Η επίθεση εναντίον της βρετανικής πρεσβείας στη Τεχεράνη μας θύμισε το πόσο δύσκολη είναι η συνεννόηση με το ιρανικό καθεστώς.
Εν τω μεταξύ, η πρόσφατη έκθεση της ΙΑΕΑ επιβεβαιώνει ότι το Ιράν τελειοποιεί την παραγωγή του πυρηνικού του οπλοστασίου, καθώς και τις μεθόδους εμπλουτισμού ουρανίου.
Το Ιράν θέλει τα πυρηνικά όπλα επειδή φοβάται. Ζει σε μια περιοχή, όπου όλοι οι γείτονές του διαθέτουν πυρηνική ισχύ. Και προχωρά επειδή κυρίως φοβάται την Αμερική, και δεν θέλει να έχει την τύχη του καθεστώτος Σαντάμ του Ιράκ.
Πέρα όμως από τον φόβο, υπάρχει η περηφάνια και η φιλοδοξία. Οι Ιρανοί θεωρούν εαυτούς ως κληρονόμους ενός μεγάλου πολιτισμού, και ως φυσικούς ηγέτες της Μ. Ανατολής. Έτσι, βλέπουν τα πυρηνικά όπλα ως απαραίτητα εργαλεία για να μετατραπούν σε τοπική υπερδύναμη. Γιατί να έχουν πυρηνικά όπλα η Ινδία και το Πακιστάν και όχι αυτοί;
Ο φόβος, η φιλοδοξία, και η περηφάνια, συναποτελούν ένα εκρηκτικό μίγμα κινήτρων. Δεν τους δικαιολογεί, αλλά εξηγεί την εμμονή τους. Για αυτό και οι Ιρανοί, όλου του πολιτικού φάσματος, συμφωνούν με αυτό. Για αυτό και δεν παίζουν κανέναν ρόλο οι κυρώσεις και τα μέτρα της Δύσης.
Τα μέτρα αποτυχαίνουν στον σκοπό τους, αλλά κάποιος χρησιμοποιεί το σαμποτάζ για να πλήξει το Ιράν. Ακόμη όμως και έτσι, το πρόγραμμα απλώς αναβάλλεται. Δεν ακυρώνεται.
Για αυτό και επανερχόμαστε στις στρατιωτικές επιλογές. Αποτελεί πειρασμό το να θεωρούμε ότι όπου αποτυγχάνουν η διπλωματία και τα «βρώμικα κόλπα», η ένοπλη επέμβαση θα λύσει άμεσα το πρόβλημα. Αυτό όμως είναι μια ψευδαίσθηση. Καμία στρατιωτική δράση δεν πρόκειται να φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Οι εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου, που αποτελούν το επίκεντρο του ιρανικού προγράμματος, μπορούν να κρυφτούν και να προστατευτούν αποτελεσματικά υπογείως. Το μόνο που μπορούν να πετύχουν στρατιωτικά το Ισραήλ και η Αμερική, είναι να καθυστερήσουν για κάποιους μήνες την ολοκλήρωση των πυρηνικών σχεδιασμών της Τεχεράνης.
Παράλληλα, το Ιράν μπορεί να ανταποδώσει. Έχει αρκετά μέσα στη διάθεσή του. Έτσι, το κόστος μιας επίθεσης μπορεί να είναι μεγαλύτερο από τα τυχόν οφέλη.
Πρέπει λοιπόν να σταματήσουμε να σκεφτόμαστε το πώς θα εμποδίσουμε το Ιράν από το να γίνει πυρηνικό, και να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε τι σημαίνει ένα πυρηνικό Ιράν.
Οι συνέπειες ενός τέτοιου ενδεχομένου θα επηρεάσουν την ευρύτερη περιοχή, και κυρίως το Ισραήλ.
Σίγουρα, οι Ιρανοί δεν πρόκειται να αποπειραθούν ένα πρώτο πλήγμα εναντίον του Ισραήλ, αφού αυτό θ ανταπέδιδε άμεσα, και αν όχι, τότε θα το έκανε η Αμερική.
Η πιο άμεση συνέπεια θα ήταν η μετατόπιση της συμβατικής ισορροπίας δυνάμεων στην περιοχή. Ένα πυρηνικά εξοπλισμένο Ιράν θα ήταν πιο άφοβο, και δεν θα δίσταζε να χρησιμοποιήσει συμβατικά μέσα εναντίον των γειτόνων – αντιπάλων του. Παράλληλα, η Ουάσιγκτον θα δίσταζε να επέμβει. Έτσι, το αποτέλεσμα θα ήταν να πραγματοποιηθεί το παμπάλαιο όνειρο των Ιρανών, να κυριαρχήσουν στη περιοχή του περσικού κόλπου.
Μια άλλη επίπτωση θα ήταν να εξουδετερωθεί το ισραηλινό πυρηνικό πλεονέκτημα. Εδώ και δεκαετίες, το Ισραήλ γνωρίζει πολύ καλά, πως αν αντιμετωπίσει στρατιωτική ήττα, μπορεί να απειλήσει τους εχθρούς του με πυρηνικό χτύπημα. Αυτή η απειλή μετράει, μόνο εφόσον το Ισραήλ είναι η μόνη πυρηνική δύναμη στη περιοχή. Δεν θα μετράει πια, αν και το Ιράν αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Αν συμβεί αυτό, τότε το Ισραήλ θα εξαρτάται από τα άρματα μάχης που διαθέτει, και τα οποία δεν μπορούν να κρατήσουν μακριά τον εχθρό για πάντα.
Το συμπέρασμα όλων των παραπάνω είναι άσχημο. Όσο ενισχύεται το Ιράν, τόσο πιο πολύτιμο καθίσταται για αυτούς που διατηρούν ζωτικά συμφέροντα στη Μ. Ανατολή. Και αν δεν τα βρει μαζί του η Αμερική, η σταθερότητα της περιοχής στο μέλλον θα είναι αμφίβολη. Για αυτό και πρέπει να δοθεί περισσότερος πολιτικός χώρος στη Τεχεράνη, κάτι που δεν είναι καθόλου εύκολο.
Για το Ισραήλ, ένα πυρηνικό Ιράν σημαίνει πως θα πρέπει να αρχίσει να σκέφτεται πιο συμβιβαστικά όσον αφορά στους γείτονές του, και όχι μόνο μέσα στα πλαίσια της ωμής δύναμης.
Το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, μεταξύ άλλων, αποδεικνύει ότι ο χρόνος δεν είναι με το μέρος του Ισραήλ.
Του καθηγητή στρατηγικών σπουδών Hugh White
The Age