Την τρίτη χιλιετία π. Χ. τα πρώτα φύλα
σημιτικής καταγωγής ήρθαν, πιθανότατα, από τις ερήμους της Αραβίας και
εγκαταστάθηκαν στη βόρεια Χαλδαία.
Αναφέρονται ως Ακκάδιοι και αφού
συγκρούστηκαν με τους Σουμέριους, κατόρθωσαν να κυριαρχήσουν και να
ιδρύσουν το πρώτο μεγάλο βασίλειο στη Μεσοποταμία με πρωτεύουσα την πόλη
Ακκάδ περίπου το 2350 π. Χ. Συνέχισαν τον πολιτισμό που βρήκαν από τους
Σουμέριους με μόνη διαφορά την ένωση όλων των πόλεων κρατών σε ένα
ενιαίο βασίλειο με έναν ηγεμόνα – βασιλιά. Τους επόμενους αιώνες
έρχονται κι άλλα σημιτικά φύλλα που ενσωματώνονται στην περιοχή. Οι
σημιτικοί λαοί της Μεσοποταμίας εισήλθαν σε περίοδο μεγάλης ακμής. Το
γεγονός αυτό οφείλεται στο σπουδαίο ηγεμόνα Χαμουραμπί. Ο Χαμουραμπί
κατέκτησε ολόκληρη τη Μεσοποταμία, την Ασσυρία, την Παλαιστίνη, το Ελάμ
και τη Συρία και ένωσε όλους τους λαούς της περιοχής στην πρώτη μεγάλη
αυτοκρατορία με πρωτεύουσα τη Βαβυλώνα. Οργάνωσε διοικητικά το κράτος
και παραχώρησε στους υπηκόους του νομοθεσία. Οι νόμοι του Χαμουραμπί
είχαν δεχθεί την επίδραση σουμερικών νόμων. Αφορούσαν τις οικογενειακές
σχέσεις, τις γεωργικές εργασίες, τη στρατιωτική οργάνωση και το εμπόριο.
Η Βαβυλώνα οχυρωμένη με τείχη μήκους 85 χμ. και ύψους 50 μ. ήταν η
πρώτη μεγαλούπολη της ιστορίας. Η ανάγκη για την κατασκευή μεγάλων
οικοδομικών έργων των Βαβυλωνίων τους οδηγεί στην εμβάθυνση και τον
πολλαπλασιασμό της πρακτικής επιστημονικής γνώσης.
Για την ανάγκη μετάδοσης της γραφής και
της μαθηματικής γνώσης, υπάρχουν σχολεία. Το σημαντικότερο λογοτεχνικό
έργο ήταν το επικό ποίημα «Γκιλγκαμές». Διερευνά τη σημασία της ζωής και
του θανάτου και προβάλλει τη δύναμη της νόησης και του πολιτισμού. Από
τη μεσοποταμιακή λογοτεχνία διατηρήθηκαν ποιητικοί μύθοι που αναφέρονται
στη Δημιουργία και τον Κατακλυσμό. Από τις θρησκευτικές δοξασίες των
λαών της Μεσοποταμίας σημαντική ήταν η αντίληψη ότι η μοίρα των ανθρώπων
καθορίζεται από τη θέση των αστέρων στον ουρανό κατά τη στιγμή της
γέννησής τους καθώς και η ιδέα της τιμωρίας των αμαρτωλών από τους
θεούς. Την ακμή του αρχαίου Βαβυλωνιακού κράτους ακολούθησε περίοδος
συνεχών ταραχών, 16ος αι. π. Χ. – 12ος αι. π. Χ., που οφείλονται στις
εισβολές των Χετταίων, των Κασσιτών κ.α. Στα μέσα του 12ου αι. π. Χ.
κυριάρχησε ένα άλλο σημιτικό φύλο, οι Ασσύριοι που κατοικούσαν στις
βόρειες ορεινές περιοχές της Μεσοποταμίας. Ήταν λαός σκληροτράχηλος και
πολεμικός. Έφθασαν στο απόγειο της δύναμής τους τον 7ο αι. π. Χ., όταν
βασιλιάς τους ήταν ο Ασσουρμπανιπάλ και πρωτεύουσα του κράτους η Νινευί.
Το 612 π. Χ. οι υποτελείς λαοί, με συμμάχους τους Πέρσες, ξεσηκώθηκαν,
κατέλαβαν και κατέστρεψαν τη Νινευί. Πρωτεύουσα του νέου Βαβυλωνιακού
κράτους έγινε πάλι η Βαβυλώνα που διακοσμήθηκε με μεγάλα και εντυπωσιακά
κτήρια όπως «οι κρεμαστοί κήποι», ένα από τα επτά θαύματα της
αρχαιότητας. Το Βαβυλωνιακό κράτος έφθασε σε μεγάλη ακμή με βασιλιά τον
Ναβουχοδονόσορ. Αυτός επέκτεινε το κράτος μέχρι τις ακτές της Μεσογείου
και κυρίευσε την Ιερουσαλήμ. Το 538 π. Χ. το νέο Βαβυλωνιακό κράτος
καταλύθηκε από τον Κύρο Β΄ και αποτέλεσε τμήμα της περσικής
αυτοκρατορίας μέχρι την κατάκτησή της από το Μέγα Αλέξανδρο το 330 π. Χ.