Ένας υπερχρεωμένος πλανήτης όπου όλοι χρωστάνε σε όλους και
όλοι μαζί άγνωστο που, είναι έτοιμος να «εκραγεί» μέσα σε ένα «σύννεφο»
πολέμων, φωτιάς και φτώχειας καθώς το παγκόσμιο χρέος έχει εξελιχθεί σε
παγκόσμιο «γόρδιο δεσμό» κάτι που δεν λύνεται αλλά κόβεται.
Ο μόνος τρόπος για να εξαφανισθεί όλο αυτό το «αεροχρέος»
μέσα σε ένα «παφ» επαναφοράς του πλανήτη σε μια κατάσταση όπου κανείς
δεν θα χρωστάει πουθενά και ειδικότερα οι άμεσα ενδιαφερόμενες που είναι
οι ΗΠΑ, είναι δυστυχώς ένας γενικός πόλεμος.
Πολλοί στα κέντρα εξουσίας του πλανήτη απεργάζονται τα
σχέδια ενός σύντομου παγκόμιου πολέμου με την προοπτική ότι θα λήξει
σύντομα χωρίς μεγάλες καταστροφές αλλά έχοντας πετύχει την διαγραφή των
ομολόγων που ως γνωστόν δεν είναι πληρωτέα κατόπιν πολεμικών
συγκρούσεων.
Ο πλανήτης μοιάζει και πάλι, 26 χρόνια μετά από την διάλυση της
Σοβιετικής Ένωσης και την πτώση του κομμουνιστικού μπλοκ, να βρίσκεται
στα πρόθυρα νευρικής κρίσης...
Τεκτονικές γεωπολιτικές μεταβολές έχουν αρχίσει να συμβαίνουν
με πιο χαρακτηριστική μέχρι στιγμής αυτή της αποχώρησης της Βρετανίας
από την Ευρωπαϊκή Ένωση, εξέλιξη περισσότερο με γεωπολιτικό, παρά με
οικονομικό χαρακτήρα και αυτό θα φανεί στην πορεία όταν θα αρχίσει να
μετασχηματίζεται το «αμερικανικό» μπλοκ στην Ευρώπη με μέλη εντός και
εκτός της ΕΕ, απέναντι στο γερμανικό μπλοκ.
Αυτή τη φορά ίσως δούμε και σημαντικές εξελίξεις σε ότι αφορά
την Ελλάδα και την θέση της στην ΕΕ. Η χώρα μπορεί να είναι οικονομικά
πτωχευμένη, αλλά γεωπολιτικά διατηρεί μια υπεραξία που την καθιστά
πολύτιμη στον αμερικανικό σχεδιασμό, αλλά και στην ρωσική επιθυμία να
διευρύνει τους θαλάσσιους διαδρόμους στο Αιγαίο.
Και βέβαια με αφορμή το προσφυγικό, η Ελλάδα απέκτησε μια επιπλέον υπεραξία και για τo γερμανικό μπλοκ…
Από πού πηγάζει όλη αυτή η παγκόσμια νευρικότητα; Από την
οικονομία. Ο πλανήτης βιώνει μια βαθιά, υπόγεια, αλλά τεράστια
οικονομική κρίση, η οποία μπορεί να μην είναι άμεσα αντιληπτή, αλλά
είναι εδώ και απειλεί την παγκόσμια σταθερότητα.
Το χρέος όλων των χωρών του πλανήτη έχει φτάσει σχεδόν τα 60
τρισεκατομμύρια δολάρια! Και μπορεί οι ΗΠΑ που είναι και οι πλέον
χρεωμένες με 16 τρισ. δολάρια να μπορούν να… τυπώνουν χαρτονομίσματα,
όπως λέει ο αστικός μύθος, αλλά δεν συμβαίνει το ίδιο με άλλες χώρες. Η
Βραζιλία έχει ουσιαστικά πτωχεύσει. Η Κίνα, που κατέχει ένα σημαντικό
μέρος του αμερικανικού χρέους, γνωρίζει μια τεράστια οικονομική κρίση
που αποτυπώθηκε στην εξαμηνιαία κατάρρευση πέρυσι των κινεζικών
χρηματιστηρίων. Η Ιταλία είναι επιβαρυμένη με άνω των 2 τρισ. δολαρίων
χρέος, ενώ το χρέος της Ιαπωνίας είναι σχεδόν 100.000 δολάρια κατά
κεφαλήν!
Όταν η Ελλάδα ακόμα και τώρα, έχει μόλις 20.000 δολάρια κατά κεφαλή χρέος.
Η κατάρρευση της τιμής του πετρελαίου, έχει φέρει σε δύσκολη
θέση χώρες όπως η Σαουδική Αραβία που έφτασε στο σημείο να αρχίσει να
δανείζεται (!), όπως και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ακόμα και την Ρωσία
που χωρίς να χρωστά τα «βουνά» δολαρίων, εντούτοις ο συνδυασμός πτώσης
της τιμής του πετρελαίου και του φυσικού αερίου σε συνδυασμό με την
«ανταλλαγή εμπάργκο» με την ΕΕ και τις χώρες του ΝΑΤΟ έχει προκαλέσει
κάθετη αύξηση του κόστους ζωής των Ρώσων πολιτών και μείωση των δημοσίων
επενδύσεων. Και αν δεν ήταν πειθαρχημένοι και «μαθημένοι στα δύσκολα»
οι Ρώσοι πολίτες, σίγουρα ακόμα και η εμπνευσμένη ηγεσία του Βλαντίμιρ
Πούτιν θα γνώριζε την αμφισβήτηση.
Εν πάση περιπτώσει με αυτό το χρέος, οι χώρες χρειάζονται
απεγνωσμένα ένα “delete” και εν συνεχεία ένα “restart” και αυτό το
ξέρουν όλοι και το συζητούν. Το κακό είναι ότι “delete” σε χρέη τέτοιας
έκτασης, μπορούν να γίνουν μόνο με έναν τρόπο και αυτό επίσης το
γνωρίζουν όλοι, δηλαδή με έναν πόλεμο! Με μια ευρείας έκτασης πολεμική
σύγκρουση!
Πώς όμως και από πού;
Αυτό είναι πραγματικά «λεπτομέρεια», αλλά η Νότια Κινεζική
Θάλασσα, η χερσόνησος της Κορέας, η Βαλτική ή η Ανατολική Μεσόγειος
είναι περιοχές κάτι παραπάνω από εύφλεκτες. Και όλοι οι παγκόσμιοι
παίκτες δείχνουν πολύ «νευρικοί». Ο Ρώσος υπουργός Άμυνας, Σεργκέι
Σοϊγκού, απειλεί με κατάρριψη τα αμερικανικά αεροσκάφη ηλεκτρονικού
πολέμου RC-135 που πλησιάζουν τις ρωσικές ακτές, ενώ επανειλημμένα Ρώσοι
αξιωματούχοι μιλούν για πυρηνικό πόλεμο. Οι ΗΠΑ έβγαλαν περιπολία
ταυτόχρονα έξι Ομάδες Μάχης Αεροπλανοφόρων, εκ των οποίων δύο στη
Μεσόγειο και δύο στη Νότια Κινεζική Θάλασσα (εξαιρετικά σπάνια και μόνο
σε περίπτωση πολέμου κάνουν την εμφάνισή τους τέτοιες «δυάδες»). Από την
πλευρά τους οι Κινέζοι προειδοποιούν τα αμερικανικά αεροπλανοφόρα με
προσβολή αν συνεχίσουν να προσεγγίζουν σε νησιά-ατόλες που «χτίζουν»
κυριολεκτικά, δημιουργώντας ΑΟΖ εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από τα
σύνορά τους. Οι δύο Κορέες (η Βόρεια με πυρηνικά) βρίσκονται συνεχώς με
το δάκτυλο στο σκανδάλη. Όσο για την κατάσταση στη Μέση Ανατολή αυτή την
γνωρίζουμε όλοι.
Πραγματικά το ερώτημα δεν είναι αν θα μπορούσε να υπάρξει μια ανάφλεξη, αλλά πότε θα συμβεί αυτό.
Η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ ανακοίνωσε ότι σκοπεύει
να αυξήσει τις ένοπλες δυνάμεις της Γερμανίας. Όπως σχολίασε το
περιοδικό Focus: «Είναι ένα σημάδι ότι η Γερμανία σκοπεύει να παίξει
μεγαλύτερο στρατιωτικό ρόλο στο μέλλον».
Έγκυροι αναλυτές διακρίνουν μια προσπάθεια της Γερμανίας να
κρατήσει μια «ισορροπία» μεταξύ Αμερικής και Ρωσίας, να αποκτήσει μια
πιο «ανεξάρτητη» εξωτερική πολιτική και επίσημα πλέον, ενώ το Βερολίνο
παρακολουθείται «από κοντά» για να εξακριβωθεί εάν ακολουθεί τα βήματα
του Αδόλφου Χίτλερ, που είχε υπογράψει συμμαχία με τη Σοβιετική Ένωση
και σταδιακά αύξησε τον στρατό του, πριν τινάξει την Ευρώπη και τον
κόσμο στον αέρα.
Υπενθυμίζουμε ότι η Άνγκελα Μέρκελ δήλωσε λίγες ώρες μετά το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος:
«Ακόμη και αν είναι δύσκολο να το φανταστεί κανείς για μας, δεν
θα πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι η ιδέα της ευρωπαϊκής ενοποίησης ήταν μια
ιδέα ειρήνης. Βλέπουμε όλοι ότι ο κόσμος βρίσκεται σε αναταραχή. Η
ειρήνη που έχουμε στην Ευρώπη εδώ και πολλά χρόνια, δεν είναι
αυτονόητη».
O γνωστός «επενδυτής» Τζορτζ Σόρος, θεωρεί ότι ο κόσμος
βρίσκεται στο κατώφλι ενός Γ΄ ΠΠ καθώς Κίνα και Ρωσία θα συνασπισθούν
πολιτικά και στρατιωτικά εναντίον των ΗΠΑ και των συμμάχων τους.
Σε πρόσφατη ομιλία του, σε συνέδριο του Bretton Woods στην
Παγκόσμια Τράπεζα, ανέφερε πως ανησυχεί έντονα για την πιθανότητα ενός
Γ΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Όπως επισημάναμε ήδη, η Κίνα και το χρέος των ΗΠΑ
προς την Κίνα μπορεί να είναι η βασική αιτία για έναν πόλεμο “DD”
(“Delete Depth”).
Ο δισεκατομμυριούχος επενδυτής υποστηρίζει ότι πολλά θα εξαρτηθούν από την υγεία της κινεζικής οικονομίας.
Και αυτή η σύγκρουση θα μπορούσε να ξεκινήσει από μια σύγκρουση
της Κίνας με την Ιαπωνία. «Εάν υπάρξει κάποια σύγκρουση της Κίνας με
έναν στρατιωτικό σύμμαχο των ΗΠΑ, όπως η Ιαπωνία, τότε δεν θα ήταν
υπερβολή να πούμε ότι θα φτάναμε στο κατώφλι του Γ΄ ΠΠ», είπε ο Σόρος.
Για να αποφευχθεί αυτό το σενάριο, ο Σόρος κάλεσε τις Ηνωμένες
Πολιτείες να κάνουν «μια μεγάλη παραχώρηση» και να επιτρέψουν στο
νόμισμα της Κίνας να ενταχθεί στο καλάθι νομισμάτων του Διεθνούς
Νομισματικού Ταμείου. Αυτό θα μπορούσε να καταστήσει το γουάν
ανταγωνιστή του αμερικανικού δολαρίου ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα.
Κάτι που οι ΗΠΑ αρνούνται κατηγορηματικά, αφού αυτό θα αποτελούσε
κίνδυνο για το ίδιο το δολάριο.
Μια συμφωνία σε αυτές τις γραμμές θα είναι δύσκολο να
επιτευχθεί, δήλωσε ο Σόρος, ωστόσο η εναλλακτική λύση είναι ιδιαίτερα
δυσάρεστη.
«Χωρίς μια συμφωνία, υπάρχει κίνδυνος η Κίνα να ευθυγραμμιστεί
πολιτικά και στρατιωτικά με τη Ρωσία και μετά η απειλή του Γ΄ Παγκόσμιου
Πολέμου γίνεται πραγματική, άρα αξίζει να δοκιμάσουμε», υπογράμμισε. Να
σημειώσουμε ότι ήδη αυτή η συμμαχία είναι γεγονός. Η επίσκεψη του Ρώσου
προέδρου στην Κίνα τον Ιούνιο επισφράγισε και την στρατιωτική συμμαχία
των δύο χωρών.
Αλλά δεν είναι μόνο ο Σόρος που δίνει υψηλά ποσοστά στην
πιθανότητα λόγω των οικονομικών προβλημάτων τα πράγματα να οδεύσουν «στα
άκρα». Ο Mohamed A. El-Erian, ο guru της διεθνούς αγοράς ομολόγων και
επικεφαλής του μεγαλύτερου παγκοσμίως επενδυτικού οίκου PIMCO, αναφέρει
σε άρθρο του με αφορμή το Brexit: «Η αυξημένη αβεβαιότητα,
τροφοδοτούμενη από την παγκόσμια θεσμική αστάθεια που επιδεινώνει την
μακροχρόνια οικονομική αστάθεια και οικονομική ρευστότητα, είναι πιθανό
να προκαλέσει ένα άνευ προηγουμένου μείγμα πολιτικής αναταραχής,
χρηματοπιστωτικής αστάθειας και οικονομικής ζημίας στις εβδομάδες που θα
έρθουν».
Οι κοινωνικο-πολιτικές ρήξεις είναι παντού σε όλο τον πλανήτη.
Οι χρηματοπιστωτικές αγορές και η «σοφία του πλήθους» που υποτίθεται ότι
έχουν από πίσω τους, δεν είναι καθόλου καλύτερες στο να προβλέπουν
παρόμοια πολιτικά αποτελέσματα από ό,τι οι περισσότεροι άνθρωποι. Τις
τελευταίες μέρες έως την ψηφοφορία της Πέμπτης στη Βρετανία, οι
χρηματιστές έδειχναν ήσυχοι πιστεύοντας ότι επικρατούσε το στρατόπεδο
της «παραμονής».
Το αποτέλεσμα ήταν ένα πολυήμερο ράλι της στερλίνας και των μετοχών που αφανίστηκαν με πολύ βίαιο τρόπο.
Το «Brexit» προστίθεται σε μια λίστα από αδιανόητα πράγματα που
έχουν γίνει πραγματικότητα. Παράξενα πράγματα συμβαίνουν όταν
προηγμένες οικονομίες επιμένουν σε μια νόρμα παρατεταμένης χαμηλής
ανάπτυξης και επιδείνωσης της ανισότητας – πράγματα όπως τα αρνητικά
ονομαστικά επιτόκια και η εμφάνιση του Ντόναλντ Τραμπ ως υποψήφιου των
Ρεπουμπλικάνων.
Η γεωστρατηγική πλευρά της κρίσης
Είναι γεγονός πως το γεωστρατηγικό status quo σε παγκόσμιο
επίπεδο παρουσιάζει σημάδια επιδείνωσης. Η σημαντική επιδείνωση των
σχέσεων μεταξύ του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας σε επίπεδα «ψυχρού πολέμου», οι
σχέσεις των ΗΠΑ με την Κίνα οι οποίες επίσης έχουν παρουσιάσει σημάδια
επιδείνωσης, αλλά και μια σειρά περιφερειακών εντάσεων καταδεικνύουν τη
συσσώρευση μιας διαρκούς πίεσης.
Η δραματική επιδείνωση του παγκόσμιου οικονομικού κλίματος με
αρχή της κρίση του 2008 –η χειρότερη μετά την μεγάλη οικονομική ύφεση
του 1929-1939 που οδήγησε στον Β΄ ΠΠ– ενδέχεται να αποτελέσει, όπως
υποστηρίζουν πολλοί το έναυσμα για έναν ακόμη παγκόσμιο πόλεμο, την
τρίτο κατά σειρά.
Γιατί όμως υπάρχει αυτή η ζοφερή εικόνα; Μοιάζει η διεθνής
κατάσταση με ένα «εργαστήριο» όπου όπως στους πλανήτες που
δημιουργούνται ευνοούνται οι συνθήκες για την δημιουργία ζωής, εδώ
αντίθετα δημιουργούνται εκείνες οι συνθήκες για να την καταστρέψουν.
Πολλοί θεωρούν την πορεία προς ένα νέο παγκόσμιο πόλεμο προδιαγεγραμμένη
και λίγο έως πολύ αναπόφευκτη.
Σύμφωνα με την θεώρηση αυτή οι παγκόσμιοι πόλεμοι δεν είναι
τίποτα άλλο παρά η εκτόνωση όπως είναι η έκρηξη ενός ηφαιστείου από την
πίεση που δημιουργείται από τον κοχλάζοντα πυρήνα της Γης.
Η ίδια θεωρία τοποθετεί αυτή την έκρηξη ως την αρχή μιας «επανεκκίνησης» για τα διεθνή δρώμενα.
Βέβαια στο σημείο πρέπει να τονίσουμε πως το «πυρηνικό φράγμα»
αποτελεί κυρίαρχο ανασταλτικό παράγοντα για ένα νέο παγκόσμιο πόλεμο και
αυτό για ευνόητους λόγους. Από την άλλη μεριά όμως υπάρχουν «γεράκια»
σε όλες τις πλευρές που θεωρούν πως δεν έχει νόημα η νίκη σε ένα τέτοιο
πόλεμο, όπου η ζωή απλά δεν θα υπάρχει.
Βάσει πάντως των 70 σχεδόν ετών ειρήνης (εκτός των
περιφερειακών συγκρούσεων βέβαια) σε παγκόσμιο επίπεδο, η «πίεση» αυτή
φαίνεται πως ήδη έχει δημιουργήσει τις πρώτες «ρωγμές» στο διεθνές
σύστημα ασφάλειας. Αυτές είναι οι μεγάλες συγκεντρώσεις δυνάμεων που
παρατηρούνται σε δύο κύρια σημεία: στις γραμμές «επαφής» του ΝΑΤΟ με τη
Ρωσία στην Ευρώπη και στην ευρύτερη περιοχή του δυτικού Ειρηνικού κοντά
στην Κίνα.