Μια ομιλία που πρέπει να προσεχθεί πολύ, αφού αν αφαιρεθεί η λέξη «Συρία» και μπει στην θέση της η λέξη «Τουρκία» δεν θα άλλαζε τίποτα, πέρα από το ότι στην Συρία διεξάγεται εδώ και δύο χρόνια ένας σκληρός εμφύλιος, ενώ στην Τουρκία, ακόμα βρισκόμαστε στην φάση των ταραχών και των διαδηλώσεων.
Με όλες τις αντιστοιχίες, φυσικά, ο Henry Kissinger ουσιαστικά οριοθετεί τον τρόπο που πρέπει η αμερικανική διπλωματία να αντιμετωπίζει τέτοιες περιπτώσεις πολυεθνοτικών χωρών, όπως η Συρία και η Τουρκία.
Θεωρούμε ότι η συγκεκριμένη ομιλία αξίζει να προσεχθεί ιδιαίτερα, καθώς ο πρώην ΥΠΕΞ των ΗΠΑ και μια προσωπικότητα η οποία επηρέασε και εξακολουθεί να επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την αμερικανική διπλωματία προχώρησε σε μια ανάλυση εκ βαθεων της κατάστασης στη Συρία.
Όποια άποψη και αν έχει κάποιος για το πρόσωπο Kissinger οι ιδέες του και οι αναλύσεις του δεν παύουν να έχουν πάντα ενδιαφέρον.
Πιο συγκεκριμένα ο Henry Kissinger είπε (στο βίντεο η ανάλυσή του για τη Συρία ξεκινά στο 19:38) :
«Καταρχάς είναι το πρόβλημα της Συρίας και μετά είναι το πρόβλημα των ΗΠΑ. Και το θέτω έτσι γιατί έχουμε μεγάλη δυσκολία να αντιλαμβανόμαστε κοινωνίες όπως αυτή της Συρίας. Και έχουμε μεγάλα προβλήματα σαν χώρα στο να αντιλαμβανόμαστε την σχέση μεταξύ της διπλωματίας, της ισχύς, της Δημοκρατίας και για αυτό το λόγο … και πάντα λέω σε σχολές χάραξης πολιτικής να ξεκινάτε με ανάλυση.
Πρέπει πάντα να ξεκινάτε με το να εξηγείτε που ακριβώς είστε και στη συνέχεια να ακολουθήσετε αυτή την ανάλυση με τον καθορισμό των στόχων σας: Που ακριβώς είστε και τι ακριβώς θέλετε να κάνετε.
Και μετά φυσικά έχετε να συζητήσετε τα μέσα που θα χρησιμοποιήσετε.
Αλλά έχουμε μεγάλο πρόβλημα γύρω από τη Συρία με την έννοια ότι όταν βλέπουμε τη Συρία στο χάρτη λέμε εντάξει εκεί είναι η χώρα έχει αυτά τα σύνορα, αλλά καταρχάς η Συρία δεν είναι ένα ιστορικό κράτος.
Δημιουργήθηκε στη σημερινή της μορφή το 1920 και της δόθηκε αυτή η μορφή με στόχο να διευκολυνθεί ο έλεγχός της από τη Γαλλία. Η γειτονική της χώρα το Ιράκ της δόθηκε μια ανάλογη μορφή προκειμένου να διευκολυνθεί ο έλεγχός της από τη Βρετανία.
Και η μορφή που δόθηκε και τα δύο κράτη ήταν τέτοια που να καθιστούμε δύσκολο είτε το ένα είτε το άλλο να κυριαρχήσουν στην περιοχή. Οπότε ξεκινάτε με αυτό ως βάση και σε αντίθεση με τις ΗΠΑ όπου έχουν ένα ιδρυτή και μακρά ιστορία.
Δεύτερον, η Συρία είναι μια χώρα που είναι διαιρεμένη σε πολλές εθνοτικές ομάδες, μια πανσπερμία εθνοτικών ομάδων και αυτό σημαίνει πως όταν έχεις εκλογές δεν σου δίνει τα αποτελέσματα που έχεις για παράδειγμα στις ΗΠΑ, γιατί κάθε ομάδα ψηφίζει τους δικούς της ανθρώπους όποτε φτάνεις εκεί ακριβώς που ξεκίνησες: Δεν παίρνεις ένα εθνικό αποτέλεσμα, μια εθνική συμφωνία.
Ακόμη δε περισσότερο αυτές οι εθνικές ομάδες είναι πολύ ανταγωνιστικές η μια απέναντι στην άλλη: Έχεις κούρδους, Δρουζους, Αλεβίτες, Σουνίτες και περίπου 10 με 12 χριστιανικές εθνοτικές ομάδες και αυτές κυβερνώνται τα τελευταία 20 χρόνια από την μειοψηφία των Αλεβιτών , η οποία αντιστοιχεί περίπου στο 30% του πληθυσμού, αλλά και το μεγαλύτερο μέρος του Στρατού είναι Αλεβίτες, γιατί αυτοί κατοικούν στις φτωχές περιοχές της χώρας και με την κατάταξή τους στο Στρατό ήταν ένας τρόπος για να βελτιώσουν την κατάστασή τους. Έτσι ενώ αντιστοιχούν στο 30% του πληθυσμού στο Στρατό καταλαμβάνουν ένα 80% περίπου.
Επιπρόσθετα οι περισσότερες από τις άλλες εθνικές μειονότητες υποστήριζαν τους Αλεβίτες μόνο και μόνο γιατί φοβόντουσαν τους Σουνίτες και όχι γιατί τους άρεσαν οι Αλεβίτες ή τον Assad φυσικά και τη στρατιωτική οικογένειά των Αλεβιτών.
Σε ότι αφορά τον Assad που είναι τώρα εκεί και μπορεί να έχει ένα βαθμό συμπάθειας, ξεκίνησε για να ασχοληθεί με την οφθαλμιατρική. Η μεγάλη του φιλοδοξία ήταν να γίνει οφθαλμίατρος, δεν ήθελε να κυβερνήσει τη Συρία. Ήταν στο Λονδίνο για τέσσερα χρόνια μαζί με τη γυναίκα του ασκώντας το επάγγελμά του.
Όταν ο αδερφός του ο οποίος ήταν κανονικά να διαδεχθεί τον πατέρα του σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα με αποτέλεσμα να τον φέρουν πίσω στη Συρία. Λοιπόν ο Assad περιγράφεται από τα διεθνή ΜΜΕ ως ο κακός της υπόθεσης, και αυτό είναι στο μεγαλύτερο μέρος του αλήθεια, είναι όμως ανίκανος και ακατάλληλος για μια τέτοια θέση γιατί πρέπει να υποθέσουμε (σ.σ. γίνεται ελαφρά ειρωνικός, γέλια στο ακροατήριο) ότι όταν επιλέγεις την οφθαλμιατρική ως επάγγελμά σου δεν οδηγείσαι από μια τεράστια δίψα για εξουσία.
Έτσι λίγο μετά ξεσπά η επανάσταση. Στον αμερικανικό Τύπο η επανάσταση αυτή περιγράφεται ως η μάχη μεταξύ της Δημοκρατίας και ενός δικτάτορα και ο δικτάτορας σκοτώνει τους δικούς του ανθρώπους και πρέπει να τον τιμωρήσουμε.
Αλλά δεν είναι αυτό που ακριβώς συμβαίνει. Μπορεί η επανάσταση να άρχισε από κάποιους δημοκράτες, αλλά στην ουσία αυτό που συμβαίνει είναι ότι πρόκειται για μια εθνική και σχισματική διαμάχη. Και εδώ πρέπει να προσθέσουμε ακόμη ένα στοιχείο. Οι Αλεβίτες είναι Σιίτες και αυτή είναι ακόμη μια περίπτωση στην ιστορική διαμάχη μεταξύ των Σουνιτών και των Σιιτών.
Έτσι όπως και να άρχισε και ότι και να έγινε μέσα στις πρώτες τρεις εβδομάδες,, τώρα είναι ένας εμφύλιος πόλεμος, μεταξύ σχισματικών ομάδων και πρέπει να πως ότι εμείς οι ΗΠΑ την παρεξηγήσαμε από την αρχή. Αν διαβάσεις τα ΜΜΕ αυτά λένε ότι πρέπει να ξεφορτωθούμε τον Assad και μετά να σχηματίσουμε μια κυβέρνηση συνασπισμού.
Αυτό είναι ακατόρθωτο να γίνει. Εννοώ είμαι πλήρως υπέρ του γεγονότος να ξεφορτωθούμε τον Assad, αλλά η διαφορά μεταξύ ημών και των Ρώσων, ήταν ότι οι Ρώσοι έλεγαν ότι αν ξεφορτωθείς τον Assad θα διαλύσεις τη χώρα και θα καταλήξεις σαν το Ιράκ καθώς δεν υπάρχει κάτι που κρατήσει τη χώρα αυτή ενωμένη και μετά θα έχεις ένα χειρότερο εμφύλιο πόλεμο.
Ποια είναι τα τρία πιθανά αποτελέσματα: Νίκη του νAssad, νίκη των Σουνιτών ή οι διάφορες εθνοτικές ομάδες συμφωνούν να ζουν σε ένα σχετικά ασφαλές περιβάλλον, αλλά σε κάτι σαν ημιαυτόνομες περιοχές όπου δεν θα μπορούν η μια να επιβάλλεται στην άλλη. Αυτό το τελευταίο θα ήταν το αποτέλεσμα που προτιμούσα να δω.
Δεν ειναι όμως αυτή η θέση μου και η πλέον δημοφιλής. Δεν βλέπω κάτι άλλο. Αν βάλεις τη μια ή την άλλη από αυτές τις ομάδες (σ.σ. προφανώς εννοεί Σιίτες, Σουνίτες) στην εξουσία θα έχουμε λουτρό αίματος.
Οπότε αν θέλετε ένα αποτέλεσμα και εγώ θέλω να φύγει ο Assad αλλά δεν νομίζω πως είναι το «κλειδί» στην υπόθεση. Το «κλειδί» είναι, όπως ήταν η Ευρώπη μετά από τον τριακονταετή πόλεμο, όταν οι διάφορες χριστιανικές ομάδες πολεμούσαν μεταξύ τους αλλά στη συνέχεια αποφάσισαν πως πρέπει να ζήσουν μαζί αλλά ως ξεχωριστές όμως ομάδες. Οπότε αυτό είναι το βασικό ζήτημα και θεωρώ πως ξεκινάμε να μετακινούμαστε προς τα εκεί.
Πρόκειται να είναι όμως πολύ δύσκολο. Πάνω από αυτό όμως είναι το γεγονός το μεγάλο πρόβλημα ότι οι Ιρανοί έχουν μια θα έλεγα τρομοκρατική οργάνωση στο Λίβανο τη Hezbollah η οποία παίρνει το μέρος του Assad, έχεις το πρόβλημα των Κούρδων στο βορά που θέλουν να αποκοπούν , πρόκειται για μια πραγματικά πολύ δύσκολη υπόθεση.
Και τώρα που βλέπω ότι κινούμαστε προς μια διεθνή διάσκεψη για τη Συρία, αλλά αυτό που βλέπω ως αδιανόητο είναι ο σχηματισμός μιας κυβέρνησης συνασπισμού όπου θα κυβερνήσει τη Συρία.
Σε μια τέτοια περίπτωση πάντως η χώρα θα χάσει την συνοχή της το οποίο περικλείει επίσης προβλήματα καθώς έχεις περιοχές τις οποίες ελέγχουν τρομοκρατικές ομάδες όπως η Hezbollah στο νότο αλλά και ομάδες που ανήκουν στην al-Qaeda (σ.σ. εννοεί χωρίς να την κατονομάζει την al-Nursa). Οπότε αυτή είναι η περιγραφή του προβλήματος.
Αυτό που οι ΗΠΑ μπορούν να κάνουν τώρα… νομίζω ότι προσπαθήσαμε να κινηθούμε στην κατεύθυνση την οποία περιέγραψα αλλά πρέπει να καθορίσουμε ένα αποτέλεσμα.
Κανένας δεν ξέρει τι πραγματικά θέλουμε και τι πραγματικά μπορεί να επιτευχθεί. Και μέχρι να το κάνουμε αυτό και να πάρουμε μερικές ακόμη χώρες μαζί μας πρόκειται να είναι δύσκολο».
Με όλες τις αντιστοιχίες, φυσικά, ο Henry Kissinger ουσιαστικά οριοθετεί τον τρόπο που πρέπει η αμερικανική διπλωματία να αντιμετωπίζει τέτοιες περιπτώσεις πολυεθνοτικών χωρών, όπως η Συρία και η Τουρκία.
Θεωρούμε ότι η συγκεκριμένη ομιλία αξίζει να προσεχθεί ιδιαίτερα, καθώς ο πρώην ΥΠΕΞ των ΗΠΑ και μια προσωπικότητα η οποία επηρέασε και εξακολουθεί να επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την αμερικανική διπλωματία προχώρησε σε μια ανάλυση εκ βαθεων της κατάστασης στη Συρία.
Όποια άποψη και αν έχει κάποιος για το πρόσωπο Kissinger οι ιδέες του και οι αναλύσεις του δεν παύουν να έχουν πάντα ενδιαφέρον.
Πιο συγκεκριμένα ο Henry Kissinger είπε (στο βίντεο η ανάλυσή του για τη Συρία ξεκινά στο 19:38) :
«Καταρχάς είναι το πρόβλημα της Συρίας και μετά είναι το πρόβλημα των ΗΠΑ. Και το θέτω έτσι γιατί έχουμε μεγάλη δυσκολία να αντιλαμβανόμαστε κοινωνίες όπως αυτή της Συρίας. Και έχουμε μεγάλα προβλήματα σαν χώρα στο να αντιλαμβανόμαστε την σχέση μεταξύ της διπλωματίας, της ισχύς, της Δημοκρατίας και για αυτό το λόγο … και πάντα λέω σε σχολές χάραξης πολιτικής να ξεκινάτε με ανάλυση.
Πρέπει πάντα να ξεκινάτε με το να εξηγείτε που ακριβώς είστε και στη συνέχεια να ακολουθήσετε αυτή την ανάλυση με τον καθορισμό των στόχων σας: Που ακριβώς είστε και τι ακριβώς θέλετε να κάνετε.
Και μετά φυσικά έχετε να συζητήσετε τα μέσα που θα χρησιμοποιήσετε.
Αλλά έχουμε μεγάλο πρόβλημα γύρω από τη Συρία με την έννοια ότι όταν βλέπουμε τη Συρία στο χάρτη λέμε εντάξει εκεί είναι η χώρα έχει αυτά τα σύνορα, αλλά καταρχάς η Συρία δεν είναι ένα ιστορικό κράτος.
Δημιουργήθηκε στη σημερινή της μορφή το 1920 και της δόθηκε αυτή η μορφή με στόχο να διευκολυνθεί ο έλεγχός της από τη Γαλλία. Η γειτονική της χώρα το Ιράκ της δόθηκε μια ανάλογη μορφή προκειμένου να διευκολυνθεί ο έλεγχός της από τη Βρετανία.
Και η μορφή που δόθηκε και τα δύο κράτη ήταν τέτοια που να καθιστούμε δύσκολο είτε το ένα είτε το άλλο να κυριαρχήσουν στην περιοχή. Οπότε ξεκινάτε με αυτό ως βάση και σε αντίθεση με τις ΗΠΑ όπου έχουν ένα ιδρυτή και μακρά ιστορία.
Δεύτερον, η Συρία είναι μια χώρα που είναι διαιρεμένη σε πολλές εθνοτικές ομάδες, μια πανσπερμία εθνοτικών ομάδων και αυτό σημαίνει πως όταν έχεις εκλογές δεν σου δίνει τα αποτελέσματα που έχεις για παράδειγμα στις ΗΠΑ, γιατί κάθε ομάδα ψηφίζει τους δικούς της ανθρώπους όποτε φτάνεις εκεί ακριβώς που ξεκίνησες: Δεν παίρνεις ένα εθνικό αποτέλεσμα, μια εθνική συμφωνία.
Ακόμη δε περισσότερο αυτές οι εθνικές ομάδες είναι πολύ ανταγωνιστικές η μια απέναντι στην άλλη: Έχεις κούρδους, Δρουζους, Αλεβίτες, Σουνίτες και περίπου 10 με 12 χριστιανικές εθνοτικές ομάδες και αυτές κυβερνώνται τα τελευταία 20 χρόνια από την μειοψηφία των Αλεβιτών , η οποία αντιστοιχεί περίπου στο 30% του πληθυσμού, αλλά και το μεγαλύτερο μέρος του Στρατού είναι Αλεβίτες, γιατί αυτοί κατοικούν στις φτωχές περιοχές της χώρας και με την κατάταξή τους στο Στρατό ήταν ένας τρόπος για να βελτιώσουν την κατάστασή τους. Έτσι ενώ αντιστοιχούν στο 30% του πληθυσμού στο Στρατό καταλαμβάνουν ένα 80% περίπου.
Επιπρόσθετα οι περισσότερες από τις άλλες εθνικές μειονότητες υποστήριζαν τους Αλεβίτες μόνο και μόνο γιατί φοβόντουσαν τους Σουνίτες και όχι γιατί τους άρεσαν οι Αλεβίτες ή τον Assad φυσικά και τη στρατιωτική οικογένειά των Αλεβιτών.
Σε ότι αφορά τον Assad που είναι τώρα εκεί και μπορεί να έχει ένα βαθμό συμπάθειας, ξεκίνησε για να ασχοληθεί με την οφθαλμιατρική. Η μεγάλη του φιλοδοξία ήταν να γίνει οφθαλμίατρος, δεν ήθελε να κυβερνήσει τη Συρία. Ήταν στο Λονδίνο για τέσσερα χρόνια μαζί με τη γυναίκα του ασκώντας το επάγγελμά του.
Όταν ο αδερφός του ο οποίος ήταν κανονικά να διαδεχθεί τον πατέρα του σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα με αποτέλεσμα να τον φέρουν πίσω στη Συρία. Λοιπόν ο Assad περιγράφεται από τα διεθνή ΜΜΕ ως ο κακός της υπόθεσης, και αυτό είναι στο μεγαλύτερο μέρος του αλήθεια, είναι όμως ανίκανος και ακατάλληλος για μια τέτοια θέση γιατί πρέπει να υποθέσουμε (σ.σ. γίνεται ελαφρά ειρωνικός, γέλια στο ακροατήριο) ότι όταν επιλέγεις την οφθαλμιατρική ως επάγγελμά σου δεν οδηγείσαι από μια τεράστια δίψα για εξουσία.
Έτσι λίγο μετά ξεσπά η επανάσταση. Στον αμερικανικό Τύπο η επανάσταση αυτή περιγράφεται ως η μάχη μεταξύ της Δημοκρατίας και ενός δικτάτορα και ο δικτάτορας σκοτώνει τους δικούς του ανθρώπους και πρέπει να τον τιμωρήσουμε.
Αλλά δεν είναι αυτό που ακριβώς συμβαίνει. Μπορεί η επανάσταση να άρχισε από κάποιους δημοκράτες, αλλά στην ουσία αυτό που συμβαίνει είναι ότι πρόκειται για μια εθνική και σχισματική διαμάχη. Και εδώ πρέπει να προσθέσουμε ακόμη ένα στοιχείο. Οι Αλεβίτες είναι Σιίτες και αυτή είναι ακόμη μια περίπτωση στην ιστορική διαμάχη μεταξύ των Σουνιτών και των Σιιτών.
Έτσι όπως και να άρχισε και ότι και να έγινε μέσα στις πρώτες τρεις εβδομάδες,, τώρα είναι ένας εμφύλιος πόλεμος, μεταξύ σχισματικών ομάδων και πρέπει να πως ότι εμείς οι ΗΠΑ την παρεξηγήσαμε από την αρχή. Αν διαβάσεις τα ΜΜΕ αυτά λένε ότι πρέπει να ξεφορτωθούμε τον Assad και μετά να σχηματίσουμε μια κυβέρνηση συνασπισμού.
Αυτό είναι ακατόρθωτο να γίνει. Εννοώ είμαι πλήρως υπέρ του γεγονότος να ξεφορτωθούμε τον Assad, αλλά η διαφορά μεταξύ ημών και των Ρώσων, ήταν ότι οι Ρώσοι έλεγαν ότι αν ξεφορτωθείς τον Assad θα διαλύσεις τη χώρα και θα καταλήξεις σαν το Ιράκ καθώς δεν υπάρχει κάτι που κρατήσει τη χώρα αυτή ενωμένη και μετά θα έχεις ένα χειρότερο εμφύλιο πόλεμο.
Ποια είναι τα τρία πιθανά αποτελέσματα: Νίκη του νAssad, νίκη των Σουνιτών ή οι διάφορες εθνοτικές ομάδες συμφωνούν να ζουν σε ένα σχετικά ασφαλές περιβάλλον, αλλά σε κάτι σαν ημιαυτόνομες περιοχές όπου δεν θα μπορούν η μια να επιβάλλεται στην άλλη. Αυτό το τελευταίο θα ήταν το αποτέλεσμα που προτιμούσα να δω.
Δεν ειναι όμως αυτή η θέση μου και η πλέον δημοφιλής. Δεν βλέπω κάτι άλλο. Αν βάλεις τη μια ή την άλλη από αυτές τις ομάδες (σ.σ. προφανώς εννοεί Σιίτες, Σουνίτες) στην εξουσία θα έχουμε λουτρό αίματος.
Οπότε αν θέλετε ένα αποτέλεσμα και εγώ θέλω να φύγει ο Assad αλλά δεν νομίζω πως είναι το «κλειδί» στην υπόθεση. Το «κλειδί» είναι, όπως ήταν η Ευρώπη μετά από τον τριακονταετή πόλεμο, όταν οι διάφορες χριστιανικές ομάδες πολεμούσαν μεταξύ τους αλλά στη συνέχεια αποφάσισαν πως πρέπει να ζήσουν μαζί αλλά ως ξεχωριστές όμως ομάδες. Οπότε αυτό είναι το βασικό ζήτημα και θεωρώ πως ξεκινάμε να μετακινούμαστε προς τα εκεί.
Πρόκειται να είναι όμως πολύ δύσκολο. Πάνω από αυτό όμως είναι το γεγονός το μεγάλο πρόβλημα ότι οι Ιρανοί έχουν μια θα έλεγα τρομοκρατική οργάνωση στο Λίβανο τη Hezbollah η οποία παίρνει το μέρος του Assad, έχεις το πρόβλημα των Κούρδων στο βορά που θέλουν να αποκοπούν , πρόκειται για μια πραγματικά πολύ δύσκολη υπόθεση.
Και τώρα που βλέπω ότι κινούμαστε προς μια διεθνή διάσκεψη για τη Συρία, αλλά αυτό που βλέπω ως αδιανόητο είναι ο σχηματισμός μιας κυβέρνησης συνασπισμού όπου θα κυβερνήσει τη Συρία.
Σε μια τέτοια περίπτωση πάντως η χώρα θα χάσει την συνοχή της το οποίο περικλείει επίσης προβλήματα καθώς έχεις περιοχές τις οποίες ελέγχουν τρομοκρατικές ομάδες όπως η Hezbollah στο νότο αλλά και ομάδες που ανήκουν στην al-Qaeda (σ.σ. εννοεί χωρίς να την κατονομάζει την al-Nursa). Οπότε αυτή είναι η περιγραφή του προβλήματος.
Αυτό που οι ΗΠΑ μπορούν να κάνουν τώρα… νομίζω ότι προσπαθήσαμε να κινηθούμε στην κατεύθυνση την οποία περιέγραψα αλλά πρέπει να καθορίσουμε ένα αποτέλεσμα.
Κανένας δεν ξέρει τι πραγματικά θέλουμε και τι πραγματικά μπορεί να επιτευχθεί. Και μέχρι να το κάνουμε αυτό και να πάρουμε μερικές ακόμη χώρες μαζί μας πρόκειται να είναι δύσκολο».