Γράφει ο Νίκος Χειλαδάκης
Πρόκειται πραγματικά για μια καταπληκτική ιστορία που δείχνει πως η παρουσία της Ρωμιοσύνης εξακολουθεί να «αιωρείται» σε πολλές περιοχές της Μικράς Ασίας όπου άνθησε επί αιώνες.
Όπως αναφέρεται, οι κάτοικοι μιας κωμόπολης της περιοχής του Balıkesir, πιστεύουν πως είναι κακότυχοι και πως η κωμόπολη τους, το Büyukdere, όπου πριν από την ανταλλαγή των πληθυσμών κατοικούσαν ελληνορθόδοξοι Ρωμιοί, δεν έχει κανένα μέλλον. Αλλά το ενδιαφέρων σε αυτή την ιστορία είναι πως αποδίδουν όλα τα δεινά τους στην… «κατάρα» των Ελλήνων που κατοικούσαν στην περιοχή τους και έφυγαν μετά την Μικρασιατική καταστροφή.
Οι κάτοικοι του Büyukdere πιστεύουν ότι τα σημερινά σπίτια τους όπου κατοικούσαν οι παλιοί ιδιοκτήτες, Έλληνες της Μικράς Ασίας, είναι καταραμένα, γιατί οι ιδιοκτήτες τους πριν φύγουν διωγμένοι από τα άτακτα στρατεύματα του Κεμάλ που προήλαυναν, είχαν ρίξει κατάρα πίσω τους να μην αξιωθεί άνθρωπος που θα κατοικήσει εκεί να προκόψει και να ευημερήσει. Από τότε, όπως υποστηρίζουν οι κάτοικοι της περιοχής που είχαν έρθει για να μείνουν στα σπίτια των Ρωμιών κατοίκων, δεν έχουν δει καμιά προκοπή. Η οικονομική τους κατάσταση είναι οικτρή και κάθε προσπάθεια που έχουν κάνει όλα αυτά τα χρόνια για να δούνε μια «άσπρη μέρα»είναι μάταιη, όπως υποστηρίζουν, χωρίς να δούνε στον ήλιο μοίρα, λες και κάποιος τους κατατρέχει και δεν τους αφήνει να σταθούν σε χλωρό κλαρί.
Η πόλη τους όπως αναφέρεται, ήταν πριν από την μικρασιατική καταστροφή κατά 70% ελληνική και εκεί υπήρχε μια ανθούσα ελληνική κοινότητα που καταστράφηκε με την υποχώρηση του ελληνικού στρατού το 1922, υποχώρηση που ανάγκασε τους κατοίκους του Büyukdere, (Μεγάλο Ρέμα), να εγκαταλείψουν τις πατρικές τους εστίες και να φύγουν διωκόμενοι στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τα όσα υποστήριξε ένας πρώην δήμαρχος της κωμόπολης, ο Nadı Baklaci, ο οποίος επίσης μένει σε ελληνικό παλιό σπίτι, όταν οι Ρωμιοί αναγκάστηκαν να φύγουν και είδαν ότι έρχονταν η μεγάλη καταστροφή, έριξαν…κατάρα πίσω τους στα σπίτια που εγκατέλειπαν να μην ευτυχήσουν οι μουσουλμάνοι που θα πάνε να τα κατοικήσουν και να τα «μαγαρίσουν». Αυτή η κατάρα, όπως ισχυρίζεται ο Baklaci, «μας κυνηγάει μέχρι σήμερα. Είμαστε συνεχώς χρεωμένοι, οι σοδιές μας ποτέ δεν πανε καλά, τα χωράφια μας δεν αποδίδουν και οι οικογένειες μας πέφτουν από την μια συμφορά στην άλλη».
Μια άλλη χαρακτηριστική απόδειξη για την ελληνική κατάρα, όπως αναφέρει ο πρώην δήμαρχος του Μεγάλου Ρέματος, είναι πως όσοι προσπάθησαν να κάνουν ανακαινίσεις στα παλιά ελληνικά σπίτια που πήραν και κατοίκησαν μετά την μικρασιατική καταστροφή δεν τα κατάφεραν. Κατά περίεργο τρόπο κάθε προσπάθεια σοβαρής ανακαίνισης δεν μπορούσε να προχωρήσει γιατί όλο και κάποιο ατύχημα χτύπησε τους μαστόρους. «Κάθε πέτρα που προσπαθούσαμε να βάλουμε έπεφτε πάνω στο κεφάλι μας», ανέφερε χαρακτηριστικά ο πρώην δήμαρχος της «καταραμένης» πόλης. «Μερικοί σκέφτηκαν να μετατρέψουν την εκκλησία των Ρωμιών σε σχολείο, αλλά κόντεψε να πέσει όλη η οροφή στο κεφάλι τους. Κανένας δάσκαλος δεν δέχονταν να διδάξει μέσα σε αυτό το σχολείο, με αποτέλεσμα τα παιδιά μας να είναι χωρίς δάσκαλο. Μέχρι και το νερό που πίνουμε πολλές φορές φοβόμαστε ότι είναι καταραμένο και μπορεί να μας φέρει καμιά επιδημία.» Τόση μάλιστα είναι η απελπισία των κατοίκων της περιοχής, που τα ρίχνουν όλα στην «ελληνική κατάρα», ώστε σκέφτονται να εγκαταλείψουν ομαδικά την «καταραμένη πόλη» και να πάνε αλλού να βρούνε την τύχη τους παρ όλο που έχουν περάσει τόσα χρόνια από την εποχή που στο Büyukdere ζούσαν οι Έλληνες, οι οποίοι είχαν μια δυναμική κοινότητα με πολλούς μαστόρους και πετυχημένους επαγγελματίες.
Αλλά το φαινόμενο της «ελληνικής κατάρας» που πιστεύουν οι Τούρκοι για τις περιοχές όπου άλλοτε κατοικούσαν Έλληνες, δεν είναι το μοναδικό στην περιοχή. Είναι γνωστό πως στην ακτή της Μεσογείου, στην νοτιοδυτική Τουρκία, υπάρχουν οι λεγόμενες «πόλεις φάντασματα» πρώην ανθούσες ελληνικές εστίες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Μάκρη, οι κάτοικοι της οποίας είχαν έρθει στην Νέα Μάκρη της Αττικής. Οι πόλεις αυτές είναι έρημες γιατί οι Τούρκοι δεν τόλμησαν ποτέ να πάνε να τις κατοικήσουν, φοβούμενοι όπως αναφέρεται την κατάρα που είχαν ρίξει πίσω τους οι παλιοί Έλληνες κάτοικοι. Μόνο τις στέγες είχαν τολμήσει να αφαιρέσουν και έτσι το θέαμα που παρουσιάζουν είναι σπίτια χωρίς στέγη, δρόμοι έρημοι, πόλεις στοιχειομένες που άλλοτε έσφυζαν από ζωή του ελληνικού μικρασιατικού στοιχείου.
ΝΙΚΟΣ ΧΕΙΛΑΔΑΚΗΣ
Δημοσιογράφος-Συγγραφέας-Τουρκολόγος http://nikosxeiladakis.gr/