Δύο χώρες με πλούσιο ιστορικό αντιπαραθέσεων και διαμάχης, με αποκορύφωση δύο πολέμους μικρής διάρκειας αλλά μεγάλης έντασης τον 20° αιώνα
(1967 , 1973 ).
Έκτοτε, η συνεχής διαμάχη των δύο χωρών υπήρξε μεν, αλλά ήταν πάντα υποτονική, με κύριο σημείο διαφοράς εκείνο που αφορούσε τα υπόγεια περάσματα στην Rafah που χρησιμοποιούσε η Hamas, αλλά και μια σημαντική διαφωνία που είχε ως επίκεντρο τον Νείλο και την χρήση του, έχοντας εκεί ως μετέχοντες την Αιθιοπία και το Σουδάν. Το Ισραήλ σε αυτή την διαφορά παίζει συνήθως τον ρόλο του υποκινητή και ελεγκτή της κατάστασης, αφού οι υπηρεσίες τους φημολογείται ότι θέλουν τον στρατηγικό έλεγχο του Νείλου λόγω της διαμάχης με το Ιράν.
Η διαμάχη των δύο χωρών εντεινόταν ακόμα περισσότερο, κυρίως λόγω του Σουνιτικού χαρακτήρα της Αιγύπτου και της κυβέρνησης της , ενώ η ίδια η χώρα ουκ ολίγες φορές αποτέλεσε την "ατμομηχανή" του Ισλάμ , προ της εγκαθίδρυσης του θρησκευτικού καθεστώτος στο Ιράν το 1979 μετά την ανατροπή του Σάχη.
Η περίπτωση της διαμάχης των δύο χωρών εύκολα θα μπορούσε να πει κάποιος πώς αντιπροσωπεύει την συνολική εικόνα της περιοχής ανάμεσα σε Αραβικά κράτη και σε αυτό του Ισραήλ. Συνεχείς διαφωνίες και ένα διαρκές "μπραντεφέρ" για το ποιος θα είχε το "πάνω χέρι" στην Μέση Ανατολή. Αυτό, όμως, σταμάτησε με την είσοδο του Ιράν στην εικόνα την δεκαετία του 1980 αλλά και τις παρεμβατικές κινήσεις της Σαουδικής Αραβίας που κατάφεραν να υποσκελίσουν την Ισλαμική αρχηγία της Αιγύπτου και να πάρουν την θέση της τόσο σε θέματα επιρροής του Κορανίου όσο και στις κόντρες/διαμάχες με το Ισραήλ.
Σήμερα από όσο φαίνεται , υπάρχει κάτι διαφορετικό σαν εικόνα. Η αλλαγή στο καθεστώς αυτό, μοιάζει να ξεκίνησε με την ανατροπή του καθεστώτος του Μουμπάρακ και την εγκαθίδρυση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας με την βοήθεια του στρατού για την ενίσχυση και επαναφορά της χώρας στο "πνευματικό Ισλάμ" και στην θέση που κατείχε. Αυτό απέτυχε τόσο λόγω του Σιιτικού χαρακτήρα της οργάνωσης σε μια άκρως Σουνιτική χώρα, όσο και στην προσπάθεια εφαρμογής της Σαρία σε ένα κατεξοχήν κοσμικό Ισλαμικό κράτος.
Ακριβώς αυτή η αποτυχία έχει επαναφέρει και πάλι το στρατιωτικό καθεστώς στην Αίγυπτο υπό την ηγεσία του Αμπντούλ Φατάχ Σαΐντ Χουσεΐν Χαλίλ αλ-Σίσι. Η ηγεσία του φαίνεται να έχει φέρει σοβαρές αλλαγές τόσο στην πολιτική όσο και στην διπλωματική εξωτερική κατεύθυνση της χώρας. Σημειολογικά και μόνο, αναφέρουμε σημαντικά κομμάτια που ήδη έχουν εκκινήσει και φέρνουν την Αίγυπτο στο επίκεντρο εξελίξεων.
1. Διάνοιξη νέου καναλιού-διώρυγας προς τον Περσικό κόλπο. Η διάνοιξη νέας διώρυγας στην Αίγυπτο αποτελεί μια σημαντικότατη εξέλιξη που αλλάζει ριζικά τον γεωστρατηγικό χάρτη της περιοχής. Το όλο έργο θα αποτελεί επέκταση της ήδη υπάρχουσας στο Σουέζ, δίνοντας καλύτερη και μεγαλύτερη χωρητικότητα διακίνησης πλοίων σε λιγότερο χρόνο. Το έργο θα φέρει περισσότερο χρήματα, περισσότερη επιρροή και σίγουρα μεγαλύτερη προσοχή από όλες τις χώρες που θέλουν κάποιο έλεγχο σε τέτοιου είδους κινήσεις. (βλ. Συμμαχίες)
2. Συνεργασία με την Ρωσία για πυρηνικό εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας. Η κυβέρνηση του αλ-Σίσι αντιμετωπίζει αυτή την στιγμή ένα σημαντικό πρόβλημα με την παροχή ενέργειας και συνεχείς διακοπές τροφοδοσίας καθώς το δίκτυο είναι ανεπαρκές. Αυτό επιφέρει προβλήματα σημαντικά σε βιομηχανία και σε πολίτες επηρεάζοντας άμεσα έτσι και το ΑΕΠ της. Η συνεργασία με την Ρωσία του Πούτιν στην δημιουργία πυρηνικού εργοστασίου έχει πολλαπλά οφέλη για την Αίγυπτο. Πέρα από το προφανές που έχει να κάνει με την ενέργεια και την διάθεση της, η ίδια θα μπορεί να ανοίξει διαύλους επικοινωνίας με Ρωσία, που ψάχνει πλέον και λιμάνι στην Μεσόγειο μετά την προβληματική κατάσταση στην Συρία, ενώ ταυτόχρονα θα φτάσει η χώρα και στο επίπεδο του άσπονδου φίλου και εχθρού, Ισραήλ, όσον αφορά τις πυρηνικές ικανότητες.
3. Στρατός και εξοπλισμοί. Η προμήθεια υποβρυχίων από Γερμανία, πλοίων από Γαλλία, ελικοπτέρων από ΗΠΑ, εξοπλισμών από Ρωσία, δείχνει μια ανερχόμενη στρατιωτική δύναμη με πεζικό που έχει σημαντικές διαφορές σαν δυναμικό από οποιαδήποτε άλλη Αραβική χώρα στην περιοχή, καθώς πρόκειται για το μόνο έθνος-κράτος που υπάρχει εδώ και χιλιάδες χρόνια , σε σύγκριση με όλα τα υπόλοιπα που ήταν δημιουργήματα από παρέμβαση της Δύσης. Ένα έθνος, δηλαδή, με κοινωνικό πυρήνα και συνοχή, με ιστορικό παρελθόν και ρίζες διαχρονικές. Στοιχεία που καθορίζουν σημαντικά το αξιόμαχο κάθε χώρας.
4. Διπλωματία και συμμαχίες. Η Αίγυπτος έχει καταφέρει εδώ και λίγο καιρό να μπει σφήνα ή να παίξει καταλυτικό ρόλο σε πολλές περιπτώσεις. Σημαντικότερη μέχρι στιγμής είναι η ειρηνευτική της παρέμβαση στην συνθήκη μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς σε ένα ρόλο που ούτε οι ΗΠΑ δεν κατάφεραν να φέρουν εις πέρας. Δεύτερο σημείο είναι η απόλυτη επιρροή έναντι κάθε φανατικού Ισλαμικού στοιχείου με κύρια αναφορά την καταδίκη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Εκείνο όμως που ξάφνιασε ακόμα και το ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. είναι η πρωτοβουλία της , μαζί με την Τυνησία και την Αλγερία και τα ΗΑΕ να δρομολογήσουν και να πράξουν επεμβάσεις στην διαλυόμενη Λιβύη. Ένα κομμάτι ακόμα που αφορά και την Ελλάδα και την Κύπρο, είναι η συνθήκη για την ΑΟΖ. Η Αίγυπτος θέλοντας να εκμεταλλευθεί κάθε πτυχή και σημείο του εθνικού της πλούτου θέλησε να οριοθετήσει και αυτό το σημείο. Οι διαδικασίες είχαν ξεκινήσει αλλά προς το παρόν δεν υπάρχει εξέλιξη.
5. Παιδεία. Σε κάθε κράτος ο κύριος πυλώνας ανάπτυξης για το μέλλον της είναι η παιδεία. Η Αίγυπτος διαχρονικά διατηρούσε το μεγαλύτερο ποσοστό ανώτερης παιδείας στην Μέση Ανατολή που την είχε φέρει και σε μια θέση ηγεμονική όσον αφορά τον κοσμικό χαρακτήρα του Ισλάμ και την δυνατότητα συνεργασίας με τον υπόλοιπο κόσμο. Το καθεστώς του αλ-Σίσι έχει σχεδιάσει ένα πλάνο με κατάληξη το 2030, που, όμως, δέχεται αρκετές αμφισβητήσεις και διαφωνίες από πάρα πολλούς. Παρόλα αυτά είναι μια κίνηση που δεν έχει υπάρξει για αντίστοιχα κράτη της περιοχής.
Αναφερόμενοι σε όλα τα παραπάνω και λαμβάνοντας υπόψη πώς η χώρα της Αιγύπτου παραδοσιακά έπαιξε τον ρόλο ηγεμονικής δύναμης στην περιοχή, είναι εύκολο να γίνει αντιληπτό πώς η χώρα των πυραμίδων βρίσκεται σε ένα στάδιο αναγέννησης και προσπάθειας επιρροής καταστάσεων και συνθηκών.
Ακόμη περισσότερο ρόλο παίζει η στάση της πολιτικής της που δείχνει ξεκάθαρα πώς εναντιώνεται σε κάθε τι φανατικό και ακραίο από πλευράς θρησκευτικών ομάδων, παίρνοντας θέση τόσο απέναντι στο Ιράν, όσο και στην δημιουργία Ισλαμικού χαλιφάτου με έμπρακτο, πλέον, τρόπο. Η χώρα της Αιγύπτου με αυτή την δυναμική και την συνεχόμενη προσπάθεια αύξησης επιρροής, είναι σίγουρο πώς θα αποτελέσει σημαντικό παράγοντα στα τεκταινόμενα της Μέσης Ανατολής, ενώ είναι πιθανό να επανέρθει σε εκείνα τα σημεία που αποτελούσε "αρωγό" συνομιλιών μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Το σημείο κλειδί για την ίδια θα είναι πώς θα μπορέσει να ικανοποιήσει τόσο την κοινωνία της (που αυτή την στιγμή είναι σε δύσκολο σημείο, οικονομικά κυρίως), όσο και το πώς θα μπορέσει να κρατήσει ισορροπίες σε ένα φλεγόμενο γεωγραφικό τοπίο.
Για το Geopolitics.com.gr
Αλέξανδρος Νίκλαν
Σύμβουλος Θεμάτων Ασφαλείας
IISCA Sec Group/ Think Tankhttp://www.geopolitics.com.gr/2014/09/iisca-think-tank.html