Αυτή είναι είσοδος για τις υπόγειες εκκλησίες των χριστιανών επί ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, και το σημείο όπου ο Άγιος, πολιούχος και σωτήρας της πόλης, Δημήτριος άφησε μαρτυρικά την τελευταία του πνοή αρνούμενος να προδώσει την χριστιανική πίστη του. Κάτω ακριβώς από το ιερό του σημερινού ναού του αγίου.
Η γνωστή σήμερα ως "Κρύπτη" αποτελούσε αρχικά ρωμαϊκά λουτρά. Ο Άγιος Δημήτριος είχε φυλακισθεί στα λουτρά καθώς δεν ήταν ένας απλός κρατούμενος. Ήταν γόνος μίας οικογένειας ευγενών και αξιωματικός του ρωμαϊκού στρατού μέχρι που οι Ρωμαίοι ανακάλυψαν την χριστιανική του πίστη και τα κυρήγματα που έκανε σε άλλους ανθρώπους μιλώντας τους για τον Χριστό. Γύρω στο 300 μ.Χ. ο Άγιος Δημήτριος εκτελέσθηκε στο σημείο όπου ήταν φυλακισμένος, μέσα στα δημόσια λουτρά. Οι γονείς του Αγίου Δημητρίου πήραν άδεια και έχτισαν σε εκείνο το σημείο ένα εκκλησάκι-μνημείο για τον γιο τους. Όταν τα λουτρά έκλεισαν και με τα χρόνια θάφτηκαν το εκκλησάκι αυτό αποτέλεσε την απαρχή της δημιουργίας μίας υπόγειας κοινότητας γνωστή σε εμάς ως χριστιανική κατακόμβη.
Το σημείο όπου μαρτύρησε ο Άγιος
Και για να τελειώνουμε με τα απαραίτητα ιστορικά στοιχεία, να σημειώσουμε πως κατά την μεγάλη πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης το 1917 αποκαλύφθηκαν οι κατακόμβες και μετά από ανασκαφές στα επομένα χρόνια, ήρθαν στο φως στο σύνολό τους. Σήμερα έχουν μουσειακό χαρακτήρα. Δεν έχουν πολύ μεγάλο μέγεθος, αυτές τουλάχιστον που είναι επισκέψιμες γιατί έχουμε την εντύπωση ότι κάποιες έχουν σφραγισθεί.
Εμείς εκεί κάτω νοιώσαμε δέος αλλά και συγκίνηση για το μαρτύριο του αγίου. Ο φωτισμός και οι τοίχοι σε κάνουν να νοιώθεις τις εποχές εκείνες. Οι χριστιανοί τότε ρίσκαραν μέχρι και την ζωή τους για να λειτουργηθούν στα υπόγεια αυτά. Οι συγκεκριμένες κατακόμβες, όπως είναι λογικό, δεν είναι και οι πλέον στενάχωρες καθώς είχαν αποτελέσει ρωμαϊκά δημόσια λουτρά. Στην πόλη που κατοικούμε έχουν γραφτεί ολόκληροι τόμοι ιστορίας, για όλες σχεδόν τις περιόδους του ελληνισμού. Μία εποχή που άφησε πολύ έντονα το στίγμα της εδώ ήταν η ρωμαιοκρατία. Ο θάνατος του Αγίου Δημητρίου αποτελεί ένα από τα γεγονότα-ορόσημα για την ιστορία της πόλης.
"Μέγαν εύρατο εν τοις κινδύνοις, σε υπέρμαχον, η οικουμένη, Αθλοφόρε τα έθνη τροπούμενον. Ως ου Λυαίου καθείλες την έπαρσιν, εν τω σταδίω θαρρύνας τον Νέστωρα, ούτως Άγιε Μεγαλομάρτυς Δημήτριε, Χρίστον τον Θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος..."
Επιμέλεια/Κείμενο: Τούλιας Γρηγόρης
http://www.cyberotsarka.gr/tsarkes/nomos-thessalonikis/79-aidimitris-kripti.html