Ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, ως κατέβη εκ του ουρανού κατά την Ενανθρώπησιν Αυτού,
ούτω θα επανέλθη εις την γην ενδόξως κατά την συντέλειαν του κόσμου εις την τελευταίαν ημεραν της ιστορίας, θα προηγηθή η συντέλεια του κόσμου και η δημιουργηθείσα κτίσις, η οποία είχεν αρχήν και θα έχη τέλος, θα ανακαινισθή. Επειδή η διαφθορά, η κλοπή, η μοιχεία, και παντός είδους αμαρτία εξηπλώθησαν εις την οικουμένην μετά το Προπατορικόν Αμάρτημα και ο κόσμος επνίγη εις την αιματοχυσίαν, ο θαυμαστός κόσμος, εις τον οποίον κατοικούμεν, δια να μη μείνη πλήρης ανομίας, θα εξαφανισθή προκειμένου να εμφανισθή ο τελειότερος. Μία σωρεία Αγιογραφικοί χωρίων τεκμηριώνει την ανωτέρω άποψιν. Εις το βιβλίον του Ήσαϊου αναφέρεται: "και τακήσονται πάσαι αι δυνάμεις των ουρανών, και ελιγήσεται ο ουρανός ως βιβλίο, και πάντα τα άστρα πεσείται ως φύλλα εξ αμπέλου και ως πίπτει φύλλα από συκής". Εις το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον αναφέρεται: "ο ήλιος σκοτισθήσεται και η σελήνη ου δώσει το φέγγος αυτής, και οι αστέρες πεσούνται από του ουρανού και αι δυνάμεις των ουρανών σαλευθήσονται". Ο άγιος Κύριλλος σπεύδει να πρόσθεση ότι οι άνθρωποι δεν πρέπει να έχωμεν το παράπονον ότι μόνον ημείς θα παύσωμεν να υπάρχωμεν, διότι κάποτε θα εξαφανισθούν και οι αστέρες, οι οποίοι όμως ίσως επανεμφανισθούν. Ο θεός θα καταστρέψη τους ουρανούς, όχι δια να τους εξαφάνιση εντελώς, αλλά δια να τους επαναφέρη εις καλυτέραν κατάστασιν.
Ο Ψαλμωδός αναφέρει: "κατ' αρχάς συ Κύριε, την γην εθεμελίωσας και έργα των χειρών σου εισιν οι ουρανοί αυτοί απολούνται, συ δε διαμένεις". Η έννοια του "απολούνται" (Ψαλμ. 101,27, α' ημιστοίχιον) επεξηγείται σαφώς εις το β' ημιστοίχιον του στίχου 27του 101ου Ψαλμού: "και πάντες ως ιμάτιον παλαιωθήσονται και ωσεί περιβόλαων ελίξεις αυτούς, και αλλαγήσονται". Καθ' όν τρόπον δηλαδή ο θάνατος ενός ανθρώπου καλείται απώλεια κατά τον Ησαιαν (ίδετε ως ο δίκαιος απώλετο και ουδείς εκδέχεται τη καρδία), παρ' όλον ότι αναμένεται Ανάστασις νεκρών, τοιουτοτρόπως αναμένομεν και ανακαίνισιν του ουρανού. Κατά τον προφήτην Ιωήλ, του οποίου η προφητεία επαναλαβάνεται υπό του Αποστόλου Πέτρου, κατά την πρώτην ομιλίαν αυτού εις τα συγκεντρωθέντα πλήθη κατά την ημέρα της Πεντηκοστής, "ο ήλιος μεταστραφήσεται εις σκότος και η σελήνη εις αίμα πριν έλθειν την ημέρα Κυρίου την μεγάλη και επιφανή". Τούτο πρέπει να έχουν υπ' όψει των όσοι απεκήρυξαν την αίρεσιν των Μανιχαίων, δια να επιστρέψουν εις την ορθόδοξον χριστιανική πίστιν και συνεπώς δεν πρέπει να λατρεύουν ως θεούς τον ήλιον, την σελήνη και τα άστρα. Ούτε πρέπει να θεωρούν ως Χριστόν τον ήλιον, ο οποίος θα παύση να φέγγη και θα σκοτισθή. Αυτός ούτος ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός είπε, συμφώνως προς το κατά Ματθαίον Ευαγγελιον: "ο ουρανός και η γη παρελεύσονται, οι δε λόγοι μου ου μη παρέλθωσι". Εκ του ανωτέρω χωρίου προκύπτει ότι τα δημιουργήματα του θεού δεν είναι της αυτής ισχύος προς τον λόγον του Κυρίου και Δημιουργού αυτών.ούτω θα επανέλθη εις την γην ενδόξως κατά την συντέλειαν του κόσμου εις την τελευταίαν ημεραν της ιστορίας, θα προηγηθή η συντέλεια του κόσμου και η δημιουργηθείσα κτίσις, η οποία είχεν αρχήν και θα έχη τέλος, θα ανακαινισθή. Επειδή η διαφθορά, η κλοπή, η μοιχεία, και παντός είδους αμαρτία εξηπλώθησαν εις την οικουμένην μετά το Προπατορικόν Αμάρτημα και ο κόσμος επνίγη εις την αιματοχυσίαν, ο θαυμαστός κόσμος, εις τον οποίον κατοικούμεν, δια να μη μείνη πλήρης ανομίας, θα εξαφανισθή προκειμένου να εμφανισθή ο τελειότερος. Μία σωρεία Αγιογραφικοί χωρίων τεκμηριώνει την ανωτέρω άποψιν. Εις το βιβλίον του Ήσαϊου αναφέρεται: "και τακήσονται πάσαι αι δυνάμεις των ουρανών, και ελιγήσεται ο ουρανός ως βιβλίο, και πάντα τα άστρα πεσείται ως φύλλα εξ αμπέλου και ως πίπτει φύλλα από συκής". Εις το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον αναφέρεται: "ο ήλιος σκοτισθήσεται και η σελήνη ου δώσει το φέγγος αυτής, και οι αστέρες πεσούνται από του ουρανού και αι δυνάμεις των ουρανών σαλευθήσονται". Ο άγιος Κύριλλος σπεύδει να πρόσθεση ότι οι άνθρωποι δεν πρέπει να έχωμεν το παράπονον ότι μόνον ημείς θα παύσωμεν να υπάρχωμεν, διότι κάποτε θα εξαφανισθούν και οι αστέρες, οι οποίοι όμως ίσως επανεμφανισθούν. Ο θεός θα καταστρέψη τους ουρανούς, όχι δια να τους εξαφάνιση εντελώς, αλλά δια να τους επαναφέρη εις καλυτέραν κατάστασιν.
Ο φαινόμενος ούτος κόσμος, ο οποίος περιβάλλει ημάς, θα παρέλθη κατά την συντέλειαν των αιώνων, αλλά θα εμφανισθή ο τελειότερος τοιούτος, τον οποίον προσδοκώμεν. Ουδείς όμως γνωρίζει και ουδείς πρέπει να υπολογίζη τον χρόνον, κατά τον οποίον θα σημειωθή η καίρια αυτή κοσμογονική αλλαγή. Περί αυτού εχομεν την ρητήν και κατηγορηματικήν δήλωσιν και προσταγήν του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού: "ουχ υμών εστίν γνώναι χρόνους ή καιρούς ους ο πατήρ έθετο εν τη ιδία εξουσία". Και δεν πρέπει να τολμήσωμεν να ισχυρισθώμεν ότι γνωρίζομεν πότε θα συντελεσθούν τα γεγονότα ταύτα, αλλά ούτε πάλιν να κοιμώμεθα αμέριμνοι, ως να αδιαφορώμεν δι' αυτά. Η προτροπή του Κυρίου είναι σαφέστατη: "δια τούτο και υμείς γίνεσθε έτοιμοι, ότι η ώρα ου δοκείτε ο υιός του ανθρώπου έρχεται". Εν τούτοις, επειδή πάντες οι πιστοί χριστιανοί πρέπει να γνωρίζουν τα σημεία της συντέλειας του αιώνος, καθ' όσον προσδοκούν την Δευτέραν Έλευσιν του Ιησού Χριστού, και καθ' όσον δεν πρέπει να παρασυρθούν υπό του Αντίχριστου, δια τούτο οι Απόστολοι υποκινηθέντες κατ' οικονομίαν υπό θείας προαιρέσεως, αφού προσηλθον εις τον Ιησουν, ρώτησαν Αυτόν: "είπε ημίν πότε ταύτα έσται, και τι το σημείον της σης παρουσίας και της συντέλειας του αιώνος;" Έχει δε μεγάλην σημασίαν να γνωρίζουν οι πιστοί το σημείον της συντέλειας των αιώνων, καθ' όσον, ως γράφει ο Απ. Παύλος "αυτός γαρ ο σατανάς μετασχηματίζεται εις άγγελον φωτός". Συνεπώς η αίτησις των Αποστόλων προς τον Κύριον, όπως δώση εις αυτούς σημείον της Δευτέρας Παρουσίας Αυτού, έχει την έννοιαν της διαφυλάξεως αυτών από της πλάνης, ώστε να μην προσκυνήσουν και δεχθούν ως Μεσσίαν άλλον ψευδή αντί του Ιησού Χριστού, ο Οποίος είναι ο αληθής Μεσσίας. Ο Κύριος απήντησεν εις τους μαθητάς Αυτού: "βλέπετε μη τις υμάς πλανήση". Οι κατηχούμενοι εις τα Ιεροσόλυμα ακούουν αυτόν τον λόγον του Κυρίου μέσω του αγίου Κυρίλλου, ως να έβλεπον δια των οφθαλμών της διανοίας τον Ιησουν Χριστόν και να ήκουον Αυτόν συμβουλεύοντα τα αυτά. Η έκφρασις του Ιησού Χριστού προς τους μαθητάς Του "βλέπετε μη τις υμάς πλανήση" αναφέρεται εις πάσας τας μέλλουσας γενεάς, διότι δεν είναι παρελθοντολογία, αλλά προφητικός λόγος όχι μεταγενεστέρων χριστιανών, οι οποίοι είναι ανάξιοι να προφητεύουν περί των εσχάτων, αλλά προέρχεται από την Αγίαν Γραφήν, από το στόμα
Αυτού του Κυρίου, και αναφέρεται εις τα σημεία, τα οποία θα προηγηθούν της Δευτέρας Παρουσίας. Η προσοχή εις όσας προφητικός εκφράσεις επηλήθευσαν και εις όσας απολείπεται να επαληθεύσουν, θα καταστήση τους κατηχουμένους περισσότερον ασφαλείς εις την πίστιν αυτών.
Η ρήσις του Ιησού Χριστού "βλέπετε μη τις υμάς πλανήση πολλοί γαρ ελεύσονται επί τω ονόματι μου λέγοντες, εγώ ειμί ο Χριστός και πολλούς πλανήσουσι", η οποία ελέχθη προφητικώς, είχεν ήδη πραγματοποιηθή εν μέρει ακόμη και προ της εποχής του αγίου Κυρίλλου. Ο Σιμών ο Μάγος, ο Μένανδρος και άλλοι αιρεσιάρχαι ισχυρίσθησαν ότι είναι Μεσσίαι. Ο άγιος πατήρ τονίζει ότι και άλλοι αιρεσιάρχαι θα εμφανισθούν ως Ψευδομεσσίαι και κατά την εποχήν του, αλλά και εις μεταγενέστερους χρόνους.
Ο άγιος Κύριλλος αναφέρει και άλλο σημείον, το οποίον θα προηγηθή της Δευτέρας Παρουσίας του Χριστού. Κατά τον λόγον του Ιησού Χριστού "μελλήσεται δε ακούειν πολέμους και ακοάς πολέμων". Ο άγιος πατήρ αναφέρεται εις τον πόλεμον μεταξύ Ρωμαίων και Περσών και εις τον λόγον του Κυρίου "εγερθήσεται γαρ έθνος επί έθνος και βασιλεία επί βασιλείαν", ως και εις το ότι "και έσονται λιμοί και λοιμοί και σεισμοί κατά τόπους". Ο άγιος Κύριλλος βεβαιώνει ότι αυτά συμβαίνουν και κατά την εποχήν του, ως είχε προφητεύσει ο Ιησούς, ως επίσης και "φόβητρα τε και σημεία απ' ουρανού". Ο Ιησούς είχε προείπει πάντα τα ανωτέρω προς τον σκοπόν να ευρίσκωνται οι χριστιανοί εις συνεχή επαγρύπνησιν αναμένοντες την Δευτέραν Έλευσιν Αυτού ("γρηγορείτε ουν ότι ουκ οίδατε ποία ώρα ο κύριος υμών έρχεται").
Εις τα ανωτέρω λεχθέντα υπό του αγίου πατρός ανεφέρθησαν ήδη δύο σημεία, τα οποία θα προηγηθούν της Δευτέρας Παρουσίας του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και θα προμηνύουν αυτήν. Ως πρώτον ανεφέρεται η ύπαρξις πολλών αιρέσεων και η συσσώρευσις της πλάνης και της αποστασίας από της ορθής πίστεως. Ως δεύτερον ανεφέρωνται οι πόλεμοι και αι φυσικαί καταστροφαί του περιβάλλοντος, ούτως ώστε να πρέπη να επαγρυπνούν οι πιστοί χριστιανοί εκείνης της εποχής. Εν τούτοις η ακριβής ημέρα της Δευτέρας Ελεύσεως του Σωτήρος θα παραμείνη και πάλιν άγνωστος.
Παρά ταύτα είναι δυνατόν να ζητηθή και άλλο σημείον, το οποίον θα προέλθη αυτήν την φοράν μέσα από τους κόλπους της Εκκλησίας και το οποίον θα προηγηθή επίσης της Δευτέρας Παρουσίας του Σωτήρος. Τοιούτον σημείον θα ηδύνατο να αναζητηθή εις τους εξής λόγους του Κυρίου: "και τότε σκανδαλισθήσονται πολλοί και αλλήλους παραδώσουσι και μισήσουσιν αλλήλους". Ως σημεία λοιπόν της Δευτέρας Παρουσίας του Κυρίου προσάγονται τα ποικιλώνυμα εκκλησιαστικά σκάνδαλα. Εάν ακουσθή ότι διαπληκτίζονται επίσκοποι προς επισκόπους, κληρικοί προς κληρικούς και λαϊκοί προς λαϊκούς, ουδείς πρέπει να ταραχθή. Πάντα τα ανωτέρω σημειωθέντα έχουν προφητευθή εις την Βίβλον. Κατά συνέπεια πάντες πρέπει να εντείνουν την προσοχή όχι εις όσα γίνονται, αλλά εις όσα έχουν γραφή εις την Αγίαν Γραφήν. Ακόμη δε και εάν εις κατηχητής και διδάσκαλος του θείου λόγου περιπέση εις την αμαρτίαν, δεν θα πρέπη να αμαρτήσουν και να απολέσουν την ψυχήν των και οι ακροαταί αυτού, απλώς και μόνον επειδή ημάρτησεν ούτος. Είναι δυνατόν να αποδειχθούν οι ακροαταί καλύτεροι και από τον διδάσκαλον αυτών και οι έσχατοι να αποβούν πρώτοι κατά τον λόγον του Κυρίου «ούτως έσονται οι έσχατοι πρώτοι και οι πρώτοι έσχατοι». Και θα αποβούν τοιουτοτρόπως οι ακροαταί του θείου λόγου καλύτεροι του διδασκάλου αυτών, καθ` όσον ο Κύριος δέχεται εις τον αμπελώνα Αυτού τους εργάτας της ενδέκατης ώρας καθώς και εκείνους της πρώτης, ως είπεν εις την σχετικήν παραβολήν. Εάν δε μεταξύ των δώδεκα μαθητών του Ιησού ευρέθη εις προδότης, ουδόλως είναι παράδοξον ότι μεταξύ των επισκόπων είναι δυνατόν να υπάρξουν εκκλησιαστικά σκάνδαλα.
Τα σκάνδαλα, αι ατασθαλίαι και ο άτακτος εξ επόψεως ηθικής βίος δεν θα προορίζωνται κατά την προ της Δευτερας Παρουσίας του Κυρίου περίοδον μόνον εις τους άρχοντας, κοσμικούς και εκκλησιαστικούς. Θα επεκτείνωνται και εις τας μάζας όλων των λαών. Κατά δε την προφητικήν ρήσιν Αυτού τούτου του Θεανθρώπου "δια το πληθυνθήναι την ανομίαν ψυγήσεται η αγάπη των πολλών". Και εις την εποχή του αγίου Κυρίλλου, ως και εις την δική μας εποχή, ολίγοι δύνανται να καυχώνται ότι αγαπούν τον πλησίον αυτών ανυποκρίτως. Πολλάκις φαίνεται όλως επιφανειακώς ότι τα χείλη αγαπούν, το πρόσωπον χαμογελά, οι οφθαλμοί είναι δήθεν φωτεινοί, ενώ εις την πραγματικότητα η καρδία μηχανεύεται το κακόν και συγκαταλέγεται κατά τον Ψαλμωδόν μετά των "λαλούντων ειρήνην μετά των πλησίον αυτών, κακά δε εις ταις καρδίαις αυτών".
Αλλο σημείον, το οποίον θα προηγηθή της Δευτέρας Παρουσίας του Κυρίου είναι η διάδοσις του Ευαγγελίου εις ολόκληρον την κτίσιν. Ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός είχε προφητεύσει τα εξής: "κηρυχθήσεται τούτο το Ευαγγελιον της βασιλείας εν όλη τη οικουμενη εις μαρτύριον πάσι τοις έθνεσι, και τότε ήξει το τέλος". Κατά την εποχή του αγίου πατρός ολόκληρος ο τότε γνωστός (ο ελληνορωμαϊκός) κόσμος είχε γνωρίσει τον Ευαγγελικόν λόγον.
ΣΑΡΑΝΤΑΡΙΟΝ ΌΡΟΣ
ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟΝ
Ω τα πάντα αγιάζουσα Μήτερ Θεού ω των ουρανών το φέγγισμα
σπαραγμού Συ λύτρωσις
των καμνόντων ανάπαυσις,
ότε τον Θεάνθρωπον ηξιώθης δούναι τω κοσμώ
όστιςεν Σαρανταρίω ουκ επειράσθη υπό του Σατανά.