Ο Έρωτας των ΗΠΑ με την Αυτοκαταστροφή

Ο M. Wolf αναλύει πώς έφτασαν οι ΗΠΑ στο λουκέτο, ποια είναι η πιθανή συνέχεια, πόσο απίθανα επικίνδυνη θα ήταν μια στάση πληρωμών, τι πρέπει να κάνει ο Obama. Τονίζει ότι «είναι αδύνατον να διοικηθεί μια σοβαρή χώρα με τέτοιους εκβιασμούς».

Οι ΗΠΑ είναι λειτουργική δημοκρατία; Οι νομοθέτες αποφάσισαν να κατεβάσουν τα ρολά σε μια σειρά ομοσπονδιακές κυβερνητικές υπηρεσίες, αντί να επιτρέψουν ένα ενεργοποιημένο νομοσχέδιο υγείας να τεθεί σε ισχύ στη συμφωνημένη στιγμή. Μπορεί να το τραβήξουν και παραπάνω: Αν δεν ψηφίσουν να ανεβάσουν το αποκαλούμενο ταβάνι χρέους, κινδυνεύουν να προκαλέσουν στάση πληρωμών κρατικών ομολόγων - μοίρα πολύ χειρότερη από το τωρινό λουκέτο ή τη δημοσιονομική απομόνωση. Αν η αντιπολίτευση είναι έτοιμη να προκαλέσει τέτοια ζημιά στην ίδια της τη χώρα, η αυτοσυγκράτηση που κάνει τη δημοκρατία να δουλεύει πάει περίπατο. Γιατί έγινε αυτό; Ποιο μπορεί να είναι το αποτέλεσμα; Τι πρέπει να κάνει ο πρόεδρος;

Το πρώτο ερώτημα είναι το πιο περίπλοκο. Οι Ρεπουμπλικάνοι τα κάνουν όλα αυτά για να επιβάλουν μια μικρή βελτίωση στο χειρότερο σύστημα υγείας μεταξύ όλων των πλούσιων κρατών. Το μοντέλο του συστήματος Patient Protection and Affordable Care Act, γνωστό ως Obamacare, βασίζεται σε εκείνο που εισήγαγε το 2006 ο τότε κυβερνήτης της Μασαχουσέτης Mitt Romney. Οι, εγκληματικοί κατά τα φαινόμενα, στόχοι του είναι να καλύψει 32 εκατομμύρια ανασφάλιστους και να διασφαλίσει την κάλυψη όσων πληρούν προϋπάρχουσες προϋποθέσεις. Είναι γεγονός ότι το πρόγραμμα είναι περίπλοκο. Αλλά βασίζεται σε ελαττωματικό σύστημα. Το γεγονός ότι οι περισσότεροι εργαζόμενοι ασφαλίζονται μέσω των εργοδοτών είναι εμπόδιο στην ελαστικότητα της αγοράς εργασίας, αφού περιπλέκει τις αποφάσεις αλλαγής δουλειάς, ειδικά για ανθρώπους με χρόνιες ιατρικές υποθέσεις. Είναι μια μορφή σκλαβιάς.

Ας συγκρίνουμε το αμερικανικό σύστημα υγείας με εκείνα άλλων πλούσιων κρατών. Οι ΗΠΑ δαπανούν το 18% του ΑΕΠ τους σε υγεία σε σύγκριση με 12% της Γαλλίας, της χώρας με τις δεύτερες υψηλότερες δαπάνες. Το αμερικανικό δημόσιο πληρώνει μεγαλύτερο μερίδιο του ΑΕΠ από την Ιταλία, τη Βρετανία, την Ιαπωνία και τονΚαναδά, αλλά οι περισσότεροι πολίτες του μένουν ανασφάλιστοι. Η κατά κεφαλήν δαπάνη στις ΗΠΑ είναι 100% υψηλότερη από του Καναδά και 150% από της Βρετανίας. Τι παίρνουν οι ΗΠΑ σε αντάλλαγμα; Το προσδόκιμο ζωής στη γέννηση είναι το χαμηλότερο από όλες αυτές τις χώρες, ενώ η παιδική θνησιμότητα είναι η υψηλότερη. Οι συντελεστές των ανθρώπων που πέθαναν πριν απότα 70 είναι επίσης πολύ υψηλότεροι. Για τους άνδρες, ο λόγος είναι εν μέρει οι βίαιοι θάνατοι. Όμως ισχύει το ίδιο και για τις γυναίκες.

Η ιδέα ότι μπορεί να κλείσει η κυβέρνηση ή να υπάρξει κίνδυνος στάσης πληρωμών, για να σταματήσει η καθολική ασφάλιση, την οποία θεωρούν δεδομένη οι άλλες υψηλού εισοδήματος χώρες, ακούγεται τρελή. Οι Ρεπουμπλικάνοι ίσως φοβούνται όχι ότι το πρόγραμμα θα αποτύχει, αλλά ότι θα αποδώσει, παγιώνοντας την αξιοπιστία της κυβέρνησης.

Τι γίνεται τώρα; Τα μερικά λουκέτα είναι κάπως προβλέψιμα. Έχουν ξανασυμβεί. Η Goldman Sachs σημειώνει ότι «το μεγαλύτερο shutdown που είναι αντίστοιχο με την τωρινή κατάσταση εκδηλώθηκε 1995 και διήρκεσε πέντε ημέρες». Η Goldman εκτιμά ότι περίπου 800.000 ομοσπονδιακοί υπάλληλοι θα τεθούν σε εφεδρεία. Θα επηρεαστεί περίπου το ένα τρίτο των ομοσπονδιακών δαπανών. Οι μισθοί των εργαζομένων θα ακυρωθούν κατά τη διάρκεια της διακοπής, αλλά τα έσοδα από τα παρεχόμενα αγαθά και υπηρεσίες δεν θα ακυρωθούν. Σε κάθε περίπτωση, θα υπάρξει αναστάτωση. Γι' αυτό οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι το shutdown δεν θα κρατήσει πολύ. Η Goldman περιμένει μια διήμερη διακοπή που θα μειώσει την ανάπτυξη του δ΄ τριμήνου κατά 0,1%, ενώ μια εβδομαδιαία διακοπή θα κοστίσει 0,3%.

Ας δούμε τώρα το ταβάνι του χρέους. Κατά την Goldman, αν δεν αυξηθεί το όριο, το υπουργείο δεν θα μπορεί να εκδίδει χρεόγραφα από τις 17 Οκτωβρίου και θα έχει εξαντλήσει τη ρευστότητά του ως το τέλος του μήνα. Υπάρχει μεγάλη σύγχυση για το τι μπορεί να γίνει αν το υπουργείο ξεμείνει από ρευστό και δεν μπορεί να αυξήσει το χρέος του. Η αισιόδοξη πλευρά είναι ότι θα αντεπεξέλθει στις προτεραιότητες, όπως την εξυπηρέτηση του χρέους, με διαχείριση των πληρωμών. Σε αυτήν την περίπτωση δεν θα γίνει στάση πληρωμών. Αυτό ισχυρίζεται και ο Jack Balkin του Yale University. Η απαισιόδοξη άποψη είναι ότι η διαχείριση της ταμειακής ρευστότητας με αυτόν τον τρόπο είναι νομικά και πρακτικά αδύνατη, αν μη τι άλλο γιατί τα έσοδα σε ρευστό είναι πολύ ευμετάβλητα. Πάντως, το υπουργείο, παίζοντας τον ρόλο του, θα επικαλεστεί το απαισιόδοξο σενάριο, ακόμη κι αν πιστεύει ότι μπορεί να αντεπεξέλθει.

Στην καλύτερη περίπτωση, αν δεν αυξηθεί το ταβάνι, θα είναι απαραίτητη η κάθετη μείωση των δαπανών. Στη χειρότερη, οι ΗΠΑ θα κηρύξουν στάση πληρωμών. Οι αναλυτές της Bank of America Merrill Lynch ισχυρίζονται ότι αν οι ΗΠΑ πιάσουν ταβάνι, θα πρέπει να ισορροπήσουν αυτόματα τον προϋπολογισμό τους, μειώνοντας τις δαπάνες κατά περίπου 20% ή 4% του ΑΕΠ. Αυτό θα τις ωθήσει σε νέα ύφεση, ακόμη κι αν δεν γίνει στάση πληρωμών. Οι επιπτώσεις μιας πραγματικής στάσης πληρωμών, ειδικά αν κρατήσει για αρκετό διάστημα, είναι πέραν κάθε πρόβλεψης. Σε αντίθεση με το μερικό λουκέτο, δεν έχει ξαναγίνει κάτι τέτοιο και δεν είναι τυχαίο: μιλάμε για αυτοκτονία.

Τι θα κάνει λοιπόν η κυβέρνηση; Σε μια δημοκρατία, ο νόμος ανατρέπεται με εκλογική νίκη, όχι με απειλή διακοπής της λειτουργίας της κυβέρνησης ή και με κανονική στάση πληρωμών. Είναι αδύνατον να διοικηθεί η κυβέρνηση μιας σοβαρής χώρας με εκβιαστικές απειλές αυτού του είδους. Κάθε φορά που η κυβέρνηση υποχωρεί, μαζεύει περισσότερες δυσκολίες, που η ίδια θα αντιμετωπίσει. Αυτό πρέπει να σταματήσει. Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι η 14η τροπολογία του συντάγματος, που δηλώνει ότι «η εγκυρότητα του δημοσίου χρέους των Ηνωμένων Πολιτειών, εγκεκριμένου από τον νόμο... δεν δύναται να αμφισβητηθεί», δίνει στον πρόεδρο την εξουσία που χρειάζεται να δανειστεί, για να μειώσει το χρέος. Μια τέτοια προεδρική αντίδραση όμως θα ήταν επικίνδυνη. Το Ανώτατο Δικαστήριο πρέπει να συνταχθεί με τον πρόεδρο, αλλά μια συνταγματική κρίση θα μπορούσε και αυτή να υπονομεύσει τη δυνατότητα των ΗΠΑ να δανειστούν με ευνοϊκούς όρους. Και σε αυτήν την περίπτωση, η έξυπνη πρόταση να τυπωθεί νόμισμα ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων και να χρησιμοποιηθεί ως εξασφάλιση στη Federal Reserve μπορεί να προκαλέσει χάος.

Τα παιχνίδια με τους αποδεδειγμένα απερίσκεπτους ανθρώπους είναι πάντα επικίνδυνα. Αλλά η κυβέρνηση δεν μπορεί να υποχωρήσει. Παραμένω, όπως ο Winston Churchill, αισιόδοξος: Οι ΗΠΑ θα κάνουν το σωστό, εν τέλει, αλλά πρώτα θα εξαντλήσουν όλες τις εναλλακτικές.

(euro2day.gr) - http://www.energia.gr/article.asp?art_id=74669

http://www.geopolitics.com.gr/2013/10/blog-post_3562.html