι σταυροφόροι µε την ανοικοδόµηση του Ναού της Αναστάσεως θα τη συµπεριλάβουν στο νέο οικοδόµηµα και η οποία θα διακοσµηθεί έντεχνα στο εσωτερικό µε ανάγλυφο διάκοσµο» εξηγεί ο κ. Μητρόπουλος, όπως αναφέρεται στο ethnos.gr.
Έτσι σήµερα µετά τις πρόσφατες αρχαιολογικές ανασκαφές και τις εργασίες αποκατάστασης και στερέωσης του προσκυνήµατος από τον Ελληνα αρχιτέκτονα αποδεικνύεται ότι η σπουδαιότητα, η ιστορικότητα και η χρήση της Φυλακής ως λατρευτικού χώρου ανάγεται στους πρωτοχριστιανικούς χρόνους!
«Η Φυλακή του Χριστού αποτελείται σήµερα από δυο συνεχόµενα παρεκκλήσια που έχουν ορθογωνική κάτοψη. Το εσωτερικό παρεκκλήσιο που φέρει την ονοµασία Φυλακή του Χριστού (carcere Jesu Christi) αποτελεί την αυθεντική φυλακή του Κυρίου, ενώ το εξωτερικό παρεκκλήσιο που φέρει και τις κλάπες (vinculis), το παρεκκλήσιο των Κλαπών, θα καταστεί λατρευτικός χώρος πολύ αργότερα, τον ±ο αιώνα µ.Χ., µε την τοποθέτηση της πλάκας των Κλαπών σε επαφή µε τον δυτικό τοίχο της φυλακής. Εκεί που εξακριβώσαµε ότι θα πρέπει να υπήρξε το κελί της προσωρινής φυλάκισης του Ιησού» σηµειώνει ο ίδιος.
Κλάπες ονοµάζονται οι πλάκες µε δύο τρύπες στις οποίες οι Ρωµαίοι στρατιώτες πέρασαν και έδεσαν τα πόδια του Χριστού πριν τη Σταύρωση. Η Φυλακή του Χριστού είχε σοβαρά οικοδοµικά προβλήµατα που είχαν προκληθεί από τις δοµικές φθορές του στατικού φορέα ανά τους αιώνες. Προβλήµατα θεµελίωσης, στερέωσης, αποσάθρωσης των λιθοδοµών, υγρασίας, αερισµού, διακόσµου και βανδαλισµών.
Το εγχείρηµα της αποκατάστασης του µνηµείου, σύµφωνα µε τον κ. Μητρόπουλο, επικεντρώθηκε επιτυχώς στην αποκατάσταση του στατικού φορέα µε καινοτόµες στερεωτικές επεµβάσεις, στη συντήρηση των λιθοδοµών, στην ανάδειξη του µνηµείου µε κατάλληλο φωτισµό, καθώς και στον εσωτερικό διάκοσµό του (φορητό και µη).
Ανοικοδόμηση των Ιεροσολύμων
Μετά την καταστολή της εβραϊκής εξέγερσης του Βαρ-Κοχβά και της καταστροφής των Ιεροσολύµων, καθώς και του Ναού από τον Τίτο το 70 µ.Χ., θα απαγορευτεί επί ποινή θανάτου η εβραϊκή θρησκεία. Τα προσκυνήµατα θα παραµείνουν προσβάσιµα στους χριστιανούς µέχρι το 135 µ.Χ. Ο Αδριανός θα προβεί στην ανοικοδόµηση των Ιεροσολύµων που θα πάρουν την νέα ονοµασία «Aelia Capitolina».
Την περιοχή αυτή, ο Αδριανός θα την επιχωµατώσει καλύπτοντας µε αυτόν τον τρόπο την ακριβή θέση και την πρόσβαση στους λατρευτικούς τόπους που από τις πρώτες δεκαετίες, µετά τον θάνατο του Ιησού, είχαν καταστεί τόποι συγκέντρωσης και προσευχής των πρωτοχριστιανών ανεξαρτήτως προέλευσης. Στην περιοχή που βρίσκεται ο Πανάγιος Τάφος θα κατασκευαστεί το Καπιτώλιο. Είναι άλλωστε γνωστό πως η πρώτη φροντίδα των Ρωµαίων αρχιτεκτόνων σε κάθε επαρχιακή πόλη ήταν να χτίσουν ένα Καπιτώλιο όµοιο µε αυτό της Ρώµης, όπου εγκαθιστούσαν την τριάδα των θεών (∆ίας, Ηρα, Αθηνά), στη µέση της οποίας βρισκόταν ο ∆ίας καθισµένος στον θρόνο του. Με τον τρόπο αυτό ο θεός συµβόλιζε τον πολιτικό δεσµό που υπήρχε ανάµεσα στη µητρική πόλη, τη Ρώµη, και αποικίες, που αποκαλούσαν µικρογραφίες της.
«Κατά την περίοδο της ρωµαϊκής κατάκτησης η Φυλακή του Χριστού αποτελείται από το λιθόκτιστο τµήµα όπου κρατούνται οι φυλακισµένοι και το κεραµοσκεπές για τους στρατιώτες και δήµιους» επισηµαίνει ο διευθυντής του Τεχνικού Γραφείου του Πατριαρχείου Ιεροσολύµων.
Και συνεχίζει: «Το δάπεδο της Φυλακής θα διακοσµηθεί έντεχνα, µετά τον θάνατο του Κυρίου, µε µωσαϊκό δάπεδο, όπως υπήρχε συνήθεια να διακοσµούνται όλοι οι θρησκευτικοί χώροι τον 1ο αιώνα µ.Χ. Ο µωσαϊκός αυτός διάκοσµος αντιγράφει µοτίβα ελληνιστικής και ρωµαϊκής περιόδου στα οποία κατά ένα µεγάλο ποσοστό χρησιµοποιείται η διχρωµία (άσπρο-µαύρο). Οι µαύρες ψηφίδες που χρησιµοποιήθηκαν στον ψηφιδωτό διάκοσµο του δαπέδου της Φυλακής είναι κατασκευασµένες από οψιδιανό υλικό βουλκανικής προέλευσης που εισήχθη στη ρωµαϊκή αυτοκρατορία µετά το 68 µ.Χ.».
Μετά τις πρόσφατες αρχαιολογικές ανασκαφές, ιστορικές έρευνες και τις εργασίες αποκατάστασης του µνηµείου που ξεκίνησαν από τον κ. Μητρόπουλο τον περασµένο Φεβρουάριο και τη συστηµατική εξέταση των ευρηµάτων διαπιστώθηκε ότι η Φυλακή του Χριστού υπήρξε λατρευτικός χώρος κατά την περίοδο του 1ου αιώνα µ.Χ. «Από την πλούσια κεραµική της υποδοµής του δαπέδου της Φυλακής διαπιστώνεται ότι το δάπεδο αυτής ήταν κατασκευασµένο από ένα καλά συµπυκνωµένο στρώµα µείγµατος κόκκινου χώµατος (terra rossa) και χαλικιών, το δε πάχος αυτού είναι µεγαλύτερο του ενός µέτρου.
Επιφανειακά το δάπεδο ενισχύεται µε τη χρήση οστράκων κεραµικής και λίθινων θραυσµάτων. Ανιχνεύθηκε πληθώρα κεραµικής που προέρχεται από αγγεία και αµφορείς του ›ου αιώνα π.Χ. και 1ου αιώνα µ.Χ., εποχής του Ηρώδη, πριν και µετά την εβραϊκή επανάσταση» αποκαλύπτει ο αρχιτέκτων. Επίσης, σηµειώνει ότι η τεχνική της επιφανειακής ενίσχυσης των δαπέδων υπήρξε χαρακτηριστική στη ρωµαϊκή περίοδο, κατά την οποία δινόταν µεγαλύτερη προσοχή στην ανθεκτικότητα των δαπέδων παρά στη διακόσµηση.
Το 326 µ.Χ. η Φυλακή του Χριστού θα ενσωµατωθεί στο νέο εκκλησιαστικό συγκρότηµα του Ναού της Αναστάσεως και θα αποτελέσει τον ¢ο πυλώνα σχεδιασµού
της κωνσταντίνειας βασιλικής και θα παραµείνει κεραµοσκεπής µέχρι την καταστροφή του εκκλησιαστικού αυτού συγκροτήµατος από τους Πέρσες το 614 µ.Χ. Με την επέµβαση των Βυζαντινών αρχιτεκτόνων η Φυλακή θα πάρει τη σηµερινή µορφή της που είναι τετραγωνική, ενώ το δάπεδο θα διαστρωθεί µε µεγάλες λίθινες πλάκες. Αργότερα τον 7ο αιώνα µ.Χ. µετά την περσική καταστροφή επί πατριαρχίας Μοδέστου θα αντικατασταθεί η κεραµοσκεπή µε λίθινες καµάρες, όπως αυτές έχουν διατηρηθεί µέχρι σήµερα και θα κατασκευαστούν τα δύο παράθυρα στη δυτική όψη της Φυλακής.
Στον ανατολικό τοίχο της Φυλακής υπήρχε πάντοτε ένα παρεκκλήσιο που ήταν αφιερωµένο στη λιποθυµία της Παναγίας, µέχρι το 1810 που ο ανατολικός τοίχος θα διακοσµηθεί µε τρία παρεκκλήσια από τον αρχιτέκτονα Κοµνηνό, που διασώζονται µέχρι σήµερα.
Τον 4ο αιώνα µ.Χ. στο εξωτερικό παρεκκλήσιο θα τοποθετηθεί η λίθινη πλάκα των Κλαπών σε επαφή µε τη Φυλακή του Χριστού, δίδοντας έτσι την ονοµασία αυτή στο παρεκκλήσιο. Κατά την περίοδο αυτή που θα επισκευαστεί το συγκρότηµα του Ναού της Αναστάσεως από τους σταυροφόρους θα καλλωπιστεί και η Φυλακή του Χριστού.