Ενώ
ο ευαγγελιστής Λουκάς τοποθετεί την υποδοχή του Κυρίου στον Ναό
(υπαπαντή) 40 μέρες μετά την Γέννηση και την άμεση αναχώρηση της αγίας
Οικογένειας στην Ναζαρέτ, ο Ματθαίος αναφέρεται σε διωγμό από τον Ηρώδη,
προσκύνηση Μάγων και φυγή στην Αίγυπτο.
Τοποθετεί δε την εγκατάσταση
στην Ναζαρέτ πολύ αργότερα. Πώς συμβιβάζονται αυτά τα γεγονότα χρονικά
μεταξύ τους; Πώς ο Χριστός βρίσκεται 40 μέρες μετά την Γέννηση στον Ναό
των Ιεροσολύμων, ενώ κατά τον Ματθαίο θα πρεπε βρίσκεται στην Αίγυπτο;
Κατ
αρχάς να πούμε, πώς δεν υπάρχει αντίθεση, διαφωνία ή κατί το πλαστό
στους δύο ευαγγελιστές. Είναι θέμα οικονομίας των ευαγγελίων τους, δηλ.
σχεδιασμού και σκοπού από μέρους τους, πού συνέγραψαν τα ευαγγέλια τους
και αξιοποίησαν ΜΟΝΟΝ ορισμένες παραδόσεις ο καθένας, κατά το
περιεχόμενο και τον σκοπό του έργου του.
Στον
Ματθαίο, τονίζεται ο μεσσιανικός Χαρακτήρας του Χριστού. Είναι ο
βασιλιάς πού ανέμεναν οι ιουδαίοι, ο οποίος προφητεύτηκε από τους
προφήτες. Γι αυτό αξιοποιεί μόνον την παράδοση και τα γεγονότα πού έχουν
να κάνουν με τον μεσσιανικό χαρακτήρα. Τον Χριστό, τον βασιλέα δηλ. τον
προσκυνούν οι Μάγοι, οι βασιλείς και οι ένδοξοι της γής και του
προσφέρουν βασιλικά δώρα. Επίσης, τον καταδιώκουν οι άρχοντες του
κόσμου:ο σφετεριστής του μεσσιανικού θρόνου Ηρώδης και οι Φαρισαίοι.
Επίσης, δεν αφήνει χωρίς αναφορά την φυγή στην Αίγυπτο και την σφαγή των
νηπίων, διότι στο ευαγγέλιο του παραθέτει όσα γεγονότα προφητεύτηκαν.
Είναι μια παραπομπή στον Ωσηέ και τον Ιερεμία, οι οποίοι προφήτεψαν τα
περί Αιγύπτου και τα περί σφαγής. Ο Ματθαίος αναφέρεται σε εβραίους
Χριστιανούς, προσπαθώντας πάντα να τους αποδείξει πώς ο Ιησούς Χριστός
είναι αυτός ο προφητευμένος Μεσσίας στην ΠΔ.
Ο
Λουκάς έχει το δικό του περιεχόμενο και τους δικούς του σκοπούς και
αξιοποιεί αποκλειστικά κάποιες άλλες μαρτυρίες. Πρώτον, το ευαγγέλιο του
αποδίδει στον Χριστό αρχιερατικό ιλαστήριο χαρακτήρα. Γι αυτό και δεν
μπορεί να μην αναφερθεί στην Υπαπαντή στον Ναό, στην αφιέρωση δηλ του
πρωτοτόκου Ιησού στον Ναό. Δεύτερον, έχει λειτουργικό χαρακτήρα. Από τον
Ναό ξεκινά το ευαγγέλιο του, στον Ναό καταλήγει. Δεν θα μπορούσε να μην
αναφερθεί στην ωδή του Συμεών και σε μια μυστική ιερουργία πού
τελέστηκε εκεί. Τρίτον, αγαπημένοι του Λουκά δεν είναι οι βασιλείς και
οι ισχυροί, όσοι οι ταπεινοί και οι άγιοι.Ετσι ζωγραφίζει τον Συμεών και
την Άννα ως πρωταγωνιστές σε μια ευαγγελική σκηνή και ανθρώπους αγίους
πού ανήκουν στο λείμμα, στους υπολειπόμενους δηλ ευσεβείς των εσχάτων
πού ανέμεναν τον Μεσσία. Τέλος, μην ξεχνάμε πώς ο Λουκάς, κατά την
παράδοση, είναι ο «ζωγράφος της Θεοτόκου», δηλαδή ο
ευαγγελιστής πού φαίνεται πώς αντλεί άγνωστες πληροφορίες από την ίδια
την Παναγία και αναφέρεται στην προϊστορία και τα παιδικά χρόνια του
Χριστού.
Πώς συμβιβάζονται χρονικά τα γεγονότα;
Γνωρίζουμε
από τον Ματθαίο,πώς οι Μάγοι έφτασαν στην Ιουδαία κάποιον καιρό μετά
την γέννηση( περίπου δύο χρόνια κατά τον υπολογισμό του Ηρώδη) και πώς
προσκύνησαν τον Χριστό ως «παιδίον και την Μητέρα Αυτού«, όχι
στην φάτνη, αλλά σε οικία. Είναι λοιπόν ξεκάθαρο, πώς η Παναγία
παρουσίασε όντως τον Χριστό στον Ναό 40 μέρες μετά την γέννηση, αφού και
η Βηθλεέμ είναι πολύ κοντά στα Ιεροσόλυμα. Μετά βέβαια, αφού πέρασε και
ο καιρός της απογραφής, βρήκαν κάποιο κατάλυμα στην Βηθλεέμ. Η παραμονή
τους εκεί οφείλεται είτε σε λόγους πνευματικούς, ζούν δηλαδή ακόμα το
θαύμα της Γέννησης, στον τόπο της αποκάλυψης του τον ιερώτατο ή σε
πρακτικούς λόγους: Οι τεχνίτες σαν τον Ιωσήφ και αργότερα τον Χριστό,
ήταν πλανόδιοι και παρέμεναν όπου έβρισκαν εργασία.
Οι
Μάγοι βρήκαν τον Χριστό στην οικία της Βηθλεέμ (;), όπου και τον
προσκύνησαν, κατά Ματθαίον. Εκεί δέχτηκε την ειδοποίηση ο Ιωσήφ και από
εκεί αναχώρησε στην Αίγυπτο. Ακολούθησε η σφαγή των νηπίων από διετούς
και κατωτέρω.Τέλος, ο Ιωσήφ, μετά από δεύτερο όραμα στην Αίγυπτο,
επιστρέφει στην Παλαιστίνη. Και επειδή πληροφορήθηκε πώς μετά τον θάνατο
του Ηρώδη, συνεχίζοταν η τυρρανία από τον διάδοχο Αρχέλαο, επιλέγει και
πάλι την ασφαλή Ναζαρέτ της Γαλιλαίας. Μάλιστα, ο Ματθαίος δεν χάνει
την ευκαιρία ακόμα μια φορά, να μας πεί πώς και η επιστροφή από την
Αίγυπτο και η εγκατάσταση, μόνιμη αυτή την φορά, στην Ναζαρέτ είχαν
προφητευτεί.
Η
δε άμεση αναφορά του Λουκά για εγκατάσταση της οικογένειας στην
Ναζαρέτ, αμέσως μετά την Υπαπαντή, δεν οφείλεται σε κάποιο λάθος ή
παρανόηση, αλλά επειδή δεν μπήκε ο ίδιος στην διαδικασία να αναφερθεί
στα περί των Μάγων και φυγής, για λόγους καθαρά οικονομίας, ως
προείπαμε.Άλλωστε και οι δύο ευαγγελιστές συγκλίνουν και συμφωνούν για
εγκατάσταση στην Ναζαρέτ. Να πούμε επίσης πώς ο Λουκάς δεν ενδιαφέρεται
για το προφητευμένο αυτού του γεγονότος (της εγκατάστασης δηλ στην
Ναζαρέτ) Κάνει μια απλή ιστορική αναφοράμ ως ιστορικός κατ εξοχήν.
Αμέσως, μετά την εγκατάσταση, αλλού ρίχνει το βάρος ενδιαφέροντος της
διήγησης του: στην πνευματική και σωματική ανάπτυξη του παιδίου Ιησού.
Στην πραγματικότητα την ιστορική της αληθινής ενανθρώπησης.
Η σφαγή των νηπίων
Είναι
γεγονός ότι πουθενά στα ιερά κείμενα τών Ευαγγελίων δεν καταγράφεται
συγκεκριμένος αριθμός «αναιρεθέντων νηπίων». Η αναφορά στη σφαγή
«χιλιάδων όντων δεκατεσσάρων» αρρένων τέκνων προέρχεται αντίθετα από την
ιερή παράδοση τής Εκκλησίας μας – από το εορτολογικό Συναξάρι τής
συγκεκριμένης ημέρας – και μάλιστα με την πεισήμανση ότι τα νήπια αυτά
εντάσσονται στο χώρο τών Μαρτύρων τής Εκκλησίας και θεωρούνται ως οι
πρώτοι ανώνυμοι και «αναρίθμητοι» μάρτυρες τής Χριστιανικής πίστεως.
Υπό
τους αυστηρούς όρους τής επιστημονικής ιστορικής ακρίβειας, ο αριθμός
τών 14.000 θανατωθέντων νηπίων κατά την παράδοση δημιουργεί – ακόμα και
για τα δεδομένα τού δολοφόνου Ηρώδη- ανυπέρβλητα προβλήματα. Σύμφωνα με
τις πληροφορίες που μας παρέχουν οι πηγές και ιδιαίτερα ο Ιουδαίος
ιστορικός Φλάβιος Ιώσηπος – σύγχρονος τών Ευαγγελιστών Λουκά και Ιωάννη –
και άρα καλός γνώστης τής εποχής τών ευαγγελικών γεγονότων – η κωμόπολη
τής αρχαίας Βηθλεέμ και τα περίχωρά της θα πρέπει τότε να είχαν
πληθυσμό ίσως λίγο μεγαλύτερο από χιλίους κατοίκους. Η σφαγή τών αρρένων
νηπίων «από διετούς και κατωτέρω» δεν θα ήταν, επομένως, στην
πραγματικότητα δυνατό να αφορά περισσότερα από 30 η το ανώτατο 40, με
βάση τα στατιστικά δεδομένα που προκύπτουν από την πληθυσμιακή κατανομή
τής συγκεκριμένης περιοχής.
Ένας
τέτοιος αριθμός θα καθιστούσε πολύ πιο πιθανό κατά τους ιστορικούς, ο
Ηρώδης να αποτόλμησε όντως ακόμη ένα τραγικό εγχείρημα προκειμένου να
διασφαλίσει την εξουσία του από την έσω και ευποθετική απειλή τής
εμφανίσεως ενός διεκδικητή τού θρόνου. Η «αναίρεση» μερικών δεκάδων
νηπίων, άσημων αγροτικών οικογενειών μιας απομακρυσμένης και αγνοημένης
περιοχής, δεν θα αποτελούσε «παρά μόνο ένα μικρό και ασήμαντο επεισόδιο»
στο βίο και την πολιτεία του, όπως εύστοχα παρατηρεί ένας σύγχρονος
ερευνητής, ένα πταίσμα σε σύγκριση με τα άλλα του εγκλήματα, που δεν
επιβάρυνε αισθητά τον ήδη μακρύ κατάλογο τών θυμάτων τής καχυποψίας του,
και δεν διαφοροποιούσε ιδιαίτερα την ούτως ή άλλως έκρυθμη τοπική
κατάσταση ώστε να προκαλέσει την παρέμβαση τής Ρώμης στο συγκεριμένο
ζήτημα.
Το
ιστορικό γεγονός της σφαγής των νηπίων δεν αναφέρεται καν από τον
σπουδαίο ιστορικό της εποχής εκείνης Φλάβιο Ιώσηπο (37 -100). Ωστόσο την
ιστορία της σφαγής των νηπίων επαναλαμβάνει και το απόκρυφο Ευαγγέλιο
του Ιακώβου. Ο ρωμαίος ιστορικός Μακρόβιος, που έζησε τον 5ο αιώνα,
αναφέρει ότι ανάμεσα στα θύματα ήταν και ο μικρός γιος του Ηρώδη,
Αντίπατρος, για τον οποίο ο παρανοϊκός βασιλιάς είπε το εξής αμίμητο:
«Κρείσσον Ηρώδου ύα είναι, ή υία» («Καλλίτερα να είναι κάποιος χοίρος
του Ηρώδη παρά γιος του»).
Πηγές :
Περί των Μάγων, της φυγής στην Αίγυπτο και της Υπαπαντής, Του π. Παντελεήμονα Κρούσκου, https://www.facebook.com/panteleimonkrouskos/posts/872938506069731:0
https://www.sansimera.gr/articles/867http://oodegr.co/oode/grafi/kd/nipia.htm
http://choratouaxoritou.gr/?p=45205