Ακολουθούν κάποια γενικά στοιχεία για τη Δημοκρατία της Τσετσενίας, τις σχέσεις με τη Μόσχα και τους δυο πολέμους.
Η Δημοκρατία της Τσετσενίας (Чече́нская Респу́блика) είναι ομοσπονδιακό υποκείμενο της Ρωσίας, υπαγόμενο στο Νότιο Διαμέρισμα. Η Ρωσία είναι μια ομοσπονδιακή δημοκρατία,με 85 ομοσπονδιακές υποδιαιρέσεις. Όλα τα ομοσπονδιακά υποκείμενα (субъекты федерации) έχουν ίσα ομοσπονδιακά δικαιώματα, καθώς και αντιπροσώπευση στο Ομοσπονδιακό Συμβούλιο. Ωστόσο, διαφέρουν μεταξύ τους ως προς το ποσοστό αυτονομίας που απολαμβάνουν. Η Δημοκρατία της Τσεσενίας βρίσκεται στο Βόρειο Καύκασο και συνορεύει με τη Γεωργία. Πρωτεύουσά της είναι το Γκρόζνυ . Κυρίαρχη εθνότητα της Δημοκρατίας είναι οι Τσετσένοι, οι οποίοι εκπροσωπούν το 93,5% του πληθυσμού.
Οι σχέσεις των Τσετσένων με την κυβέρνηση της Μόσχας δεν υπήρξαν ποτέ αρμονικές, όμως η κατάσταση έγινε ανεξέλεγκτη μετά τη διάσπαση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991. Τότε η τοπική κυβέρνηση επιδίωξε την πλήρη απόσχιση της Τσετσενίας από τη Ρωσία, πράγμα που η κεντρική κυβέρνηση απέρριψε για τρεις λόγους:
-Νομικά, η Τσετσενία αποτελούσε και πριν το 1991 τμήμα της Ρωσίας (Αυτόνομη ΣΣΔ υπαγόμενη στη ΣΣΔ της Ρωσίας), επομένως δεν είχε δικαίωμα πλήρους απόσχισης όπως π.χ. η Ουκρανία ή η Λιθουανία, οι οποίες ήταν χωριστές Σοβιετικές Δημοκρατίες.
-Πολιτικά, πιθανή ανεξαρτησία της Τσετσενίας θα αποτελούσε παράδειγμα και για άλλες εθνότητες που ζουν στο ρωσικό νότο.
- Οικονομικά, η Τσετσενία είναι βασικός κόμβος στο δίκτυο μεταφοράς του ρωσικού πετρελαίου.
Μετά την άρνηση της ρωσικής κυβέρνησης, ο επικεφαλής του αποσχιστικού κινήματος Τζοχάρ Ντουντάγιεβ έπαυσε να αναγνωρίζει τις ρωσικές αρχές και αυτοανακηρύχθηκε πρόεδρος της Τσετσενικής Δημοκρατίας της Ιτσκερίας, έχοντας μεγάλη λαϊκή υποστήριξη. Το νέο κράτος δεν αναγνώρισε ποτέ κανείς, παρά μόνο το Αφγανιστάν όσο ελεγχόταν από τους Ταλιμπάν και προσωρινά η Γεωργία, η οποία επίσης είχε προβλήματα με τη Ρωσία εκείνη την περίοδο.
Η κατάσταση συνέχισε να οξύνεται όλο και περισσότερο, μέχρι που σύντομα στα τσετσενικά εδάφη ξεκίνησε ένας αιματηρός εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα στους Αυτονομιστές και τους Ομοσπονδιακούς. Η σύνθεση των δύο αυτών στρατοπέδων δεν ήταν σαφής, με τους ντόπιους πολέμαρχους να αλλάζουν πλευρά ανάλογα με τα συμφέροντα και τις διαθέσεις της στιγμής. Ο εμφύλιος έδωσε στη Ρωσία το πρόσχημα να επεμβεί στρατιωτικά το 1994 και έκτοτε η Τσετσενία βρίσκεται (επίσημα ή ανεπίσημα) σε εμπόλεμη κατάσταση.
Πρώτος Πόλεμος της Τσετσενίας ονομάστηκε η στρατιωτική σύρραξη της περιόδου Δεκεμβρίου 1994 - Αυγούστου 1996 ανάμεσα στη Ρωσική Ομοσπονδία και τη Δημοκρατία της Τσετσενίας. Μετά την αρχική ρωσική εκστρατεία του 1994-95, που ολοκληρώθηκε με την καταστροφή της πόλης του Γκρόζνυ, πρωτεύουσας της Τσετσενίας, οι ρωσικές ομοσπονδιακές δυνάμεις επιχείρησαν να πάρουν τον έλεγχο της ορεινής περιοχής της Τσετσενίας αλλά αναχαιτίστηκαν από τους Τσετσένους αντάρτες και τις επιδρομές τους στα πεδινά, παρά την καταφανή υπεροχή τους σε ανθρώπινο δυναμικό, οπλισμό και αεροπορική υποστήριξη.
Ως αποτέλεσμα της πτώσης του ηθικού των ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων και της σχεδόν καθολικής αντίδρασης της ρωσικής κοινής γνώμης για μια σύγκρουση που οδηγούσε σε φοβερές απώλειες στα πεδία των μαχών, η κυβέρνηση του προέδρου τότε της Ρωσικής Ομοσπονδίας Μπορίς Γιέλτσιν κήρυξε κατάπαυση του πυρός το 1996 και υπέγραψε με τους Τσετσένους συνθήκη ειρήνης ένα χρόνο αργότερα.
Οι επίσημες στατιστικές κάνουν λόγο για 5.500 θανάτους στις τάξεις του Ρωσικού Στρατού, ενώ άλλοι ανεβάζουν το νούμερο αυτό στις 7.500, ακόμα και τις 14.000 απώλειες. Αναφορικά με τις απώλειες στις τάξεις των Τσετσένων αυτονομιστών ανταρτών, δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία, με τους αριθμούς από διάφορες ανεπίσημες πηγές να κυμαίνονται από 3.000 έως 15.000 νεκρούς. Οι θάνατοι αμάχων υπολογίζονται σε 30.000 έως 100.000 με 200.000 τραυματίες και περισσότερους από 500.000 ανθρώπους στην προσφυγιά, με τα χωριά τους και τις πόλεις ολοσχερώς κατεστραμμένα στον ανηλεή αυτό πόλεμο.
Δεύτερος Πόλεμος της Τσετσενίας ή πόλεμος στο Βόρειο Καύκασο, ονομάστηκε η ένοπλη σύγκρουση μεταξύ της Ρωσικής Ομοσπονδίας και των Τσετσένων αυτονομιστών. Ξεκίνησε με την επίθεση των ρωσικών δυνάμεων στο έδαφος της Τσετσενίας την 26η Αυγούστου 1996, σε απάντηση για την εισβολή στη ρωσική Δημοκρατία του Νταγκεστάν της Ισλαμικής Ταξιαρχίας Προστασίας της Διεθνούς Ειρήνης (ονομασία πολυεθνικής οργάνωσης μουτζαχεντίν ανταρτών).
Την 1η Οκτωβρίου 1999, ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις εισέβαλαν στην τσετσενική πρωτεύουσα. Η εκστρατεία τερμάτισε τη ντε φάκτο (επιβληθείσα από τα γεγονότα δηλαδή και όχι από κάποιο νόμο) διακηρυχθείσα ανεξαρτησία της Δημοκρατίας της Τσετσενίας (που είχε προκύψει μετά τον ατυχή για τους Ρώσους Πρώτο Πόλεμο της Τσετσενίας) και αποκατέστησε τον ομοσπονδιακό έλεγχο της περιοχής. Παρόλο που θεωρείται από πολλούς ως μια εσωτερική σύγκρουση εντός της Ρωσικής Ομοσπονδίας, ο πόλεμος αυτός προσέλκυσε μεγάλο αριθμό ξένων μαχητών, εθελοντών και μισθοφόρων.
Κατά τη διάρκεια του πρώτου σταδίου της εκστρατείας, οι ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις και οι τσετσενικές παραστρατιωτικές δυνάμεις στο πλευρό των Ρώσων, αντιμετώπισαν τους Τσετσένους αυτονομιστές σε ανοιχτή μάχη και πολιόρκησαν από τα τέλη του 1999 την πρωτεύουσα της Τσετσενίας Γκρόζνυ την οποία και κατέλαβαν το Φεβρουάριο του 2000. Το Μάϊο του 2000 η Ρωσία ανέλαβε τον άμεσο έλεγχο της Τσετσενίας, παρότι οι αντάρτες εξακολούθησαν να προξενούν στους Ρώσους μεγάλες απώλειες σε ολόκληρη την περιοχή του Βόρειου Καυκάσου και να προκαλούν το ρωσικό πολιτικό πρόταγμα στην Τσετσενία για αρκετά χρόνια ακόμα. Ομάδες Τσετσένων αυτονομιστών εξαπέλυσαν στα χρόνια που ακολούθησαν τρομοκρατικές επιθέσεις εναντίον πολιτών στην κυρίως Ρωσία. Οι επιθέσεις αυτές όπως και οι καταπατήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το ρωσικό στρατό και τους Τσετσένους αυτονομιστές προκάλεσαν πολλάκις την καταδίκη τους από τη διεθνή κοινότητα.
Geopolitics Editorial Team
http://www.geopolitics.com.gr/2015/01/blog-post_957.html