Μητροπολίτη Βρεσθένης Θεοκλήτου
Οχι μόνο δεν ήταν
αντιευρωπαϊστής, αλλά στάθηκε υπερασπιστής της ευρωπαϊκής ταυτότητος,
υπέρμαχος της ευρωπαϊκής πνευματικής κληρονομιάς. Διετύπωνε όμως την
ανάγκη η ένταξη να συνοδεύεται από αγώνα για την αυτοσυνειδησία των
Ελλήνων. Από την εποχή της νεοτητός του ο μακαριστός Χριστόδουλος
ανησυχούσε για το μέλλον του Ελληνισμού στην Ευρώπη. Ως Μητροπολίτης
Δημητριάδος ο Χριστόδουλος δεν εκδήλωσε καμίαν αντίθεση για την ένταξη
στην Ευρώπη. Σε πολλά κείμενα του όμως διετύπωνε την ανάγκη η ένταξη να
συνοδεύεται από αγώνα για την αυτοσυνειδησία των Ελλήνων. Τον
προβληματισμό του τον έδειξε ακόμη μία φορά, με τον πιο επίσημο τρόπο,
αμέσως μόλις εξελέγη Αρχιεπίσκοπος.
Χαρακτηριστικό είναι το απόσπασμα περί Ευρώπης στον ενθρονιστήριο λόγο του το 1998: "Εκκλησία στηρίζουμε τις προσπάθειες του λαού μας, της κυβέρνησης του και της ηγεσίας του για την πλήρη ένταξη της χώρας μας στην EE. Όμως αυτό δεν σημαίνει απάρνηση της ταυτότητάς μας, της ελληνορθοδοξίας μας. Η ένωση μας με την Ευρώπη δεν καταργεί την πολυμορφία. Αντιθέτως, η εμμονή και η προστασία της πνευματικής ταυτότητας κάθε ευρωπαϊκού λαού αποτελεί το κύριο γνώρισμα του ευρωπαϊκού κόσμου. Γι' αυτό ναι μένουμε στην Ευρώπη, όχι όμως ως φτωχοί συγγενείς, μακρινοί Ανατολίτες, ξένοι προς το ευρωπαϊκό πνεύμα, αλλ ' ως οικείοι μέσα στο μεγάλο ευρωπαϊκό μας σπίτι".
Και πραγματικά, ο αείμνηστος γέροντάς μου, πολύ γρήγορα προχώρησε στη σύσταση Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Παρακολουθήσεως των Ευρωπαϊκών Θεμάτων. Καρπός αυτής της γόνιμης μέριμνας ήταν και είναι και η δημιουργία ειδικού ιστοχώρου της Εκκλησίας μας, του αγγλόφωνου και γι' αυτό ίσως γνωστού κυρίως στην Ευρώπη ιστοχώρου European Spirit. Στη διάρκεια της Αρχιεπισκοπίας του εξεφώνησε περισσότερες από 30 ομιλίες για την Ένωση της Ευρώπης, επισκέφθηκε τις Βρυξέλλες και μίλησε με ευρωβουλευτές εκεί, μίλησε σε ξένα πανεπιστήμια, τιμήθηκε ως επίτιμος διδάκτωρ, και είχε ιδιαίτερες συναντήσεις με ευρωπαϊστές όπως ο Βαλερύ Ζισκάρ ντ' Εστέν, ο Ζακ Ντελόρ, o Ζορζ Σαντέρ, ο πρόεδρος της Ευρωβουλής Χ. Γκ. Πέτερινγκ, και με πολλούς επιτρόπους.
Ο μακαριστός δεν έκρυβε την ανησυχία του: με ποια εφόδια ψυχής θα πάει ο Έλληνας στην Ευρώπη να εργασθεί, πώς θα κρατήσει υψηλά την αυτοεκτίμησή του και την ιδιοπροσωπία του, όταν εδώ και τουλάχιστον δύο αιώνες διδάσκεται πως το ευρωπαϊκό είναι υψηλό και το ελληνικό είναι άξιο καταφρόνησης; Πώς θα κρατήσει την πίστη του μέσα σε ένα περιβάλλον που, κι όταν δεν είναι χριστιανοφοβικό, πάντως αρνείται να δει την πίστη ως κάτι πέραν των απλών προσωπικών δεδομένων; Αυτή την αγωνία εξέφραζε και η σταθερή άρνηση του να δεχθεί την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρώπη. Είναι πολύ μακράν της πραγματικότητας αυτοί που θεωρούσαν την άρνησή του ως πολιτική αιχμή κατά του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου. Ο Χριστόδουλος γνώριζε πολύ καλά τα οφέλη που θα είχε το Πατριαρχείο από την ένταξη της Τουρκίας, οφέλη που θα είχε όλη η Ορθοδοξία. Αλλά είχε πλήρη πεποίθηση ότι η Ευρώπη δεν θα έχει πράγματι τη δύναμη να εντάξει την Τουρκία, μια χώρα της τάξεως των 100 εκατομμυρίων ανθρώπων.
Όχι μόνο δεν ήταν αντιευρωπαϊστής ο Χριστόδουλος, όπως είπαν κάποιοι απρόσεκτοι, αλλά στάθηκε υπερασπιστής της ευρωπαϊκής ταυτότητος, υπέρμαχος της ευρωπαϊκής πνευματικής κληρονομιάς. Ωστόσο όμως ο ίδιος, ατενίζοντας το δυσοίωνο μέλλον που τώρα ζούμε, τελματωμένοι μέσα σε μια ηθική, πνευματική και οικονομική κρίση, λοιδορούμενοι από τους άλλοτε ευρωπαίους θύτες μας, του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, που έρχονται με σκοπό να πετύχουν την υλική και πνευματική μας αφαίμαξη και την υποδούλωση μας στα άνομα και άδικα συμφέροντά τους, μας προτρέπει στον κύκνειο πρωτοχρονιάτικο λόγο του το 2008, χαρίζοντάς μας τη χαμένη μας δύναμη, την παρηγοριά και την ελπίδα: "Η κατάσταση δεν αλλάζει μαγικά και μηχανικά. Χρειάζεται να πολλαπλασιασθούν οι άνθρωποι που κάνουν Αντίσταση. Που παραμένουν πιστοί στις παραδόσεις μας, στις αξίες μας, στην ιστορία μας και στους αγώνες μας. Οι αναθεωρητές πολύ κακή συγκυρία επέλεξαν για να γκρεμίσουν από τις καρδιές των Ελλήνων τα κάστρα των θυσιών. ΣΤΑΘΕΙΤΕ ΟΛΟΙ ΟΡΘΙΟΙ στις επάλξεις σας και μην ξεπουλήσετε τα πρωτοτόκια μας. Διδάξτε στα παιδιά σας την αλήθεια, όπως την εβίωσαν οι αείμνηστοι Πατέρες μας. Ο λαός μας ξέρει να υπερασπίζεται τα ιερά και τα όσιά του. Το έχει κατ' επανάληψιν αποδείξει. Και θα το αποδείξει και πάλι. Αντίσταση και Ανάκαμψη. Για να ξαναβρούμε ό,τι έχουμε χάσει, για να υπερασπισθούμε ό,τι κινδυνεύει".
Αυτή η ταπεινή αναφορά στις ιδέες και τα πιστεύω του για την Ευρώπη και τη σχέση της Ελλάδας με αυτήν, ας είναι τώρα, που συμπληρώνονται τέσσερα χρόνια από την εις Κύριον εκδημία του, ελάχιστος φόρος τιμής.