Τι θα γίνει σε περίπτωση που το πρώτο κόμμα δεν συγκεντρώσει αυτοδυναμία;
Με δεδομένο ότι η ΝΔ έχει «κλειδώσει» την πρώτη θέση, η εντολή θα δοθεί από τον πρόεδρο της Δημοκρατίας στον Αντώνη Σαμαρά. Αν η διαφορά από το δεύτερο κόμμα είναι μεγάλη, είναι σαφές πως ο Α. Σαμαράς δεν θα διαπραγματευτεί την πρωθυπουργία. Σε μια τέτοια περίπτωση, άλλωστε, θα έχει τη δυνατότητα συγκρότησης κυβέρνησης είτε με κάποιο (ή κάποια) μικρότερα κόμματα της κεντροδεξιάς πολυκατοικίας, εφόσον αυτά εισέλθουν στη Βουλή, είτε με το ΠΑΣΟΚ , είτε με το ΠΑΣΟΚ και τα μικρά κόμματα της κεντροδεξιάς. Δεν θα πρέπει να αποκλειστεί και η ψήφος ανοχής από το ΠΑΣΟΚ. Αν η ΝΔ, μάλιστα, είναι κοντά στην αυτοδυναμία, δεν θα πρέπει να αποκλειστούν και οι επαναληπτικές εκλογές με την ηγεσία της Συγγρού να ευελπιστεί ότι σε μια τέτοια περίπτωση θα την επιτύχει.
Το ερώτημα είναι τι θα συμβεί σε περίπτωση που η διαφορά πρώτου και δεύτερου κόμματος είναι μικρή και η ηγεσία της ΝΔ υποχρεωθεί εκ των πραγμάτων – και με δεδομένο ότι θα υπάρξει μεγάλη πίεση από τους δανειστές – για συγκυβέρνηση με το ΠΑΣΟΚ. Σε μια τέτοια περίπτωση το πιθανότερο σενάριο είναι η αναζήτηση ενός τρίτου προσώπου για την πρωθυπουργία, που όπως όλα δείχνουν δύσκολα θα είναι ο Λουκάς Παπαδήμος.
Αν η εντολή δεν καρποφορήσει εντός τριών ημερών, όπως προβλέπει το Σύνταγμα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα δώσει εντολή για σχηματισμό κυβέρνησης στον αρχηγό του δεύτερου κόμματος, που όπως όλα δείχνουν – αν και κάποιοι τελευταίως εκφράζουν επιφυλάξεις – θα είναι ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Ευάγγελος Βενιζέλος.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον εμφανίζει αν την τρίτη κατά σειρά εντολή θα λάβουν – σύμφωνα με τα έως τώρα δεδομένα – η Αλέκα Παπαρήγα ή ο Αλέξης Τσίπρας. Η Αλ. Παπαρήγα έχει δηλώσει ότι θα την επιστρέψει, ενώ ο Αλέξης Τσίπρας ότι θα επιχειρήσει να σχηματίσει κυβέρνηση της αριστεράς και ότι θα πάει την πρόταση στη Βουλή με τον Ευ. Βενιζέλο να τον κατηγορεί ότι δε γνωρίζει καν το Σύνταγμα, αφού για να πάει στη Βουλή απαιτείται να έχει τη δεδηλωμένη. Αν, πάντως, ο ΣΥΡΙΖΑ αναδειχθεί τρίτο κόμμα, θεωρείται βέβαιο ότι στον Περισσό θα υπάρξουν αμφισβητήσεις σε πολιτικές και σε πρόσωπα.
Αν, τέλος, δεν σχηματιστεί κυβέρνηση στη διαδικασία των ερευνητικών εντολών, τότε σύμφωνα με το Σύνταγμα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας καλεί τους πολιτικούς αρχηγούς και αν δεν μπορέσει και τότε να σχηματιστεί κυβέρνηση αναθέτει στον πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας ή του Αρείου Πάγου ή του Ελεγκτικού Συνεδρίου τον σχηματισμό κυβέρνησης ευρύτερης αποδοχής προκειμένου να διενεργηθούν εκ νέου εκλογές. Στο παρασκήνιο, μάλιστα, συζητείται σενάριο νέων εκλογών στις 17 Ιουνίου. Εκλογές που θα προκηρυχθούν μετά τις πανελλαδικές εξετάσεις που πραγματοποιούνται στις 21 Μαΐου. Σε μια τέτοια περίπτωση, εκτιμάται ότι η παρούσα κυβέρνηση θα παραμείνει στη θέση της με ελάχιστες αλλαγές στη σύνθεσή της.
Τι προβλέπει το Σύνταγμα
Στο άρθρο 37, για τον διορισμό πρωθυπουργού και κυβέρνησης, το Σύνταγμα προβλέπει:
1. O Πρόεδρος της Δημοκρατίας διορίζει τον Πρωθυπουργό και, με πρότασή του, διορίζει και παύει τα λοιπά μέλη της Kυβέρνησης και τους Yφυπουργούς.
*2. Πρωθυπουργός διορίζεται ο αρχηγός του κόμματος το οποίο διαθέτει στη Bουλή την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών. Aν κανένα κόμμα δεν διαθέτει την απόλυτη πλειοψηφία, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παρέχει στον αρχηγό του κόμματος που διαθέτει τη σχετική πλειοψηφία διερευνητική εντολή για να διακριβωθεί η δυνατότητα σχηματισμού Kυβέρνησης που να απολαμβάνει την εμπιστοσύνη της Bουλής.
*3. Aν δεν διαπιστωθεί αυτή η δυνατότητα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παρέχει διερευνητική εντολή στον αρχηγό του δεύτερου σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμματος και εάν δεν τελεσφορήσει και αυτή, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δίνει διερευνητική εντολή στον αρχηγό του τρίτου σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμματος. Kάθε διερευνητική εντολή ισχύει για τρεις ημέρες. Aν οι διερευνητικές εντολές δεν τελεσφορήσουν, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας καλεί τους αρχηγούς των κομμάτων και, αν επιβεβαιωθεί η αδυναμία σχηματισμού Kυβέρνησης που να έχει την εμπιστοσύνη της Bουλής, επιδιώκει το σχηματισμό Kυβέρνησης από όλα τα κόμματα της Bουλής για τη διενέργεια εκλογών και σε περίπτωση αποτυχίας αναθέτει στον Πρόεδρο του Συμβουλίου της Eπικρατείας ή του Aρείου Πάγου ή του Eλεγκτικού Συνεδρίου το σχηματισμό Kυβέρνησης, όσο το δυνατόν ευρύτερης αποδοχής, για να διενεργήσει εκλογές, και διαλύει τη Bουλή.
*4. Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες ανατίθεται, σύμφωνα με τις προηγούμενες παραγράφους, εντολή σχηματισμού Kυβέρνησης ή διερευνητική εντολή σε αρχηγό κόμματος, αν το κόμμα δεν έχει αρχηγό ή εκπρόσωπο, ή αν ο αρχηγός ή ο εκπρόσωπός του δεν έχει εκλεγεί βουλευτής, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δίνει την εντολή σ’ αυτόν που προτείνει η κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος. H πρόταση για την ανάθεση εντολής γίνεται μέσα σε τρεις ημέρες από την ημέρα που ο Πρόεδρος της Bουλής ή ο αναπληρωτής του ανακοινώνει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας τη δύναμη των κομμάτων στη Bουλή η ανακοίνωση αυτή γίνεται πριν από κάθε ανάθεση εντολής.
* Eρμηνευτική δήλωση: Στις διερευνητικές εντολές, αν κόμματα είναι ισοδύναμα σε βουλευτικές έδρες, προηγείται εκείνο που έλαβε περισσότερες ψήφους στις εκλογές νεοσχηματισμένο κόμμα με κοινοβουλευτική ομάδα, σύμφωνα με τα οριζόμενα στον Kανονισμό της Bουλής, έπεται του παλαιότερου με ίσο αριθμό εδρών. Στις δύο αυτές περιπτώσεις δεν παρέχονται διερευνητικές εντολές σε περισσότερα από τέσσερα κόμματα.
πηγή