Ο Βρετανός κυβερνήτης της Κύπρου, Χάρντιγκ, θεώρησε την προκήρυξη ως δείγμα αδυναμίας της ΕΟΚΑ και απαίτησε τη διάλυση της οργάνωσης εντός 20 ημερών και την παράδοση των Κυπρίων μαχητών. Στις 22 Αυγούστου ανακοινώθηκαν από το ραδιόφωνο οι λεπτομέρειες των βρετανικών προτάσεων, στις οποίες δίνονταν και οδηγίες για τον τρόπο με τον οποίο έπρεπε να παραδοθούν οι «τρομοκράτες».
Οι οδηγίες είχαν ως εξής: «Θα δύνασθε να εκλέξετε: Να
αναχωρήσετε διά την Ελλάδαν ή να μείνετε στην Κύπρο και να
αντιμετωπίσετε τις συνέπειες των πράξεών σας, ως μέλη της τρομοκρατικής
οργάνωσης.
Εάν αναχωρήσετε διά Ελλάδαν, θα κυρηχθείτε απαγορευμένος μετανάστης και δεν θα σας επιτραπεί να επανέλθετε εις Κύπρον…
Παρουσιασθείτε εις τον πλησιέστερον αστυνομικόν σταθμόν ή την πλησιέστερη στρατιωτική μονάδα.
Εάν έχετε όπλο, μεταφέρετέ το κατά τρόπο που δεν δύναται να
χρησιμοποιηθεί. Όταν ο φρουρός σάς καλέσει, σταματήστε, υψώστε τα χέρια
υπεράνω της κεφαλής σας και φωνάξτε: I surrender (= παραδίδομαι)».
Στην πρόκληση του Χάρντιγκ απάντησε ο αρχηγός Γεώργιος Γρίβας,
εκδίδοντας μια από τις πιο εμπνευσμένες προκηρύξεις της ΕΟΚΑ με τίτλο:
«Οι νικηταί δεν παραδίδονται».
«Εις δύο ιστορικάς καμπάς διά το Ελληνικόν Εθνος, όταν ο ιταμός
εισβολεύς εζήτησε την παράδοσιν των όπλων, έλαβεν απάντησιν: εις μεν τας
Θερμοπύλας «Μολών Λαβέ», εις δε την Πίνδον «ΟΧΙ». Ως στρατιωτικός
αρχηγός του μαχομένου κυπριακού λαού, απαντώ: Μολών Λαβέ! Παύσις του
αγώνος δεν είναι δυνατή πριν επέλθη οριστική συμφωνία».
Αμέσως μετά, ο Γρίβας κάλεσε τα μέλη της οργάνωσης σε αγώνα μέχρις
εσχάτων: «Εις την ιταμήν απαίτησιν της αγγλικής κυβερνήσεως περί
παραδόσεως, απαντώ: Παραμείνατε όλοι ακλόνητοι εις τας θέσεις σας, ως
πραγματικοί ήρωες. Θα αγωνισθώμεν όλοι μέχρις εσχάτων, ως Έλληνες. Ο
αγών μας δεν πρέπει να αμαυρωθεί, έστω και από μίαν λιποψυχίαν. Σύνθημά
μας: Ελευθερία ή θάνατος!»
Ως απάντηση στις αξιώσεις του Βρετανού κυβερνήτη τα μέλη της οργάνωσης
εξαπέλυσαν στους δρόμους της Λευκωσίας έναν γάιδαρο ο οποίος έφερε
πινακίδα με την επιγραφή «My Marshall, I surrender» (= στρατάρχα μου,
παραδίδομαι).
Η Βρετανική Αυτοκρατορία ή τέλος πάντων ότι είχε απομείνει απ’ αυτήν, γελοιοποιήθηκε σε όλα τα διεθνή μέσα.
Νίκος Γιαννόπουλος
ιστορικός