Η συγκυρία είναι εξαιρετικά λεπτή: χθες Τετάρτη επισκεφθηκε το Ισλαμαμπάντ ο επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Μάικ Πομπέο και ο αρχηγός των Αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων στρατηγός Τζέιμς Ντανφορντ για συνομιλίες με τους Πακιστανούς ομολόγους τους. Και όμως: αυτό δεν εμπόδισε το Πεντάγωνο να γνωστοποιήσει το Σάββατο ότι οριστικοποιείται η απόφαση του περασμένου Ιουλίου για πάγωμα αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας προς το Πακιστάν, ύψους 300 εκατ. δολαρίων.
Τα κονδύλια αυτά εντάσσονταν στις ενισχύσεις που τακτικά κατέβαλε η Ουάσινγκτον από το 2002 εν είδει αποζημίωσης για την στήριξη από το Πακιστάν των αμερικανικών επιχειρήσεων στο γειτονικό Αφγανιστάν (με παραχώρηση πακιστανικών αεροδρομίων και λιμένων για την τροφοδοσία των δυνάμεων των ΗΠΑ, ενίσχυση της φύλαξης τον αφγανό-πακιστανικων συνόρων κτλ.). Συνολικά έχουν καταβληθεί στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος 13 δισ. δολάρια, ήτοι το 20% του προϋπολογισμού του πακιστανικού στρατού.
Επρόκειτο βέβαια για ενός είδους "συμφωνία με τον διάβολο", εφόσον ήταν γνωστός στην αμερικανική πλευρά τόσο ο χορός της διαφθοράς που είχε στηθεί γύρω από τα εν λόγω κονδύλια, όσο και ο διπλός ρόλος του πακιστανικού στρατού ως προς την υπόγεια στήριξη των Αφγανών Ταλιμπάν. Ωστόσο, ο στρατός αποτελούσε τον κατεξοχήν εγγυητή της στενής συμμαχίας της Ουάσιγκτον με το Ισλαμαμπάντ, καθώς και αναντικατάστατο αρωγό στις επιχειρήσεις στο Αφγανιστάν οι οποίες, σημειωτέον, κάθε άλλο παρά δημοφιλείς ήσαν στην κοινή γνώμη του Πακιστάν.
Η αφγανική περιπέτεια των ΗΠΑ βρίσκεται πλέον στον 17ο χρόνο της, ξεπερνώντας κάθε άλλη αντίστοιχη στην αμερικανική ιστορία, ενώ τα αποτελέσματα της υπήρξαν απολύτως απογοητευτικά. Το αποτέλεσμα ήταν να συγκατατεθούν οι ΗΠΑ στην έναρξη ανεπίσημου διαλόγου άνευ όρων με τους Ταλιμπάν και να ενισχυθεί ο μεσολαβητικός ρόλος άλλων δυνάμεων, όπως η Ρωσία και η Κίνα. Παράλληλα, η σχέση ΗΠΑ Πακιστάν συνέχισε όλα αυτά τα χρόνια να βυθίζεται στην αμοιβαία καχυποψία.
Η πρόσφατη ανάδειξη στην πρωθυπουργία του Πακιστάν του άλλοτε πρωταθλητή του κρίκετ Ιμράν Χαν προσέθεσε ένα ακόμα στοιχείο αβεβαιότητας, καθώς πρόκειται για έναν δημοφιλή και απρόβλεπτο πολιτικό, επικριτή των αμερικανικών πολιτικών στο Αφγανιστάν, ο οποίος παραμέρισε τις παλαιές διεφθαρμένες και συνήθως συνδεόμενες με τη Σαουδική Αραβία πολιτικές δυναστείες. Είναι χαρακτηριστικό ότι πρόσφατη τηλεφωνική συνομιλία του Πομπέο με τον Ιμράν Χαν διέρρευσε οδηγώντας σε κατηγορηματικές διαψεύσεις την πακιστανική πλευρά, η οποία αρνείται ότι υπήρξε αναφορά στο αφγανικό ζήτημα.
Όμως το στοιχείο που κατεξοχήν ερμηνεύει την τιμωρητική διάθεση της Ουάσιγκτον είναι τα ολοένα και μεγαλύτερα οικονομικά ανοίγματα του Πακιστάν προς την Κίνα. Ο Οικονομικός Διάδρομος Κίνας-Πακιστάν, όπως έχει αποκληθεί, ένα πλέγμα ενεργειακών και μεταφορικών δικτύων με προϋπολογισμό 60 δισ. δολαρίων, αποτελεί βασικό συστατικό στοιχείο του οράματος του Πεκίνου για ένα "νέο δρόμο του μεταξιού".
Παράλληλα το Ισλαμαμπάντ δεν δείχνει ιδιαίτερη προθυμία να συμμορφωθεί προς τις νέες αμερικανικές κυρώσεις εναντίον του Ιράν - πόσω μάλλον που διαπραγματεύεται με την Τεχεράνη την ενεργειακή του τροφοδοσία μέσω της κατασκευής ειδικού αγωγού.
Εξ ού και η έλλειψη διπλωματικού τακτ που διέκρινε την απόφαση των ΗΠΑ να ανακοινώσουν το πάγωμα της καταβολής των 300 εκατ. δολαρίων τις παραμονές της επίσκεψης Πομπέο και Ντανφορντ στο Ισλαμαμπάντ. Άλλωστε, προηγήθηκε κατά μερικά 24ωρα η συνάντηση του Ιμράν Χαν με τον Ιρανό υπουργό εξωτερικών Μοχάμεντ Τζαβάντ Ζαρίφ, ενώ στα τέλη της εβδομάδας θα ακολουθήσει πολύ χαρακτηριστικά η επίσκεψη στο Ισλαμαμπάντ του Κινέζου ομόλογου του, Ουανγκ Γι.
Αποστολή του Πομπέο είναι βέβαια το να συγκρατήσει "εντός τροχιάς” το Πακιστάν, ιδίως στην παρούσα λεπτή φάση της διαπραγμάτευσης με τους Αφγανούς Ταλιμπάν. Όμως τα βλέμματά του είναι πολύ περισσότερο στραμμένα στον επόμενο σταθμό της περιοδείας του, το Νέο Δελχί, όπου μαζί με τον επικεφαλής του Πενταγώνου Τζέιμς Μάτις θα έχουν συνομιλίες με τους Ινδούς ομολόγους τους, υπό μορφήν "2+2”.
Η κλιμακούμενη ψυχρότητα στις σχέσεις Ουάσιγκτον και Ισλαμαμπάντ δεν είναι άσχετη με το γεγονός ότι η κυβέρνηση Τραμπ "φλερτάρει” όλο και πιο έντονα με τον κύριο ανταγωνιστή των Πακιστανών, ελπίζοντας να "στρατολογήσει” την Ινδία σε ένα γεωπολιτικό και οικονομικό μέτωπο ανάσχεσης της Κίνας. Όμως και εδώ σοβαρά εμπόδια εγείρει η απροθυμία του Δελχί να ακυρώσει, υπό την απειλή αμερικανικών κυρώσεων, την παραγγελία ρωσικών συστοιχιών S-400 καθώς και την προμήθεια ιρανικού πετρελαίου.
Στο φόντο αυτού του παιχνιδιού βρίσκεται πάντως το σημαντικό έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών του Πακιστάν (ύψους 2 δισ. δολαρίων) και η ανάγκη της κυβέρνησης του Ιμράν Χαν να το καλύψει χρηματοδοτικά. Καθόλου τυχαία, η Ουάσινγκτον συντονίζει τις οικονομικές με τις πολιτικές πιέσεις και καθυστερεί τη σύναψη συμφωνίας Ισλαμαμπάντ-ΔΝΤ, διαμηνύοντας δια στόματος Πομπέο ότι δεν είναι έργο των Αμερικανών φορολογουμένων να καλύψουν τα ανοίγματα που δημιουργεί ο δανεισμός του Πακιστάν για την υλοποίηση των κινεζικών σχεδίων.
Ερώτημα άλλωστε αποτελεί το αν το Ισλαμαμπάντ είναι σε θέση, την ώρα που απειλείται με στάση πληρωμών, να εκπληρώσει τις μεγάλες εξοπλιστικές παραγγελίες που έχει συνάψει με το Πεκίνο.
Πρόκειται για ένα ακόμη μέτωπο του "νέου ψυχρού πολέμου" που παρουσιάζει εντυπωσιακές αναλογίες με αυτό της Τουρκίας. Άλλωστε, ο Ιμράν Χαν έσπευσε να εκφράσει την ολόθερμη συμπαράστασή του προς τον τουρκικό λαό μετά το ξέσπασμα της πολιτικής αντιπαράθεσης Άγκυρας-Ουάσιγκτον που επιτάχυνε την κατάρρευση της λίρας.
Επιπλέον η πακιστανική πολιτικοστρατιωτική ηγεσία, με την άρνηση της να συμμετάσχει στον πόλεμο της Υεμένης κατέστησε σαφές ότι δεν είναι πλέον "δεδομένη" για το Ριάντ και τους ευρύτερους σχεδιασμούς που υπό την ηγεσία του εκπονούνται για την περιοχή.
http://www.capital.gr