Ακολουθώντας
τόσον καιρό το ταξίδι των Ελλήνων σε όλον τον κόσμο, έχοντας
«περιηγηθεί» σε τόσες χώρες και έχοντας εξερευνήσει τόσους πολιτισμούς
και κουλτούρες, οι οποίες ασπάζονται τον Ελληνισμό είτε γιατί αποτελούν
ένα κομμάτι του είτε γιατί απλώς συγκινούνται στην θέασή του,
ολοκληρώνουμε την επίσκεψή μας σε ακόμη έναν προορισμό, που δεν είναι
άλλος από την γειτονική σε μας ήπειρο, την Αφρική.
Δεν θα μπορούσαμε φυσικά να κλείσουμε με άλλην χώρα από την Αίγυπτο, την κοιτίδα του Ελληνισμού στην Αφρικανική ήπειρο!
Οι πρώτοι Έλληνες που εγκαταστάθηκαν στην εν λόγω περιοχή ήταν πιθανόν ναυτικοί από την Σάμο, οι οποίοι ονόμασαν την αποικία τους εκεί «Μεγάλη Όαση». Ίδρυσαν πολλές πόλεις, όπως η Ναύκρατη, μεγάλο αριθμό ναών, θεάτρων, περίτεχνων οικοδομημάτων γενικότερα, κλπ.
Ας μην ξεχνάμε και το χαρακτηριστικό γνώρισμα της Αιγύπτου, τις πυραμίδες, που είναι οικοδομημένες, σύμφωνα με την ελληνική λαμδοειδή τεχνοτροπία.
Κάποιοι μπορεί να σπεύσουν να υποστηρίξουν οτι οι Έλληνες πήραν τον σχήμα αυτό από τους Αιγυπτίους. Τότε θα πρέπει σε επόμενο στάδιο να εξηγήσουν την ύπαρξη σχεδόν πανομοιότυπων κτισμάτων τόσο σε Ανατολή (Κίνα, Ταϋλάνδη) όσο και Δύση (Ν. Αμερική), μιας και σύμφωνα με την συμβατική ιστορία δεν υπήρξε επαφή των προαναφερθέντων. Εκτός αν δεχθούμε ότι διέθεταν τελείως τυχαία τον ίδιο ακριβώς πολιτισμό και την ίδια ακριβώς αρχιτεκτονική.
Οι μόνοι, που βάσει στοιχείων και με τα όσα μέχρι στιγμής γνωρίζουμε, ταξίδεψαν και στα δύο προηγούμενα σημεία ήταν οι Έλληνες!
Με την κάθοδο του Μ. Αλεξάνδρου αξιοποιήθηκαν τόσο τα μεγαλοπρεπή αυτά κτήρια όσο και οι ίδιοι οι Έλληνες της περιοχής, οι οποίοι έλαβαν ανώτατα αξιώματα. Και οι διάδοχοι όμως του Μ. Αλεξάνδρου διατήρησαν την Αίγυπτο και κυρίως την Αλεξάνδρεια ένα από τα μεγαλύτερα πολιτιστικά κέντρα του κόσμου. Ακόμη και κάτω από την Ρωμαϊκή επικράτεια η Αλεξάνδρεια θα διατηρήσει τον ελληνικό της χρώμα και θα γνωρίσει άνθηση μεγαλύτερη κι από αυτήν την Αθήνας.
Μεγάλο μέρος της πνευματικής κοινότητας συνέρρεε στην περιοχή, της οποίας τα βιβλία είχαν ταξινομηθεί στην ξακουστή βιβλιοθήκη, που εκτός του ότι περιείχε όλη την πολύτιμη γνώση της μακραίωνης ιστορίας των Ελλήνων, αποτελούσε και ένα από τα 7 θαύματα του κόσμου.
Υπήρξε τμήμα του Μουσείου, που είχε ιδρύσει ο Πτολεμαίος Α’ και σύμφωνα με την παράδοση, είχε φτάσει να διαθέτει 700.000 βιβλία!
Εκεί μάλιστα τέθηκαν και τα θεμέλια της Φιλολογίας, έργο που ανέλαβαν οι Αλεξανδρινοί Γραμματοδιδάσκαλοι Απολλώνιος ο Δύσκολος (συντακτικό), ο Διονύσιος ο Θράξ (γραμματική) και οι Ζηνόδοτος ο Εφέσιος, Αριστοφάνης ο Βυζάντιος και Αρίσταρχος από την Σαμοθράκη (αποκατάσταση ομηρικών κειμένων και ταξινόμηση ελληνικής γραμματείας γενικότερα).
Αλλά και οι θετικές επιστήμες είχαν δεσπόζουσα θέση με τους Ευκλείδη, Αρχιμήδη (βάση γεωμετρίας, φυσική, μηχανική), Ίππαρχο, Σωσιγένη, κ.α. (αστρονομία), Ερασίστρατο, Ηρόφιλο (ιατρική), κλπ.
Ας μην ξεχνάμε φυσικά την μεγάλη μορφή του Ερμή του Τρισμέγιστου, δασκάλου του Ασκληπιού, ο οποίος εκτός από την ιατρική, ασχολήθηκε με την αστρονομία, την μουσική, την γλυπτική, το Αλφάβητο, την γεωμετρία και την αριθμητική. Είχε μιλήσει μάλιστα και για τον Τριαδικό Θεό!
Όπως ήταν αναμενόμενο, τέτοια σπουδαία έργα δεν μπορούσαν να γίνουν γνωστά στις επερχόμενες γενιές, γι’ αυτό και επανειλημμένα κάηκε:
- το 47π.Χ. με τον πόλεμε Ιουλίου Καίσαρα-Πομπηίου
- το 391μ.Χ επί Αυτοκράτορα Θεοδοσίου, που είχε διατάξει να καταστραφούν όλα τα δήθεν ειδωλολατρικά κτήρια της Βυζαντινής Επικράτειας.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή· Κατ’ αρχάς έχετε αναρωτηθεί πώς προέκυψε το όνομα «Αίγυπτος»; Για όσους έχετε θα βρείτε απάντηση στον Στράβωνα, ο οποίος αναφέρει «πως η Αίγυπτος ετυμολογείται από τις λέξεις -Αιγαίο- και -υπτίως-, η χώρα δηλαδή, που βρίσκεται κάτω (νότια) το Αιγαίου Πελάγους.
Ο Μ. Αλέξανδρος έφτασε στην Αίγυπτο γύρω στο 330 π.Χ., όπου και έγινε δεκτός ως απελευθερωτής.
Οι επιγραφές, ωστόσο, μαρτυρούν την ύπαρξη Ελλήνων στην περιοχή
πολύ πριν την έλευσή του. Οι αρχαιολόγοι ειδικότερα βρίσκουν ελληνικά
ίχνη τουλάχιστον από το 1600 π.Χ. Τότε οι Αιγύπτιοι είχαν ζητήσει
βοήθεια από τους γείτονές τους Κρήτες, προκειμένου να αντιμετωπίσουν
τους Υξώς που τους είχαν επιτεθεί. (Υξώς για όσους δεν γνωρίζουν είναι
ένα συνονθύλευμα φυλών από την Ανατολή που ανέτρεψαν την Αιγυπτιακή
δυναστεία).Έπειτα, τον 8ο περίπου αιώνα, υπήρχαν οι Μιλήσιοι που έχτιζαν φρούρια στην περιοχή, μέχρι που έφτασε ο Μ. Αλέξανδρος, με τον οποίον η Αλεξάνδρεια έφτασε στο απόγειό της! Τον Αλέξανδρο διαδέχθηκαν πολλοί Έλληνες, τους οποίους οι κάτοικοι της Αιγύπτου αποκαλούσαν Φαραώ, μεταξύ των οποίων και ο Πτολεμαίος.
Αργότερα, έρχεται η σειρά της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, λόγω της ήττας του Μάρκου Αντώνιου και της Κλεοπάτρας, εξίσου ελληνικής καταγωγής, (κόρη του Πτολεμαίου ΙΒ’) από τον Οκταβιανό Αύγουστο. Παρά το γεγονός αυτό, ο ελληνικός χαρακτήρας της περιοχής διατηρείται στο ακέραιο, μιας και οι Ρωμαίοι έτρεφαν βαθύ σεβασμό για τον πολιτισμό μας.
Η Αίγυπτος στην συνέχεια καταλείφθηκε από τους Τούρκους. Μετά το 1810 ο αριθμός των Ελλήνων αυξήθηκε κατά πολύ. Ένας παράγοντας ήταν και η έξοδος του Μεσολογγίου, κατά την οποία πολλοί Έλληνες πωλήθηκαν από τους Τούρκους στα σκλαβοπάζαρα της Αιγύπτου, όπου έσπευσαν να τους αγοράσουν οι Αιγυπτιώτες Έλληνες, ώστε να μείνουν εκεί.
Όταν όμως, λίγα χρόνια αργότερα, η Αίγυπτος κατελήφθη από Άγγλους, αυτοί στην προσπάθεια τους να κατακτήσουν το εμπόριο, στο οποίο ως τότε έδεναν κι έλυναν οι Έλληνες μιας και ο αυτός ο κλάδος ήταν ανέκαθεν «παλιά μας τέχνη κόσκινο», έλαβαν σκληρά μέτρα εναντίον τους. Αλλά και τον 20ο αιώνα η τύχη των Αιγυπτιωτών Ελλήνων δεν ήταν καλύτερη, καθώς είχε τεθεί επικεφαλής ο Γκαμάλ Άμπντελ Νάσερ, ο οποίος εκδίωξε αμέτρητους Έλληνες.
Παρά τον βίαιο αφανισμό πολλών Ελλήνων, είτε μέσω διωγμών, είτε μέσω σκληρών μέτρων, είτε μέσω εξισλαμισμών, πολλοί Αιγυπτιώτες Έλληνες δηλώνουν ακόμη παρόντες. Αρκετοί από αυτούς μάλιστα στάθηκαν μεγάλοι ευεργέτες για την κυρίως Ελλάδα, μεταξύ των οποίων ο Ιωάννης Πάγκας, ο Νικόλαος Στουρνάρας, ο Γεώργιος Αβέρωφ, οι Μιχαήλ και Θεόδωρος Τοσίτσας (Τοσίτσεια Ιδρύματα υπάρχουν ακόμη, π.χ Τοσίτσειο Αρσάκειο Σχολείο στην Εκάλη) κ.α.
Με την Αίγυπτο, λοιπόν, φτάνουμε στον τερματικό σταθμό του ταξιδιού μας στην Αφρική και αυτό που κρατάμε είναι το γλυκό άρωμα του ελληνικού στοιχείου, που γι’ ακόμη μία φορά μένει ανεξίτηλο χάριν στην αρχαιολογική κληρονομιά και τους ανθρώπους που δρουν εκεί ακόμη και σήμερα.
Θα κλείσουμε με το ποίημα του γνωστού Έλληνα ποιητή, του οποίου τυχαίνει να είναι φέτος και η επέτειος των 150 χρόνων, Κ. Καβάφη, που τόσο αγαπούσε την Αλεξάνδρεια, «Παλαιόθεν Ελληνίς»:
«Καυχιέται η Aντιόχεια για τα λαμπρά της κτίρια,
και τους ωραίους της δρόμους· για την περί αυτήν
θαυμάσιαν εξοχήν, και για το μέγα πλήθος
των εν αυτή κατοίκων. Καυχιέται που είν’ η έδρα
ενδόξων βασιλέων· και για τους καλλιτέχνας
και τους σοφούς που έχει, και για τους βαθυπλούτους
και γνωστικούς εμπόρους. Μα πιο πολύ ασυγκρίτως
απ’ όλα, η Aντιόχεια καυχιέται που είναι πόλις
παλαιόθεν ελληνίς· του Άργους συγγενής:
απ’ την Ιώνη που ιδρύθη υπό Aργείων
αποίκων προς τιμήν της κόρης του Ινάχου».
ΠΥΓΜΗ.grinfognomonpolitics.blogspot.gr