Σ. Καλεντερίδης
Ο Ηράκλειος, ένας από τους σημαντικούς αυτοκράτορες της Αυτοκρατορίας της Κωνσταντινούπολης, όταν ανήλθε στο θρόνο (610) η αυτοκρατορία ήταν σε φάση σχετικής παρακμής, ενώ ένας νέος παράγων είχε εμφανιστεί στα ΝΑ και είχε καταλάβει ζωτικής σημασίας εδάφη από την αυτοκρατορία. Ήταν η Περσία, η οποία με βασιλιά τον Χοσρόη Β΄ είχε καταλάβει εδάφη της λεγόμενης Εύφορης Ημισελήνου και έφθασε μέχρι το σημείο να ελέγχει και την Παλαιστίνη (614), την οποία καταλαμβάνοντας και αφού έσφαξε 90.000 χριστιανούς, πήρε ως λάφυρο από τον Πανάγιο Τάφο τον Τίμιο Σταυρό και τον μετέφερε στην πρωτεύουσά του, την Κτησιφώντα.
Στη συνέχεια, και αφού η Κωνσταντινούπολη πολιορκείται από τους Πέρσες αλλά μαζί με τους Αβάρους (618), ο Ηράκλειος προχωρά στην αναδιοργάνωση του στρατού του. Στην προσπάθειά του αυτή είχε την καθοριστική οικονομική αρωγή της Εκκλησίας και του φωτισμένου πατριάρχη Σέργιου, ο οποίος έδωσε εντολή για ρευστοποίηση εκκλησιαστικής περιουσίας, με τα έσοδα της οποίας έγινε η αναδιοργάνωση του στρατού και χρηματοδοτήθηκε η εκστρατεία εναντίον των Περσών.
Η εκστρατεία αυτή ολοκληρώθηκε το 626, με συντριπτική νίκη του Ηράκλειου εναντίον του στρατηγού του Χοσρόη Ροζάτη, στην ιστορική πόλη Νινευή, που βρίσκεται στην περιφέρεια της σημερινής Μοσούλης.
Η ήττα αυτή ήταν καθοριστικής σημασίας για το μέλλον της ευρύτερης περιοχής, αφού από εκείνην διαμορφώθηκαν ισορροπίες οι οποίες σε κάποιο βαθμό επικρατούν μέχρι σήμερα.
Μετά την συντριπτική ήττα η Κωνσταντινούπολη απαλλάσσεται οριστικά από την περσική απειλή, το καθεστώς Χοσρόη καταρρέει και το περσικό βασίλειο εισέρχεται σε φάση παρακμής.
Ο Ηράκλειος επιστρέφει θριαμβευτής στην Κωνσταντινούπολη και εισέρχεται στην πρωτεύουσα από τη Χρυσή Πύλη, στις 14 Σεπτεμβρίου 628, μεταφέροντας τον Τίμιο Σταυρό.
Όταν απολάμβανε αυτές τις τιμές, δεν μπορούσε να διανοηθεί ότι η θριαμβευτική εκείνη νίκη θα μπορούσε να μετατραπεί σε αυτεπίστροφο όπλο και θα ήταν το προοίμιο μιας στρατηγικής ήττας που καθόρισε το μέλλον της Αυτοκρατορίας της Κωνσταντινούπολης και επηρέασε καθοριστικά το μέλλον της λεγόμενης Εύφορης Ημισελήνου, της σημερινής Μέσης Ανατολής.
Κι αυτό γιατί με την κατάρρευση του βασιλείου του Χοσρόη και την υποχώρησή του από τη Μεσοποταμία, ένας άλλος παράγοντας θα έβρισκε την ευκαιρία να έλθει στο προσκήνιο, να κυριαρχήσει στην περιοχή και να παραμείνει κυρίαρχος μέχρι σήμερα.
Ήταν ο αραβικός παράγοντας, ένας σφριγηλός λαός ο οποίος βρήκε τους οδικούς άξονες ανοικτούς και αφύλακτους, εξήλθε της Αραβικής χερσονήσου, κατέλαβε τη Μεσοποταμία, στη συνέχεια κατευθύνθηκε στην Εύφορη Ημισέληνο και άρχισε να απειλεί την ίδια τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία.
Η καθοριστική μάχη δόθηκε στον Ιερομύακα ποταμό (Γιαρμούκ) της Γαλιλαίας, το 636, όπου οι στρατηγοί του Ηράκλειου ηττήθηκαν από τον Άραβα στρατηγό Ουαλίντ, για να ακολουθήσει η κατάληψη της σημερινής Συρίας, της Ιορδανίας, του Λιβάνου, του Ισραήλ και της Παλαιστίνης, και στη συνέχεια της Αιγύπτου.
Αυτή η ήττα, που προκλήθηκε λόγω της συντριπτικής νίκης εναντίον των στρατευμάτων του Χοσρόη στη Νινευή, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην παραπέρα πορεία της Αυτοκρατορίας της Κωνσταντινούπολης, αφού για τους επόμενους αιώνες στερήθηκε το στρατηγικό βάθος που της εξασφάλιζαν αυτές οι περιοχές, καθώς και στρατηγικής σημασίας ανθρώπινο δυναμικό και πρώτες ύλες.
Έκτοτε οι Πέρσες δεν εμφανίστηκαν στις εν λόγω περιοχές, ενώ ο αραβικός παράγοντας ήταν σε γενικές γραμμές ο κυρίαρχος του παιχνιδιού όλους αυτούς τους αιώνες.
Η κατάσταση αυτή ανατρέπεται στις μέρες μας, αφού το γεωπολιτικό παιχνίδι που παίζεται –κυρίως στη Συρία– μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας, έδωσε την ευκαιρία στο Ιράν να κάνει και πάλι την εμφάνισή του στις περιοχές αυτές, επιδιώκοντας να πάρει τη ρεβάνς της μάχης της Νινευή και από τους Άραβες και από τους χριστιανούς.
Οι Πέρσες, μετά από περίπου 1.400 χρόνια, κατήγαγαν σημαντικές γεωπολιτικές, πολιτικές και στρατιωτικές νίκες και κατόρθωσαν αφενός να εγκαταστήσουν στρατηγική επιρροή στην περιοχή που καταλαμβάνουν Ιράκ-Συρία-Λίβανος και αφετέρου να δημιουργήσουν το διάδρομο Τεχεράνης-Βαγδάτης-Δαμασκού-Βηρυτού, αποκτώντας μάλιστα πρόσβαση στη Μεσόγειο.
Μάλιστα πριν από λίγες μέρες μια φάλαγγα στρατιωτικών οχημάτων και αρμάτων πέρασε από το Ιράκ στη Συρία κάνοντας χρήση αυτού του διαδρόμου, κάτι που γίνεται για πρώτη φορά μετά από σχεδόν μιάμιση χιλιετία. Πρόκειται για εξέλιξη γεωιστορικής σημασίας, και το μόνο που μένει είναι να δούμε πώς θα αντιμετωπιστεί από τις άλλες μεγάλες δυνάμεις που δρουν στην περιοχή.
Εν αναμονή λοιπόν.