Ἡ ὁμιλία τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου ἦτο Ἐθνικοῦ, Ἱστορικοῦ, Ἐκκλησιαστικοῦ, Ἀντιαιρετικοῦ καί Ἀντιπαπικοῦ περιεχομένου. Οἱ συγκεντρωθέντες ἐνεθουσιάσθησαν τόσο πολύ, πού τόν ἐχειροκρότησαν κατ᾽ ἐπανάληψιν καί ὡρισμένας φοράς τόν ἐχειροκρότουν ὄρθιοι.
Ἡ ὁμιλία
Τό πλῆρες κείμενον τῆς ὁμιλίας τοῦ Σεβ. Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως κ. Ἰερεμίου ἔχει ὡς ἀκολούθως: «Σεβασμιώτατοι Πατέρες καί εὐλογημένε λαέ τοῦ Θεοῦ,
1. Ἔρχομαι ἀπό τήν ἡρωική Μητρόπολη Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως, ἀπό τήν δοξασμένη καί φημισμένη Δημητσάνα, τήν πατρίδα τοῦ πατριάρχου Γρηγορίου Ε´, πού τό σχοινί τοῦ ἀπαγχονισμοῦ του ἔδωσε σύνθημα ἐξεγέρσεως γιά λευτεριά, καί σᾶς φέρνω, ἀγαπητοί μου, ἀπό τά ἐγγόνια τῶν ἡρώων τοῦ Μωριᾶ θερμό καί ἐγκάρδιο χριστιανικό καί πατριωτικό χαιρετισμό.
Ὅλοι ὅσοι ἤρθαμε ἐδῶ, τήν ἑσπέρα αὐτή τήν εὐλογημένη, ἀνήκουμε στήν ῾Αγία τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησία, τήν ΜΟΝΗ ἀληθινή Ἐκκλησία, δηλαδή τήν Ὀρθόδοξη. Σεῖς ὅλοι εἶστε τά φωτόμορφα τέκνα τῆς Ἐκκλησίας. Καί ἀφοῦ ἔχετε τό φῶς τοῦ Χριστοῦ, δέν ἔχετε καμμιά κοινωνία μέ τό σκοτάδι.
Σκοτάδι εἶναι ἡ αἵρεση. «Τίς κοινωνία φωτός καί σκότους;» (Β´ Κορ. 6,14). Σεῖς πού εἶστε ἐδῶ οὔτε πού λυπηθήκατε γιά τήν παραίτηση τοῦ πρώτου Πάπα, οὔτε καί πήγατε στήν ἐνθρόνιση τοῦ νέου Πάπα, γιά νά φιλήσετε μάλιστα τό χέρι του! Προδοτικά κινήματα αὐτά...
Τό ἁμάρτημά μας
Ἤρθαμε ἐμεῖς ἀπόψε ἐδῶ, ἀδελφοί χριστιανοί, περίοδο Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, γιά νά ὁμολογήσουμε ὅλοι, σάν ἕνα ἔθνος, τό ἁμάρτημά μας, νά πονέσουμε γι᾽ αὐτό, νά ζητήσουμε συγγνώμη ἀπό τόν πανάγαθο Χριστό μας γι᾽ αὐτό καί νά ὑποσχεθοῦμε γιά τήν διόρθωσή του.
2. Ποιό εἶναι τό ἁμάρτημά μας; Ἡ φιλτάτη πατρίδα μας, ἡ γλυκειά Ἑλλάδα μας, ἦταν, ἀδελφοί, κάποτε σκλάβα σέ τούρκικο ζυγό. Τετρακόσια ὁλόκληρα χρόνια στενάζαμε στόν ζυγό αὐτό. Τό τί πέρναγαν οἱ σκλαβωμένοι πατέρες καί ἀδελφοί μας τά γράφει ἡ ἱστορία καί τά ἱερά Συναξάριά μας.
Τούς βασάνιζαν μέ φρικτά βασανιστήρια, τούς παλούκωναν καί τούς ἔσφαζαν, γιά νά ἀρνηθοῦν τήν πίστη τους. Ἀλλά οὔτε ἡ πεῖνα καί ἡ δίψα, οὔτε οἱ φυλακίσεις, οὔτε τό παλούκωμα καί τά μαχαίρια δέν λύγισαν τούς σκλαβωμένους Ἕλληνες, γιά νά ἀρνηθοῦν τήν πίστη τους.
Ἀρκεῖ πού εἶχαν τόν Κοσμᾶ τόν Αἰτωλό καί ἄλλους σάν κι αὐτόν πνευματικούς Πατέρες, πού τούς στήριζαν στήν πίστη καί τούς ἄναβαν τόν πόθο γιά τό «ποθούμενο». «Θά ᾽ρθει τό ποθούμενο»!, ἔλεγε στούς σκλαβωμένους ὁ ἅγιος Κοσμᾶς. Καί ἦρθε τό «ποθούμενο», ἡ λευτεριά δηλαδή τοῦ τόπου μας.
Ἦρθε ἡ ὥρα τοῦ ξεσηκωμοῦ! Ὅπως τό ψάρι δέν μπορεῖ νά ζήσει στήν στεριά, οὔτε ὁ ἀνθός στήν ἀμμουδιά, ἔτσι καί οἱ Ἕλληνες δέν μποροῦν νά ζοῦν γιά πάντα στήν σκλαβιά. Ποιό ἦταν τό κίνητρο γιά τόν ἀγώνα; Ἡ πίστη στόν Χριστό. Ὁ Γέρος τοῦ Μωριᾶ, ὁ ἀθάνατος Κολοκοτρώνης, τό εἶπε καθαρά: «Ὅταν πιάσαμε τά ἅρματα, εἴπαμε πρῶτα ὑπέρ πίστεως καί ἔπειτα ὑπέρ πατρίδος»!
Πίστευαν εἰς τό Τάμα
3. Ὁ ἀγώνας τοῦ ᾽21 ἦταν ἄνισος. Λίγοι ἐμεῖς, αὐτοκρατορία ὁλόκληρη ὁ ἐχθρός μας. Λιανοτούφεκα, ξύλα καί πέτρες, τά ὅπλα τά δικά μας, ἀλλά ἅρματα καί ἱππικό τά ὅπλα τοῦ ἐχθροῦ μας. Καί τότε λοιπόν πῶς προχωροῦσε ὁ ἄνισος αὐτός ἀγώνας; Μέ τήν πίστη στόν Χριστό καί στήν Παναγιά, ξαναλέγω.
Οἱ παπάδες καί οἱ πολεμιστές τοῦ ἀγώνα, μανάδες καί μικρά παιδιά, ἔκαναν προσευχή, ἄναβαν καντήλια σέ ξωκκλήσια καί ἔκαναν τάματα. Πίστευαν πολύ στό τάμα οἱ παλαιοί. Γιατί μέ τό τάμα γίνεται θυσία ἀπό αὐτόν πού προσεύχεται καί ἀποδεικνύει μέ τήν ἐκπλήρωση τοῦ τάματος τό πόσο ποθοῦσε αὐτό πού ζητοῦσε.
Κάθε τόπος τῆς εὐλογημένης πατρίδας μας ἔχει νά δώσει πολλές τέτοιες μαρτυρίες τῶν εὐσεβῶν ἡρώων τοῦ ᾽21 γιά τάματά τους στήν πορεία τοῦ ἀγώνα. Ἀλλά τό μεγάλο Τάμα δόθηκε ἐπίσημα στήν Δ´ Ἐθνοσυνέλευση τῶν Ἑλλήνων στό Ἄργος στίς 31 Ἰουλίου τοῦ 1829.
Στό Τάμα τους αὐτό οἱ ἀγωνιστές εἶπαν ὅτι στήν νέα πρωτεύουσα τῆς Ἑλλάδος, τήν Ἀθήνα, νά ἀνεγερθεῖ Ναός, μεγάλος Ναός, ἀφιερωμένος στόν Σωτήρα Χριστό, ὡς εὐγνωμοσύνη γιά τήν νικηφόρο ἔκβαση τῶν ἀγώνων τους γιά τήν ἐλευθερία τοῦ τόπου.
Μάλιστα τό Τάμα αὐτό τῆς Ἐθνοσυνελεύσεως τῶν Ἑλλήνων συνεκίνησε καί τόν βασιλιά τόν Ὄθωνα, ὁ ὁποῖος τήν 25η Ἰανουαρίου 1834 ἐξέδωσε βασιλικό διάταγμα περί ἀνεγέρσεως Ναοῦ τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ στήν Ἀθήνα, κατά τόν ὅρκο τῶν μελῶν τῆς Δ´ Ἐθνοσυνελεύσεως τῶν Ἑλλήνων τοῦ 1829.
Μετά ἀπό 184 ἔτη
4. Πέρασαν ἀπό τότε, ἀδελφοί χριστιανοί, ἀκριβῶς 184 χρόνια. Ἡ μικρή μας τότε πατρίδα εὐλογήθηκε καί αὐξήθηκε καί ὑπεραυξήθηκε κατά τήν ἔκταση καί κατά τόν πληθυσμό της. Παντοῦ, στίς πόλεις καί τά χωριά της ἀνεγέρθηκαν κτήρια μεγάλα καί ὑψηλά.
Ἰδιαίτερα ὅμως στήν πρωτεύουσα τήν Ἀθήνα ἀνεγέρθηκαν πολυκατοικίες πολλές καί ἀρκετά μεγαθήρια, κτίστηκαν ξενοδοχεῖα καί κέντρα διασκεδάσεως, πού ἄν ζοῦσε σήμερα ὁ θρυλικός Μητροπολίτης τῆς Φλώρινας πατήρ Αὐγουστῖνος θά ἔλεγε «κέντρα διασκεδάσεως, γιά νά ἔρχονται οἱ πριμαντόνες καί τά καθάρματα τῆς Εὐρώπης καί νά ὀργιάζουν στόν τόπο μας»!...
Καί ἐνῶ λοιπόν κάναμε μεγαθήρια καί πάμπολλα κέντρα διασκεδάσεως καί ἑτοιμάζονται νά κτίσουν καί μουσουλμανικό τέμενος, ὅμως ἀκόμα, μετά ἀπό τόσα-τόσα χρόνια, τό Τάμα μας σάν ἔθνος δέν τό ἐκπληρώσαμε. Αὐτή εἶναι ἡ ἁμαρτία μας, ἀδελφοί, γιά τήν ὁποία σᾶς μίλησα ἀπό τήν ἀρχή, καί γιά τήν ὁποία ἤρθαμε ἐδῶ ἐν μετανοίᾳ νά ζητήσουμε συγγνώμη ἀπό τόν Κύριο τῶν Δυνάμεων καί νά ὑποσχεθοῦμε ὁπωσδήποτε τήν διόρθωσή μας, τέλος πάντων, τήν ἐκπλήρωση δηλαδή τοῦ Τάματος.
5. (α) Κατά πρῶτον, ἀδελφοί, θέλω νά πῶ ὅτι τό Τάμα αὐτό, ἄν καί δόθηκε τότε, τό 1829, ἀπό τά τότε μέλη τῆς Δ´ Ἐθνοσυνελεύσεως, ὅμως βαρύνει ὅλους μας, καί ἐμᾶς βεβαίως σήμερα. Στήν θεολογία μας ὑπάρχει ὁ ὅρος Collectivismus, ἡ συλλογική δηλαδή ἑνότητα, τήν ὁποία βλέπουμε ἀπαντῶσα στά πρῶτα ἤδη χρόνια τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Κατά τήν ἀντίληψη αὐτή οἱ πράξεις τοῦ ἑνός βαρύνουν ὅλη τήν κοινότητα, γι᾽ αὐτό καί λέγει ὁ Μωυσῆς ὅτι τά ἁμαρτήματα τῶν πατέρων βαρύνουν τά τέκνα μέχρι τετάρτης γενεᾶς (Ἐξ. 34,7. Δευτ. 5,9).
Τό Τάμα γιά τό ὁποῖο μιλᾶμε δέν εἶναι θέμα ἑνός ἤ περισσοτέρων προσώπων, ἀλλά εἶναι ἐθνική ὑπόθεση καί σάν ἔθνος ἑλληνικό, ὅλοι οἱ Ἕλληνες συνιστοῦμε ἕνα σῶμα, τήν πατρίδα μας τήν Ἑλλάδα. Ἄρα ὅλοι εἴμαστε ὑπεύθυνοι γιά τήν ἐκπλήρωση τοῦ Τάματος.
Τά διδάγματαἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη
(β) Ἀλλά γιά νά μετανοήσουμε σάν ἑλληνικό ἔθνος καί νά ἀρχίσουμε τήν ἀνέγερση τοῦ πολυποθήτου Ναοῦ, θά πρέπει νά νοήσουμε καλά τό ἁμάρτημά μας γιά τήν καθυστέρησή του τόσα χρόνια καί νά φοβηθοῦμε τήν τιμωρία ἀπό τόν Θεό, ἄν συνεχίζουμε καί ἐμεῖς καθυστεροῦντες τήν ἀνέγερσή του.
Θέλω ἐδῶ, ἀδελφοί μου χριστιανοί, πατέρες καί ἀδελφοί, θέλω, λέγω, ἐδῶ νά σᾶς ἀναφέρω μιά σχετική περικοπή ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη, ἀκριβῶς παράλληλη μέ τό δικό μας θέμα: Ἦταν τά χρόνια πού ὁ δύστυχος Ἰουδαϊκός λαός ἐλευθερώθηκε ἀπό τόν δικό του Τοῦρκο, τόν Βαβυλώνιο δηλαδή δυνάστη, καί οἱ αἰχμαλωτισθέντες ἐπέστρεψαν στήν πατρίδα τους.
Σάν εὐγνωμοσύνη στόν Θεό γιά τήν ἀπελευθέρωσή τους οἱ Ἰουδαῖοι, ἀλλά καί γιά νά συσπειρώσουν τήν διασκορπισθεῖσα κοινότητά τους, ἀπεφάσισαν νά κτίσουν Ναό στά Ἰεροσόλυμα, ἕνα μεγάλο Ναό, ἀνάλογο μέ ἐκεῖνον τόν Ναό, τόν πυρποληθέντα καί καταστραφέντα, Ναό τοῦ Σολομῶντος.
Ἀλλά περνοῦσαν τά χρόνια καί Ναός δέν ἀνεγέρθηκε ἀκόμη, οὔτε τά θεμέλιά του κἄν κατατέθηκαν. Ἡ ἀδιαφορία ἔπειτα καί οἱ οἰκονομικές δυσκολίες στήν νεοσύστατη Ἰουδαϊκή κοινότητα, σάν μιά ψυχρή πλάκα, πάγωσε τίς καρδιές τῶν ἀνθρώπων, γιά νά ἐκπληρώσουν τό τάμα τους, τήν ἀνέγερση δηλαδή τοῦ Ναοῦ στά Ἰεροσόλυμα.
Ἐδῶ, ἀδελφοί χριστιανοί, χαρίζει ὁ Θεός στόν δύστυχο Ἰουδαϊκό λαό μία μεγάλη προφητική προσωπικότητα, τόν προφήτη Ἀγγαῖο, ὁ ὁποῖος περιέρχεται ὅλη τήν χώρα καί μέ ὅλη τήν προφητική του δύναμη ἐνθαρρύνει τόν ἀπελπισμένο λαό καί τόν προτρέπει νά ἀποφασίσει ἐπιτέλους τήν ἀνοικοδόμηση τοῦ Ναοῦ.
Τήν δυσπραγία τῶν ἐτῶν, τήν μεγάλη οἰκονομική κρίση πού ἀντιμετωπίζει ὁ λαός, τήν ἑρμηνεύει ὁ προφήτης ἀκριβῶς ἀπό αὐτήν του τήν ἁμαρτία, ἀπό τήν ἀδιαφορία του δηλαδή ἀνεγέρσεως τοῦ Ναοῦ. Τούς λέγει συγκεκριμένα: «...Ὥστε ἐσεῖς κατοικεῖτε σέ σπίτια μέ ξύλινη ἐπένδυση καί ὁ Ναός τοῦ Κυρίου εἶναι ἀνοικοδόμητος;
Καί τώρα τά ἑξῆς λέγει ὁ Γιαχβέ Σαβαώθ: “Προσέξτε τί σᾶς συμβαίνει: Σπέρνετε πολλά, ἀλλά θερίζετε λίγα, τρῶτε ἀλλά δέν χορταίνετε... καί ὁ ἐργάτης ρίπτει τόν μισθό του σέ τρυπημένο βαλάντιο. Ἐπιδιώκετε πολλά, ἀλλά λίγα γίνονται. Τά φέρνετε αὐτά στό σπίτι σας καί ἐγώ μέ ἕνα φύσημα τά διασκορπίζω.
Καί αὐτά γιατί; Λόγῳ τοῦ Ναοῦ Μου – λέγει ὁ Θεός – για- τί εἶναι ἀκόμη ἀνοικοδόμητος, ἐνῶ ἐσεῖς φροντίζετε ὁ καθένας γιά τό σπίτι του. Γι᾽ αὐτό ὁ οὐρανός κράτησε τήν βροχή καί ἡ γῆ κράτησε τά προϊόντα της. Ἀνεβεῖτε λοιπόν στά βουνά, κόψτε ξύλα καί φτιάξτε τό Ναό Μου, γιά νά δοξασθῶ σ᾽ αὐτόν, λέγει ὁ Γιαχβέ» (Ἀγγ. 1,2-8).
Πῶς ὁ Προφήτης συνδέει τήν κρίσιν τῆς ἐποχῆς τουμέ τό Τάμα τῶν Ἰουδαίων
(γ) Τό ἐντυπωσιακό σ᾽ αὐτήν τήν περικοπή τοῦ Ἀγγαίου, τό ὁποῖο πρέπει νά διδάξει καί νά φοβίσει ἐμᾶς σήμερα, εἶναι, ἀδελφοί, ὅτι ὁ προφήτης συνδέει τήν οἰκονομική κρίση τῆς ἐποχῆς του μέ τό ἁμάρτημα τῆς μή ἀνεγέρσεως τοῦ Ναοῦ τοῦ Θεοῦ, ὡς εὐχαριστήριο σ᾽ Αὐτόν γιά τήν ἀπελευθέρωσή του ἀπό τήν δυναστεία τῶν Βαβυλωνίων καί τῶν Περσῶν. Μάλιστα ὁ προφήτης τόσο πολύ εἶναι πεπεισμένος γι᾽ αὐτό, ὥστε, ὅταν ἐπιτέλους, μετά ἀπό τά θερμουργά του κηρύγματα, κατατέθηκε θεμέλιος λίθος γιά τήν ἀνέγερση τοῦ Ναοῦ, βεβαιώνει τόν λαό ὅτι θά δεῖ ἀμέσως καί τήν ἀλλαγή στά οἰκονομικά του πράγματα.
Λέγει λοιπόν τώρα ὁ προφήτης Ἀγγαῖος ἀπευθυνόμενος στό λαό, προσβλέποντας μέ αἰσιοδοξία τό μέλλον του: «Τώρα – τούς λέγει – προσέξτε τί θά συμβεῖ. Προτοῦ νά θέσετε λιθάρι πάνω στό λιθάρι γιά τόν Ναό τοῦ Θεοῦ, τί γινόταν; Ὑπολογίζατε συγκομιδή ἀπό εἴκοσι σεά (αὐτό ἦταν τό μέτρο τῶν σιτηρῶν)καί γίνονταν δέκα...
Προσέξτε ὅμως ἀπό τήν ἡμέρα αὐτή (πού βάλατε θεμέλιο γιά τό Ναό) καί πέρα τί θά συμβεῖ· δέν θά ὑπάρξει ἐποχή, κατά τήν ὁποία τό ἀμπέλι καί ἡ συκιά καί ἡ ροδιά καί ἡ ἐλιά δέν θά παράγουν καρπό. Ἀπό τήν ἡμέρα αὐτή θά δώσω εὐλογία» (Ἀγγ. 1,15. 2,15-19).
Ἀδελφοί μου χριστιανοί, μέ βάση τά παραπάνω λόγια τοῦ προφήτου Ἀγγαίου, ἀλλά καί ἄλλων προφητῶν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης παράλληλα λόγια, τήν οἰκονομική κρίση τῆς ἐποχῆς μας πρέπει νά τήν ἑρμηνεύσουμε πνευματικά. Ὅτι δηλαδή αὐτή συμβαίνει γιά τήν ἀποστασία μας ἀπό τόν Θεό, γιά τίς παραβάσεις τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ.
Καί στά πολλά καί μεγάλα ἁμαρτήματά μας, πού ξωκείλαμε, κατά τόν προφήτη Ἀγγαῖο, ἄς βάλουμε καί τό ἁμάρτημά μας ὅτι δέν ἐκπληρώσαμε τό Τάμα μας νά ἀνεγείρουμε Ναό στόν Σωτήρα Χριστό, ὡς εὐχαριστήριο γιά τήν ἀπελευθέρωσή μας ἀπό τόν τουρκικό ζυγό. Ἄς φοβηθοῦμε δέ μήπως ἡ καθυστέρηση τῆς ἐκπληρώσεως τοῦ Τάματος φέρει μεγαλύτερη τιμωρία στήν φιλτάτη πατρίδα μας. Καί ὡς τιμωρία ἐννοῶ τήν ἄρση Χάριτος τοῦ Θεοῦ.
Εἴμεθα ἀδικαιολόγητοι
6. Γιά τό ἁμάρτημά μας, τό νά μή ἀνεγείρουμε ἀκόμη τόν ὑποσχεθέντα Ναό στόν Σωτήρα μας Χριστό, ὅπως τό ἀπέφασισε ἡ Δ´ Ἐθνοσυνέλευσις στό Ναύπλιο τό 1829, δέν δικαιολογούμαστε. Οἱ ἀγωνιστές καί ἀπελευθερωτές τῆς πατρίδος μας μᾶς ἄφησαν ζωντανά παραδείγματα ὅτι πρέπει νά ἐκπληρώνουμε τίς ὑποσχέσεις μας στόν Θεό, τά τάματά μας σ᾽ Αὐτόν, γιατί, ἀκοῦστε, ἀγαπητοί μου, τί λέγει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ: «Ἐάν εὔξῃ εὐχήν Κυρίῳ τῷ Θεῷ σου, οὐ χρονιεῖς ἀποδοῦναι αὐτήν, ὅτι ἐκζητῶν ἐκζητήσει Κύριος ὁ Θεός σου παρά σοῦ καί ἔστιν ἐν σοί ἁμαρτία» (βλ. Δευτ. 23,22-23· βλ. Ἐκκλ. 5,3-4).
Ὁ Κολοκοτρώνης καί ὁ Μακρυγιάννης
Γιά νά παραλείψω τά ἄλλα τοιαῦτα παραδείγματα τῶν εὐσεβῶν ἀγωνιστῶν τοῦ ᾽21, ἀναφέρω μόνο δύο, τῶν φημισμένων ἡρώων, τοῦ Κολοκοτρώνη καί τοῦ Μακρυγιάννη.
(α) Στόν τόπο πού διακονῶ, κοντά στήν Μεγαλόπολη, εἶναι τό χωριό «Ἐκκλησούλα». Μικρό χωριό, ἀλλά τό χωριό αὐτό γέννησε ἕναν ἅγιο πραγματικά Ἱεράρχη, σύγχρονό μας, τόν μακαριστό ποιμενάρχη τῆς Ὕδρας, Κυρό Ἱερόθεο, τοῦ ὁποίου ἀξιώθηκα νά ἀσπαστῶ τήν χεῖρα καί νά λάβω τήν εὐχή Του.
Στό χωριό αὐτό λοιπόν βρέθηκε ὁ Κολοκοτρώνης, μόνος, κυνηγημένος ἀπό τούς Τούρκους. Ἄλλη βοήθεια δέν εἶχε παρά μόνο τήν προσευχή στήν Παναγία. Κρύφτηκε σέ μιά κουφάλα δέντρου καί ἐκεῖ μέσα κρυμμένος προσευχόταν στήν Παναγιά παρακαλώντας Την νά μή πέσει στά χέρια τῶν Τούρκων. Τῆς ὑποσχέθηκε δέ ὅτι ἄν τόν σώσει, θά Τῆς κάνει στόν τόπο ἐκεῖνο μία Ἐκκλησιά.
Οἱ Τοῦρκοι κυνηγώντας τον γύριζαν γύρω-γύρω ἀπό τό δέντρο, ἀλλά – στραβωμάρα τους – δέν εἶδαν τόν Κολοκοτρώνη, πού ἦταν στήν κουφάλα του. Ἡ καρδιά τοῦ Κολοκοτρώνη χτυποῦσε δυνατά ἀπό τόν φόβο καί προσευχόταν λέγοντας «Παναγία μου, σῶσε με»! Δέν τόν βρῆκαν οἱ Τοῦρκοι καί ἔφυγαν. Ὁ Κολοκοτρώνης γλύτωσε ἀπό βέβαιο κίνδυνο.
Εὐχαρίστησε τήν Παναγιά καί ἀμέσως ξεκίνησε τήν ἐκπλήρωση τοῦ τάματός του. Φτωχός ἦταν, ἀλλά στερήθηκε καί ζήτησε καί γρήγορα ἔχτισε Ἱ. Ναό, ἀφιερωμένο στήν Παναγιά. Δέν ἦταν μεγάλος. Γι᾽ αὐτό τόν εἶπε «Ἐκκλησούλα», πού σώζεται μέχρι σήμερα καί τήν προσκυνᾶμε εὐλαβικά.
Τό τάμα στόν Θεό πρέπει νά ἐκπληρώνεται καί μάλιστα σύντομα. Αὐτό μᾶς λέγει ἡ παραπάνω περίπτωση τοῦ φτωχοῦ, ἀλλά εὐλαβεστάτου ἥρωα Κολοκοτρώνη.
(β) Ἄς πᾶμε τώρα στόν εὐγενέστερο ἀγωνιστή τοῦ ᾽21 καί εὐλαβέστατο χριστιανό ἥρωα Μακρυγιάννη. Γεννήθηκε στό Κροκύλειο τῆς Φωκίδος, χωριό πού ἀξιώθηκα νά τό περιοδεύσω σάν ἱεροκήρυκας. Φθάνοντας στό χωριό εἶδα στήν εἴσοδό του τήν προτομή τοῦ Μακρυγιάννη καί στήν πλάκα ἦταν γραμμένος ἕνας λόγος ἀπό τά ἀπομνημονεύματά του:«Ἡ μάνα μου μέ γέννησε στά χωράφια καί μέ τύλιξε μέ καλαμποκιές»!
Νεαρός ὁ Μακρυγιάννης, 15 ἐτῶν περίπου, μετά ἀπό ἕνα ἄγριο ξυλοδαρμό ἀπό τό ἀφεντικό του, πού ἦταν Ἕλληνας, ἀλλά φίλος τοῦ Πασᾶ, πῆγε στό Μοναστήρι τοῦ Ἅϊ- Γιαννιοῦ τῆς Δεσφίνας, γονάτισε στήν εἰκόνα τοῦ ὁμωνύμου του ἁγίου, τόν εἶπε φίλο του, καί τόν παρεκάλεσε μέ δάκρυα: «Ἅϊ-Γιάννη μου, βοήθησέ με νά γίνω ἕνας ἄνθρωπος τῆς προκοπῆς, νά βοηθήσω κι ἐγώ τήν πατρίδα καί σοῦ ὑπόσχομαι νά σοῦ φέρω ἕνα ἀσημένιο καντήλι πού ὅμοιό του δέν θά ὑπάρχει ἄλλο σέ καμιά ἐκκλησία. Βοήθησέ με, Ἅϊ- Γιάννη, καί θά δεῖς ὅτι δέν θά ξεχάσω τό τάμα μου»!
Πραγματικά, χριστιανοί μου, ὁ ἅγιος τόν βοήθησε νά γίνει αὐτό πού ἤθελε καί γράφει ὁ Μακρυγιάννης συνέχεια στά Ἀπομνημονεύματά του: «Ἔφκιασα τουφέκι ἀσημένιον, πιστόλες καί ἅρματα καί ἕνα καντήλι καλό. Καί ἁρματωμένος καλά καί συγυρισμένος τό πῆρα καί πῆγα εἰς τόν προστάτη μου καί εὐεργέτη μου κι ἀληθινόν φίλον, τόν Ἅϊ-Γιάννη, καί σώζεται ὡς τήν σήμερον – ἔχω καί τό ὄνομά μου γραμμένο εἰς τό καντήλι – καί τόν προσκύνησα μέ δάκρυα ἀπό μέσα ἀπό τά σπλάγχνα μου, ὅτι θυμήθηκα ὅλες μου τίς ταλαιπωρίες ὅπου δοκίμασα».
Ἔκανες παλάτι ὄχι ὅμως Ἐκκλησία
Δέν εἶναι, χριστιανοί μου, καί τά δύο αὐτά παραδείγματα, δέν εἶναι ἔλεγχος βαρύς γιά μᾶς πού τόσα-τόσα χρόνια δέν ἐκπληρώσαμε ἀκόμη τό Τάμα μας στόν Χριστό μέ τήν ἀπελευθέρωσή μας ἀπό τούς Τούρκους; Ὁ Μακρυγιάννης μάλιστα ἤθελε σύντομα, στά χρόνια του, νά γίνει ὁ Ναός αὐτός τοῦ Τάματος. Γι᾽ αὐτό, ὅσο ἔβλεπε ὅτι ἀργεῖ νά γίνει, τά ἔβανε μέ τόν Ὄθωνα τόν βασιλιά, καί τοῦ ἔλεγε: «Ἡ μεγαλειότης σου ἔκανε παλάτι, ἀλλά τήν Ἐκκλησιά τοῦ Χριστοῦ δέν τήν ἔκανες ἀκόμη»!
Μή ἀπορήσετε, χριστιανοί, γιά τήν γλώσσα αὐτή τοῦ Μακρυγιάννη. Ὁ ἴδιος ἔλεγε: «Ἔχω δυό τσέπες· ἡ μιά ἔχει ἀλήθειες, ἡ ἄλλη ἔχει ψέματα. Ἀπό ποιά τσέπη θέλετε νά σᾶς δώσω;»! «Ἀπό τίς ἀλήθειες», τοῦ ἀπαν- τοῦσαν οἱ ἄλλοι. «Ἔ, τότε ἑτοιμαστεῖτε νά ἀκούσετε αὐτά πού θά σᾶς πῶ», τούς ἔλεγε ἐκεῖνος.
Παπισμός–Οἰκουμενισμός
7. Ὦ πατέρες καί ἥρωες, πού χύσατε τά αἵματά σας γιά νά ἔχουμε ἐμεῖς τήν λευτεριά μας! Προσευχηθεῖτε καί γιά μᾶς ἀπό ἐκεῖ πού εἶστε, γιά νά ἔχουμε τό δικό σας πνεῦμα καί νά παλαίουμε καί ἐμεῖς μέ τήν δική σας ὁρμή κατά τῶν συγχρόνων κινδύνων, πού ἀπειλοῦν τήν πίστη μας καί τήν πατρίδα μας. Γιά τόν Παπισμό, λέγω, καί γιά τόν Οἰκουμενισμό, λέγω.
Καί προσευχηθεῖτε πάλι, πατέρες ἀγωνιστές, καί δώσατέ μας τήν εὐχή, νά ἐκπληρώσουμε τό Τάμα σας στόν εὐεργέτη Ἰησοῦ Χριστό, νά κτίσουμε τό Ναό, πού ὑποσχεθήκατε γιά τήν λευτεριά μας ἀπό τήν Τουρκιά. Ἀδελφοί χριστιανοί! Ὁ Ναός στόν Ἰησοῦ Χριστό ὡς εὐχαριστήριο τοῦ ἔθνους μας γιά τήν ἐλευθερία του ἀπό τόν τούρκικο ζυγό, ὁπωσδήποτε πρέπει νά γίνει, χωρίς πιά καμία ἀργοπορία.
Καί πρέπει νά γίνει μεγάλος, περιφανής, ἐπιβλητικός καί σέ περίοπτη θέση Ναός, γιά νά τόν βλέπουμε ὅλοι καί νά θυμούμεθα τήν ἱστορία μας. Γιατί ἀλλοίμονο στά ἔθνη πού λησμονοῦν τήν ἱστορία τους! «Μαμά, τί εἶναι αὐτή ἡ μεγάλη ἐκκλησιά πού εἶναι ἐκεῖ πάνω;», θά ρωτάει τό παιδί.
Καί ἡ εὐσεβής μητέρα θά τοῦ ἀπαντάει: «Αὐτήν τήν μεγάλη Ἐκκλησιά πού βλέπουν τά ματάκια σου, παιδάκι μου, τήν κάναμε ὡς εὐχαριστήριο στόν Χριστό καί στήν Παναγιά, πού μᾶς λευτέρωσαν ἀπό τήν σκλαβιά τῶν Τούρκων». Ἔτσι, ἀδελφοί, ὁ Ναός αὐτός θά εἶναι στήν νέα γενεά πού ἔρχεται στόν κόσμο ἕνα σύμβολο ἱερό, θρησκευτικό καί ἐθνικό σύμβολο τοῦ μεγαλείου τῆς ἱστορίας τῆς ἐνδόξου πατρίδος μας, τῆς ἀθανάτου Ἑλλάδος μας.
Ἐλέησόν με ὁ Θεός.
Ὁ Ναός, ἀδελφοί, τοῦ Τάματος πρέπει σύντομα νά γίνει καί ἀλλοίμονο ἄν δέν γίνει. Μᾶς περιμένουν νέα δεινά, ἄν ἐξακολουθοῦμε νά ἀδρα- νοῦμε καί νά παραμελοῦμε τήν ἱερή ὑποχρέωση τοῦ Τάματος.
8. Tέλος, ἀδελφοί χριστιανοί, θέλω νά σᾶς ἑρμηνεύσω ἕνα στίχο ἀπό τόν ψαλμό τῆς μετανοίας «Ἐλέησόν με ὁ Θεός...», πού λέμε ἰδιαίτερα τήν περίοδο αὐτή, τήν Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Ὁ Ψαλμωδός κράζει ἀπό τά βάθη τῆς ψυχῆς του καί ζητάει ἔλεος ἀπό τόν Θεό γιά τήν ἁμαρτία πού ἔπραξε.
«Ἐλέησόν με ὁ Θεός», λέγει καί ἐπικαλεῖται τά πολλά ἐλέη τοῦ Θεοῦ: «Κατά τό μέγα ἔλεός σου»,λέγει, «καί κατά τό πλῆθος τῶν οἰκτιρμῶν σου ἐξάλειψον τό ἀνόμημά μου». Καί τά ἴδια λέγει καί παρακάτω. Ἀλλ᾽ ἐάν ὁ Θεός τοῦ κάνει τήν χάρη καί τοῦ σβήσει τήν ἁμαρτία του, τί αὐτός σάν ἀνταπόδομα θά δώσει στόν Θεό;
Καί λέγει σάν ἀνταπόδομα στόν Θεό, ἄν τοῦ συγχωρέσει τήν ἁμαρτία του: «Διδάξω ἀνόμους τάς ὁδούς σου καί ἀσεβεῖς ἐπί σέ ἐπιστρέψουσι».
Μ᾽ αὐτό πού λέγει θέλει νά πεῖ: Ἄν, Θεέ μου, μοῦ συγχωρέσεις τήν ἁμαρτία μου, τότε ἐγώ θά γίνω ἱεραπόστολος, θά πάω νά βρῶ καί ἄλλες ψυχές, ἁμαρτωλές σάν κι ἐμένα, καί νά τούς μιλήσω γιά Σένα, τόν Θεό τῆς ἀγάπης, πού συγχωρᾶς τούς ἁμαρτωλούς.
Ἀλλά διερωτῶνται οἱ ἑρμηνευτές: Γιατί ὁ ἐδῶ ποιητής τοῦ Ψαλμοῦ δέν προσφέρει στόν Θεό ὁλοκαυτώματα καί σφάγια, ὅπως συνήθιζαν τότε νά προσφέρουν, ἀλλά λέγει ὅτι θά προσφέρει μιά ἄλλη πνευματική προσφορά, τό νά γίνει κήρυκας στούς ἁμαρτωλούς; Ἡ ἀπάντηση, χριστιανοί μου, εἶναι στούς ἑπόμενους στίχους. Ὁ ποιητής μας δέν προσφέρει στόν Θεό ὁλοκαυτώματα καί σφάγια, πού ἦταν οἱ προσφορές στήν Παλαιά Διαθήκη, γιατί ἡ Ἰερουσαλήμ εἶναι κατεστραμμένη, τά τείχη της εἶναι γκρεμισμένα, καί δέν ὑπάρχει λοιπόν Ναός σ᾽ αὐτήν, δέν ὑπάρχει θυσιαστήριο, γιά νά προσφέρει τίς κεκανονισμένες θυσίες.
Γι᾽ αὐτό, προσευχή τώρα: «Ἀγάθυνον, Κύριε, ἐν τῇ εὐδοκίᾳ σου τήν Σιών καί οἰκοδομηθήτω τά τείχη Ἰερουσαλήμ». Τότε θά γίνει καί ὁ Ναός στήν Ἰερουσαλήμ καί τότε θά προσφέρουν τίς θυσίες στό θυσιαστήριό του. «Τότε ἀνοίσουσιν ἐπί τό θυσιαστήριόν σου μόσχους».
Λοιπόν, καί ἐμεῖς τό ἴδιο. Προσευχή γιά τήν ἀγαπημένη μας πατρίδα τήν Ἑλλάδα, νά εἶναι καλά, νά πορεύεται κατά τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ, νά εἶναι κάτω ἀπό τήν σκέπη τῆς Παναγιᾶς μας. «Ἀγάθυνον, Κύριε, ἐν τῇ εὐδοκίᾳ σου τήν Ἑλλάδα» καί τότε οἰκοδομηθείτω τά τείχη τοῦ Ναοῦ, τοῦ Τάματος τοῦ ἔθνους μας, στό Ἀττικόν ἄλσος, καί νά δοξάζεται ἐκεῖ καί νά ὑμνεῖται ἐκεῖ τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ καί τῆς Παναγιᾶς, πού ἔσωσαν τήν πατρίδα μας ἀπό τήν τούρκικη σκλαβιά, ΑΜΗΝ.
† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας».
Ὀρθόδοξος Τύπος ἀρ. φύλ. 1973, 26 Απριλίου 2013
πηγή