Τα τελευταία χρόνια οι περισσότεροι αναλυτές προβλέπουν ότι η Ινδία και όχι η Κίνα, θα καταστεί η επόμενη υπερδύναμη. Τα δημογραφικά στοιχεία της είναι ένα από βασικά στοιχεία που συνηγορούν προς τη συγκεκριμένη εκτίμηση. Σύμφωνα, μάλιστα, με πρόσφατη έρευνα της Deloitte η Ινδία οδεύει ολοταχώς στο να εξελιχθεί σε μια δυναμική κοινωνία νέων ανθρώπων, τη στιγμή που η Κίνα και οι ασιατικές «τίγρεις» γερνούν ταχέως.
Συγκεκριμένα, ο αριθμός των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω στην Ασία θα αυξηθεί από 365 εκατομμύρια σήμερα σε περισσότερα από μισό δισεκατομμύριο το 2027. Αντίθετα, η Ινδία θα οδηγήσει το τρίτο μεγάλο κύμα ανάπτυξης στην Ασία – μετά την Ιαπωνία και την Κίνα – με ένα δυνητικό εργατικό δυναμικό που αναμένεται να ανέβει από τα 885 εκατομμύρια στο 1,08 δισεκατομμύριο ανθρώπους τα επόμενα 20 χρόνια και να παραμείνει εκεί από αυτό για μισό αιώνα.
«Η Ινδία θα αντιπροσωπεύει περισσότερο από το ήμισυ της αύξησης του εργατικού δυναμικού της Ασίας την επόμενη δεκαετία ενώ επιπλέον οι νέοι αυτοί εργαζόμενοι θα είναι πολύ καλύτερα εκπαιδευμένοι και μορφωμένοι από το υπάρχον ινδικό εργατικό δυναμικό», δήλωσε ο Anis Chakravarty, οικονομολόγος της Deloitte India. Παράλληλα η είσοδος περισσότερων γυναικών στην αγορά εργασίας, θα αλλάξει τις κοινωνικές ισορροπίες προς το καλύτερο. Οι ευκαιρίες που θα αναπτυχθούν για τις επιχειρήσεις θα είναι τεράστιες, σύμφωνα με τον οικονομολόγο της Deloitte.
Η Deloitte θεωρεί ότι οι χώρες της περιοχής που αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες προκλήσεις από τις επιπτώσεις της γήρανσης του πληθυσμού είναι η Κίνα, το Χονγκ Κονγκ, η Ταϊβάν, η Κορέα, η Σιγκαπούρη, η Ταϊλάνδη και η Νέα Ζηλανδία. Οπότε η Ινδία παίζει… μπάλα μόνη της; Όχι ακριβώς.
Το πρόβλημα έγκειται στην επέλαση της τεχνολογίας και τις ριζικές μεταβολές που αυτή προκαλεί στην αγορά εργασίας, καθώς ο κόσμος μόλις αρχίζει να αισθάνεται τον αντίκτυπο του αυτοματισμού και της τεχνητής νοημοσύνης στον εργασιακό χώρο. Σύμφωνα με μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας που δημοσιεύτηκε το 2016, οι τάσεις αυτές απειλούν το 69% όλων των υφιστάμενων θέσεων εργασίας στην Ινδία χωρίς να είναι ξεκάθαρο ακόμα αν η τεχνολογία θα δημιουργήσει περισσότερες θέσεις εργασίας από αυτές που θα καταργήσει.
Και η Κίνα είναι αντιμέτωπη, φυσικά, με αυτή την πρόκληση αλλά ο ηλικιωμένος πληθυσμός της μπορεί να ανακουφίσει μερικώς την πίεση στις θέσεις εργασίας και τους μισθούς. Η Ινδία βρίσκεται σε πιο δύσκολο σημείο. Υπάρχουν ήδη πολύ λίγες θέσεις εργασίας για το 1 εκατομμύριο Ινδιάνους που εισέρχονται στο εργατικό δυναμικό κάθε μήνα. Με την πάροδο του χρόνου, ο νεαρός πληθυσμός της Ινδίας μπορεί τελικά από ατμομηχανή της ανάπτυξης να μετατραπεί σε τροχοπέδη.
Η δυτικού τύπου δημοκρατία της Ινδίας είναι ένα άλλο υποτιθέμενο πλεονέκτημα έναντι του κομμουνιστικού καθεστώτος της Κίνας. Με αυτή την έννοια, η πολιτική δομή της Ινδίας πρέπει να θεωρηθεί σημαντικό πλεονέκτημα. Ωστόσο και εδώ ελλοχεύει ένας κίνδυνος. Το 2009, η ινδική κυβέρνηση, επέτρεψε τη δημιουργία του Aadhaar, ενός βιομετρικού συστήματος ταυτοποίησης σχεδιασμένου να παρέχει στους Ινδούς καλύτερη πρόσβαση στις δημόσιες υπηρεσίες. Το 2010 το πρόγραμμα άρχισε να εμπλουτίζεται με τα δακτυλικά αποτυπώματα και την ίριδα των πολιτών ώστε να προσδιορίζει την μοναδική ταυτότητα κάθε ατόμου. Πάνω από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι βρίσκονται πλέον στη βάση δεδομένων του. Θεωρητικά όταν ολοκληρωθεί το πρόγραμμα η απάτη κάθε είδους – η οποία σαρώνει την Κίνα – θα γίνει πολύ πιο δύσκολη, η κυβέρνηση θα μπορεί να συγκεντρώνει περισσότερους φόρους και να σπαταλά λιγότερα χρήματα σε γραφειοκρατικές διαδικασίες και όλοι οι πολίτες θα μπορούν να έχουν εύκολη πρόσβαση στις δημόσιες υπηρεσίες.
Η κυβέρνηση αναφέρει ότι το πρόγραμμα έχει ως στόχο να συνδέσει τον απέραντο πληθυσμό της Ινδίας με σύγχρονες υπηρεσίες. Αλλά το Aadhaar προσφέρει στους κρατικούς αξιωματούχους ένα κεντρικό ψηφιακό μητρώο που παρέχει προσωπικές πληροφορίες και δεδομένα για κάθε πολίτη. Άραγε θα μπορέσει η εκάστοτε ινδική κυβέρνηση να αντισταθεί στον πειρασμό να χρησιμοποιήσει αυτές τις πληροφορίες για άλλους σκοπούς; Πρόκειται για κίνδυνο πολύ προφανή για να αγνοηθεί. Γιατί τότε η τεχνολογία θα καταστεί εμπόδιο στις ατομικές ελευθερίες οι οποίες αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο για κάθε προσπάθεια οικονομικής ανάπτυξης.
Σε κάθε περίπτωση μέσα στην επόμενη δεκαετία η Ινδία θα βρεθεί αντιμέτωπη με τον ίδιο τον εαυτό της, τα πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες της. Και από τις επιλογές που θα κάνει θα κριθεί ο ρόλος της στην παγκόσμια σκακιέρα τον 21ο αιώνα.