Του Πέπε Εσκομπάρ
Είναι
καθοριστικής σημασίας να μην εμφανιστεί κανένας ευρασιατικός
ανταγωνιστής, ικανός να κυριαρχήσει στην Ευρασία, κι έτσι να
αμφισβητήσει τις ΗΠΑ
Ζμπίγκνιου Μπρζεζίνσκι,
Η Μεγάλη Σκακιέρα, 1997
Ζμπίγκνιου Μπρζεζίνσκι,
Η Μεγάλη Σκακιέρα, 1997
Τι νόημα εμπεριέχει μια λέξη, ή καλύτερα ένα ιδεόγραμμα; Τα πάντα. Ένα
κινέζικο ιδεόγραμμα –ζι (που σημαίνει «αναμεταξύ») αναπαριστά γραφικά
την κεντρική στρατηγική της εξωτερικής πολιτικής του νέου κινέζικου
ονείρου.
Στο άνω μέρος του τετράγραμμου ιδεογράμματος –που συμβολικά αναπαριστά την οροφή ενός σπιτιού –η αριστερή γραμμή αναπαριστά την οικονομική ζώνη του Δρόμου του Μεταξιού, ενώ η δεξιά γραμμή αναπαριστά τη θαλάσσια Οδό του Μεταξιού του 21ου αιώνα. Στο κάτω μέρος, η αριστερή γραμμή συμβολίζει τον διάδρομο Κίνας-Πακιστάν, μέσω της επαρχίας Ζινγιάνγκ, και η δεξιά γραμμή τον διάδρομο Κίνας-Μιανμάρ-Μπαγκλαντές-Ινδίας, που ανοίγεται μέσω της επαρχίας Γιουνάν.
Ο νέος Δρόμος του Μεταξιού, που στην πραγματικότητα είναι πολλοί δρόμοι, συμβολίζει τη στροφή της Κίνας προς μια παλιά ενδοχώρα: την Ευρασία. Τούτο συνεπάγεται μια ισχυρή Κίνα, που πλουτίζει ακόμα περισσότερο από τα εδάφη που την περιβάλλουν, δίχως να χάνει την ουσία της ως κράτος-πολιτισμός. [ ] Κατά το παρελθόν, η Κίνα χρησιμοποίησε το εργαλείο των κεντρικών έργων υποδομής, όπως το Σινικό Τείχος, για την ενοποίησή της. Στο μέλλον, θα έχει ένα μεγάλο σχέδιο για την ενοποίηση της Ευρασίας, μέσω ενός σιδηροδρόμου υψηλής ταχύτητας. Όταν κανείς αναλογίζεται το εύρος αυτού του οραματικού σχεδίου, συνειδητοποιεί ότι ο πρόεδρος Ζι μάλλον θα ξεπεράσει και τον Μάο Τσε Τουνγκ και τον Ντεγκ Ξιάο Πινγκ.
Φυσικά, οι νέες πρωτοβουλίες της Κίνας δύναται να εκληφθούν ως προσπάθειες δημιουργίας ενός νέου εμπορικού συστήματος φτιαγμένου από και για το Πεκίνο. Ταυτόχρονα, οι ΗΠΑ ανησυχούν για το γεγονός ότι ο νέος Δρόμος του Μεταξιού ενδέχεται να είναι μια ειρηνική γεωπολιτική απάντηση στην, καθοδηγούμενη από το Πεντάγωνο, στρατιωτικής υφής στρατηγική της στροφής προς την Ασία, της κυβέρνησης Ομπάμα.
Το Πεκίνο από την πλευρά του δηλώσει προς πάσα κατεύθυνση ότι δεν τρέφει φιλοδοξίες ηγεμονίας για την περιοχή και ότι η νέα πρωτοβουλία του δεν είναι σε καμία περίπτωση ένα νέο Σχέδιο Μάρσαλ. Αποτελεί αναμφισβήτητο γεγονός το ότι το Σχέδιο Μάρσαλ είχε ως αποδέκτες αποκλειστικά τις χώρες της Δύσης και απέκλεισε κάθε χώρα ή περιοχή που βρισκόταν ιδεολογικά πλησίον της ΕΣΣΔ. Αντιθέτως, η Κίνα εστιάζει στην ενοποίηση των αναδυομένων οικονομιών σε ένα τεράστιο πανευρασιακό εμπορικό δίκτυο.
Achtung! Seidenstrasse! (Προσοχή! Δρόμος του Μεταξιού!)
Δεν
είναι παράξενο το γεγονός ότι οι πιο εύρωστες οικονομικά χώρες της ΕΕ
θέλουν να συμμετάσχουν στην Ασιατική Τράπεζα Υποδομών και Επενδύσεων
(ΑΙΙΒ) –η οποία θα παίξει κεντρικό ρόλο στον νέο Δρόμο του Μεταξιού. Η
ΕΕ αποτελεί ήδη τον καλύτερο εμπορικό εταίρο της Κίνας και φέτος
συμπληρώνονται τα σαραντάχρονα της έναρξης των εμπορικών σχέσεων
Κίνας-ΕΕ. Είναι πολύ πιθανή η δημιουργία ενός κοινού Σινο-Ευρωπαϊκού
Ταμείου, το οποίο θα χρηματοδοτεί έργα υποδομής και πράσινης ενέργειας
σε όλο το εύρος της ενοποιημένης Ευρασίας.
Το κινέζικο σχέδιο, βέβαια, θα συμπεριλάβει και τη Ρωσία, η οποία αποτελεί βασικό εταίρο του νέου Δρόμου του Μεταξιού μέσω της ρωσοκινεζικής συγχρηματοδότησης, ύψους 280 δισ. δολαρίων, της μετατροπής του υπερσιβηρικού σιδηροδρόμου σε σιδηρόδρομο υψηλής ταχύτητας. Κάπου εκεί θα συναντηθεί το σχέδιο του νέου Δρόμου του Μεταξιού με το αρχικό όραμα του Πούτιν για μια γιγάντια εμπορική ζώνη που θα εκτείνεται από τη Λισαβώνα μέχρι το Βλαδιβοστόκ.
Παράλληλα, ο θαλάσσιος Δρόμος του Μεταξιού του 21ου αιώνα θα ενισχύσει το ήδη ακμάζον εμπόριο ανάμεσα στην Κίνα και τη ΝΑ Ασία. Η επαρχία Φουζιάν, που βρίσκεται απέναντι από την Ταϊβάν, θα παίξει κεντρικό ρόλο. Ο Ζι έχει περάσει μεγάλο μέρος της ζωής του στη Φουζιάν και απ’ ό,τι φαίνεται θέλει να συμπεριλάβει και το Χονγκ Κονγκ στο μεγάλο σχέδιο δράσης του.
Όλες οι εξελίξεις που αναφέρθηκαν παραπάνω έχουν ενεργοποιηθεί από το γεγονός ότι η Κίνα είναι επιτέλους έτοιμη να εξάγει μαζικά κεφάλαια και να παρέχει πίστωση στις χώρες του Νότου. Σε λίγους μήνες το Πεκίνο θα εγκαινιάσει το Κινεζικό Διεθνές Σύστημα Πληρωμών (CIPS), το οποίο θα λανσάρει το γιουάν ως βασικό παγκόσμιο νόμισμα για κάθε είδους εμπόριο. Υπάρχει ήδη η ΑΙΙΒ, η οποία θα πλαισιωθεί από τη Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα των χωρών BRICS και που, με βάση τη Σαγκάη, θα ανταγωνιστούν στα ίσια την Παγκόσμια Τράπεζα.
Το μεγάλο παιχνίδι στην Ευρασία, αντίθετα με τους ευσεβείς πόθους του Μπρζεζίνσκι, μάλλον θα πάρει τη μορφή μιας γεωπολιτικής πρόκλησης. Μιας, ντε φάκτο, ρωσοκινεζικής συνεργασίας, που θα ενισχύσει ακόμα περισσότερο τον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO).
Μέχρι τότε, το Ιράν και το Πακιστάν θα είναι μέλη του SCO. Η Περσία και η Κίνα έχουν στενές σχέσεις εδώ και δύο χιλιάδες χρόνια και ήρθε πλέον η ώρα της περαιτέρω αναβάθμισής τους. Επίσης, το Πακιστάν αποτελεί βασικό τμήμα του θαλασσίου Δρόμου του Μεταξιού, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς το λιμάνι του Γκουαντάρ στον Ινδικό Ωκεανό, που σε μερικά χρόνια θα είναι κεντρικός κόμβος του αγωγού αερίου Ιράν-Πακιστάν (ΙΡ). Το ίδιο λιμάνι φιγουράρει στα κινέζικα σχέδια ως αφετηρία ενός ακόμη αγωγού, που θα ακολουθεί τον αυτοκινητόδρομο του Καρακορούμ και θα μεταφέρει αέριο στην κινέζικη επαρχία Ζινζιάνγκ.
Το Ιράν και το Πακιστάν –το σταυροδρόμι της ΝΔ και Ν Ασίας– αναβαθμίζονται, έτσι, σε στρατηγικούς παίκτες του νέου Δρόμου του Μεταξιού και δίνουν τη δυνατότητα στην Κίνα να επεκτείνει το εμπορικό της δίκτυο τόσο στον Ινδικό Ωκεανό, όσο και στον Περσικό Κόλπο.
Το μέλλον ανήκει στους έχοντες όραμα
Ο
πανικός της Ουάσιγκτον σε σχέση με τις εξελίξεις προδίδει την τραγική
έλλειψη κάποιου αμερικανικού οράματος ικανού να κερδίσει την κοινή γνώμη
της Ευρασίας –εκτός ίσως από αυτό της ασαφούς στρατιωτικής απειλής, σε
συνδυασμό με την συνεχή επέκταση του ΝΑΤΟ και τον εταιρικό θόρυβο του
ελεύθερου εμπορίου όπως προάγεται από τη Διατλαντική Εταιρική Σχέση
Εμπορίου και Επενδύσεων (ΤΤΙΡ), γνωστού στην Ασία και ως «εμπορικού
ΝΑΤΟ».
Η απάντηση στην ΤΤΙΡ δρομολογείται ήδη από τις χώρες BRICS και τον SCO και δεν είναι άλλη από την αδιάκοπη ενίσχυση της ρωσοκινεζικής στρατηγικής συνεργασίας. Επίσης, υπάρχει και μεγάλη κινητικότητα σε σχέση με την επέκταση της Ευρασιακής Ένωσης (που αποτελείται από την Αρμενία, τη Λευκορωσία, το Καζαχστάν, τη Ρωσία και σύντομα θα έχει δύο νέα μέλη, την Κιργιζία και το Τατζικιστάν). Στη Μέση Ανατολή, η Συρία εξετάζει το ενδεχόμενο της συμμετοχής στην Ένωση και η Αίγυπτος έχει ήδη υπογράψει συμφωνία εμπορικής συνεργασίας. Στη ΝΑ Ασία, το Βιετνάμ πρόκειται να υπογράψει σύμφωνο συνεργασίας με την Ένωση μέσα στο 2015.
Η μυστική ατζέντα της Ρωσίας και της Κίνας στη δημιουργία οδικού χάρτη για την επίτευξη μιας συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν (τύπου Ιράν-Ρ5+1) ανοίγει τον δρόμο για την εισδοχή του Ιράν στον SCO ως πλήρες μέλος. Έτσι, το 2016, το SCO αναμένεται να ενώσει το 60% της Ευρασίας, με έναν πληθυσμό 3.5 δισ. ανθρώπων και έναν ορυκτό πλούτο σε πετρέλαιο και αέριο που θα ξεπερνά αυτόν των κρατών του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (GCC).
Οπότε, το πραγματικό ερώτημα δεν είναι το πότε θα καταρρεύσει η Κίνα, όπως διατεινόταν ο Ντέιβιντ Σάμπαουχ, ο αποκαλούμενος και δεύτερος τη τάξει ειδικός επί κινεζικών θεμάτων στις ΗΠΑ (ποιος να είναι άραγε ο πρώτος; Ο Κίσιντζερ;) Το πραγματικό ερώτημα είναι το πώς οι μυριάδες πλευρές του νέου Δρόμου του Μεταξιού θα διαμορφώσουν το νέο ευρασιακό όνειρο. Οι έχοντες όραμα θα δρέψουν τους καρπούς του μέλλοντος.
Μετάφραση: Dean M.
infognomonpolitics