Ευθύνες στη διαχείριση του τραπεζικού συστήματος και της οικονομίας εν γένει καταλογίζει με αφορμή την κατάρρευση της SVB ο βραβευμένος με Νόμπελ οικονομολόγος Joseph Stiglitz στον πρόεδρο της Federal Reserve, Jerome Powell, χαρακτηρίζοντάς τον, ούτε λίγο ούτε πολύ, «ακατάλληλο»…
Μάλιστα, του χρεώνει δόλο, καθώς αυτός και οι φίλοι του ήταν έτοιμοι να ορμήσουν στις καταθέσεις των πελατών της τράπεζας…
Ειδικότερα, σύμφωνα με όσα αναφέρει με άρθρο του στο Project Syndicate, τo bank run στη Silicon Valley Bank (SVB), από την οποία εξαρτώνται σχεδόν οι μισές από τις νεοφυείς επιχειρήσεις τεχνολογίας στις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι εν μέρει μια επανάληψη μιας γνώριμης ιστορίας - αλλά είναι και κάτι περισσότερο από αυτό:
«Για άλλη μια φορά, η οικονομική πολιτική και η δημοσιονομική ρύθμιση αποδείχθηκαν ανεπαρκείς» καταγγέλλει ο Stiglitz…
Η είδηση για τη δεύτερη μεγαλύτερη τραπεζική χρεοκοπία στην ιστορία των ΗΠΑ ήρθε λίγες μέρες αφότου ο πρόεδρος της Federal Reserve Jerome Powell διαβεβαίωσε το Κογκρέσο ότι η οικονομική κατάσταση των αμερικανικών τραπεζών ήταν καλή.
Αλλά το timing δεν πρέπει να εκπλήσσει.
Δεδομένων των μεγάλων και ραγδαίων επιτοκιακών αυξήσεων στις οποίες «κατέφυγε» ο πρόεδρος της Fed Jerome Powell, για να δαμάσει τις πληθωριστικές πιέσεις (πιθανώς οι πιο σημαντικές από την εποχή του πρώην προέδρου της Fed Paul Volcker πριν από 40 χρόνια) μείωσαν πολύ την όρεξη για ανάληψη κινδύνου, με αποτέλεσμα τα αμερικανικά –και όχι μόνο– αξιόγραφα να διαγράφουν δραματικές κινήσεις, επιφυλάσσοντας πολλαπλά τραύματα και πληγές στο παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα…
«O Powell μάς διαβεβαίωνε πως όλα είναι καλά και ότι δεν πρέπει να ανησυχούμε – παρά την ιστορική εμπειρία, η οποία μας λέει ότι οφείλουμε να ανησυχούμε.
O πρόεδρος της Fed ήταν μέλος του επιτελείου του πρώην προέδρου των ΗΠΑ, Donald Trump – είχε εργαστεί για την ελαστικοποίηση της νομοθεσίας Dodd-Frank, που θεσπίστηκε μετά την οικονομική κατάρρευση του 2008, προκειμένου να απελευθερωθούν οι “μικρότερες” τράπεζες από τους κανονισμούς που ισχύουν για τις μεγαλύτερες, συστημικά σημαντικές τράπεζες.
Πράγματι, σε σύγκριση με τη Citibank, η SVB είναι μικρή, ωστόσο η κατάρρευσή της θα κοστίσει στις ζωές εκατομμυρίων αμερικανών –και όχι μόνον– των οποίων η οικονομική ύπαρξη εξαρτώνταν από αυτή» γράφει ο Stiglitz… και συνεχίζει:
«O Powell είχε πει πως, καθώς η Fed αυξάνει τα επιτόκια, ο πόνος θα μεγαλώνει…
Αλλά όχι γι’ αυτόν ή τους φίλους του, που, σύμφωνα με πληροφορίες, σχεδίαζαν να διαπράξουν μια… δολοφονία: να αγοράσουν ανασφάλιστες καταθέσεις στην SVB στα 50-60 σεντς στο δολάριο, προτού η κυβέρνηση καταστήσει σαφές ότι οι καταθέτες θα τύγχαναν προστασίας».
Όμως, περισσότερο επρόκειτο να πονέσουν τα πλέον ευάλωτα μέλη της κοινωνίας.
Σε αυτά τα ευπαθή στρώματα, το ποσοστό ανεργίας είναι τετραπλάσιο από τον εθνικό μέσο όρο, επομένως μια αύξηση από 3,6% σε 5% μεταφράζεται σε αύξηση από περίπου 15% σε 20% για αυτούς.
Παρ’ όλα αυτά, η Fed ζητά… ανεργία, σύμφωνα με τον Stiglitz.
Τώρα, ως αποτέλεσμα της σκληρού –και εντελώς περιττoύ– πόνου προκάλεσε ο Powell, έχουμε μια νέα σειρά θυμάτων, ενώ ο τομέας με τη μεγαλύτερη δυναμική στις ΗΠΑ θα επιβραδύνει.
Οι επιχειρηματίες της Silicon Valley, συχνά νέοι, νόμιζαν ότι η κυβέρνηση έκανε τη δουλειά της, γι' αυτό εστίασαν στην καινοτομία, όχι στον καθημερινό έλεγχο του ισολογισμού της τράπεζάς τους – κάτι που σε κάθε περίπτωση δεν θα μπορούσαν να κάνουν.
Κίνδυνος για bank run…
Σημειώνεται πως, παρότι οι νέες τεχνολογίες δεν έχουν αλλάξει τα θεμελιώδη στοιχεία της τραπεζικής, επιτείνουν τον κίνδυνο για bank run…
«Είναι πολύ πιο εύκολο να κάνετε άρση κεφαλαίων από ό,τι ήταν κάποτε, ενώ τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στροβιλίζουν φήμες που μπορεί να προκαλέσουν ένα κύμα ταυτόχρονων αναλήψεων (αν και η SVB φέρεται απλά να μην ανταποκρίνεται σε εντολές μεταφοράς χρημάτων, δημιουργώντας αυτό που μπορεί να είναι ένας νομικός εφιάλτης).
Σύμφωνα με πληροφορίες, η πτώση της SVB δεν οφειλόταν σε κακές πρακτικές δανεισμού, παρόμοιες με αυτές που οδήγησαν στην κρίση του 2008.
Μάλλον, η αιτία ήταν πολύ πιο πεζή: όλες οι τράπεζες συμμετέχουν σε μετασχηματισμό λήξης, καθιστώντας τις βραχυπρόθεσμες καταθέσεις διαθέσιμες για μακροπρόθεσμες επενδύσεις.
Η SVB είχε αγοράσει μακροπρόθεσμα ομόλογα, εκθέτοντας το ίδρυμα σε κινδύνους, από τη στιγμή που οι καμπύλες αποδόσεων των ομολόγων άλλαξαν δραματικά».
Η νέα τεχνολογία καθιστά επίσης παράλογο το παλιό όριο των 250.000 δολαρίων σε ό,τι αφορά την ομοσπονδιακή ασφάλιση καταθέσεων: ορισμένες εταιρείες για ασφάλεια διασκορπίζουν κεφάλαια σε μεγάλο αριθμό τραπεζών.
Είναι τρελό να τους ανταμείβουμε σε βάρος εκείνων που εμπιστεύτηκαν τις ρυθμιστικές αρχές να κάνουν τη δουλειά τους.
Τι σημαίνει για μια χώρα όταν αυτοί που εργάζονται σκληρά και εισάγουν νέα προϊόντα αποτυγχάνουν απλώς και μόνο επειδή το τραπεζικό σύστημα τους αποτυγχάνει;
Ένα ασφαλές και υγιές τραπεζικό σύστημα είναι απαραίτητη προϋπόθεση για μια σύγχρονη οικονομία.
Ωστόσο, το αμερικανικό τραπεζικό σύστημα δεν εμπνέει εμπιστοσύνη.
Ένα πλήθος σταυροφόρων ενάντια στους κυβερνητικούς κανόνες και κανονισμούς έγιναν ξαφνικά θιασώτες της ιδέας του bail out της SVB, όπως ακριβώς οι χρηματοδότες και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής που προκάλεσαν τη μαζική απορρύθμιση η οποία οδήγησε στην κρίση του 2008, με αποτέλεσμα να ζητήσουν τη διάσωση αυτών που την προκάλεσαν.
Η απάντηση τώρα είναι η ίδια όπως ήταν πριν από 15 χρόνια.
Οι μέτοχοι και οι ομολογιούχοι, που επωφελήθηκαν από την επικίνδυνη συμπεριφορά της εταιρείας, θα πρέπει να υποστούν τις συνέπειες.
Αλλά οι καταθέτες της SVB - εταιρείες και νοικοκυριά που εμπιστεύονταν τις ρυθμιστικές αρχές να κάνουν τη δουλειά τους, θα πρέπει να διασφαλιστούν.
Διαφορετικά, θα υπάρξει μακροπρόθεσμη ζημιά σε έναν από τους πιο ζωντανούς οικονομικούς τομείς της Αμερικής.
Γενικότερα, ο μόνος τρόπος για να βεβαιωθείτε ότι τα χρήματά σας προστατεύονται είναι να τα τοποθετήσετε στις συστημικά σημαντικές τράπεζες «πολύ μεγάλες για να πτωχεύσουν» - αν και αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα ακόμη μεγαλύτερη συγκέντρωση της αγοράς –και λιγότερη καινοτομία– στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Τελικά, μετά από ένα αγωνιώδες Σαββατοκύριακο για όσους δυνητικά επηρεάζονται σε ολόκληρη τη χώρα, η κυβέρνηση έκανε το σωστό – εγγυήθηκε ότι όλοι οι καταθέτες θα εξασφαλίζονταν, αποτρέποντας μια τραπεζική κατάρρευση που θα μπορούσε να είχε διαταράξει την οικονομία.
Ταυτόχρονα, τα γεγονότα κατέστησαν σαφές ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με το σύστημα.
Κάποιοι θα πουν ότι η διάσωση των καταθετών της SVB θα οδηγήσει σε… ηθικό κίνδυνο.
Αυτό είναι ανοησία.
Κάτοχοι ομολόγων και οι μέτοχοι των τραπεζών
Οι κάτοχοι ομολόγων και οι μέτοχοι των τραπεζών εξακολουθούν να διατρέχουν κίνδυνο εάν δεν επιβλέπουν σωστά τους διαχειριστές.
Οι απλοί καταθέτες δεν πρέπει να διαχειρίζονται τον τραπεζικό κίνδυνο.
Θα πρέπει να μπορούν να βασίζονται στο ρυθμιστικό σύστημα.
Η SVB είναι κάτι περισσότερο από μια αποτυχία μιας μεμονωμένης τράπεζας.
Αντίθετα, αποτελεί σήμα κατατεθέν των βαθιών αποτυχιών στην άσκηση τόσο της ρυθμιστικής όσο και της νομισματικής πολιτικής.
Όπως και η κρίση του 2008, ήταν προβλέψιμη και αναμενόμενη.
Ας ελπίσουμε ότι όσοι βοήθησαν να προκληθεί αυτό το χάος μπορούν να διαδραματίσουν εποικοδομητικό ρόλο στην ελαχιστοποίηση της ζημίας και ότι αυτή τη φορά όλοι εμείς –τραπεζίτες, επενδυτές, υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και το κοινό– θα πάρουμε, επιτέλους, τα σωστά μαθήματα.
Χρειαζόμαστε αυστηρότερους κανονισμούς, για να διασφαλίσουμε ότι όλες οι τράπεζες είναι ασφαλείς.
Όλες οι τραπεζικές καταθέσεις πρέπει να είναι ασφαλισμένες.
Και το κόστος θα πρέπει να βαρύνει εκείνους που ωφελούνται περισσότερο: τα πλούσια άτομα και τις εταιρείες που βασίζονται περισσότερο στο τραπεζικό σύστημα, με βάση τις καταθέσεις, τις συναλλαγές και άλλους σχετικούς δείκτες.
Έχουν περάσει περισσότερα από 115 χρόνια από τον πανικό του 1907, που οδήγησε στην ίδρυση του Federal Reserve System.
«Οι νέες τεχνολογίες έχουν καταστήσει τις τραπεζικές εργασίες ευκολότερες.
Αλλά οι συνέπειες μπορεί να είναι ακόμη πιο σοβαρές.
Είναι καιρός να ανταποκριθεί το πλαίσιο χάραξης πολιτικής και ρύθμισης» καταλήγει ο οικονομολόγος.
www.bankingnews.gr